Bedî’ Disiplini Kapsamında Bir Söz Sanatı Önerisi: İstintâk

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 502 - 513, 30.12.2021

Adnan Arslan

Öz

Asırlar içerisinde sistematik bir hale kavuşan Belagat ilminin saç ayaklarından biri olan bedî’, lafzi ve manevi söz süsleme sanatlarını ele almaktadır. Tevriye, cinas ve tıbak gibi onlarca söz sanatı bu bilim dalı kapsamına alınmış ve sayısı belagat bilginlerinin katkılarıyla yüze ulaşmıştır. Bu çalışmada mevzubahis bedi ilmine bir katkı sadedinde “istintak” kavramı önerilmektedir. Bedî’ ilminde hayvanlara, bitkilere, cansız ve soyut varlıklara insanlara ait özellikler nisbet etme anlamında edebiyat terimi olan teşhis sanatından daha daraltılmış bir kavram olarak istintak, ölmüş olanları duyan ve anlayan bir canlı insan olarak varsayma düşüncesine dayalıdır. Bunun Arap şiirinde pek çok örnekleri vardır. Bu şiirlerde şairin, ruhun varlığı ve ebediyetine olan inancı önem arz etmektedir. İstintak ile maksat sadece ölüye duyulan özlem değildir. Zühd şairleri için istintak, vaaz ve irşat amacı ile sıklıkla kullanılmıştır. Sonuç olarak bu çalışma Arap şiirinde sıklıkla başvurulan bir yöntem olarak ölülere hitap etmenin müstakil bir söz sanatı olarak kabul edilmesini tavsiye etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, İStintak, Ölü, Teşhis, Arap şiiri

A Word Art Suggestion Within the Scope of Bedi' Science Discipline: İstintak

Öz

It deals with bedi' literal and spiritual rhetoric, which is one of the pillars of the science of rhetoric, which has become systematic over the centuries. In this study, the concept of "istintak" is suggested as a contribution to the subject science. Unlike the art of diagnosis, which is a literary term in the sense of attributing human characteristics to animals, plants, inanimate and intangible beings in the science of Bedi', istintak is based on the assumption of a living person who hears and understands the dead. There are many examples of this in Arabic poetry. In these poems, the poet's belief in the existence and eternity of the soul is important. As a result, this study recommends that addressing the dead as a method frequently used in Arabic poetry should be accepted as an independent rhetoric and that this art of rhetoric should be handled with the term istintak within the framework of the science of bedi.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, istintak, Dead, Personification, Arabic poetry

Kaynakça

• Akkâd, Abbâs Mahmûd. İbnu’r-Rûmî hayâtuhû min şi’rihî. İngiltere: Muessesetu Hindâvî, 2017.
• Askerî, Ebû Hilâl. Kitâbu’s-sınâateyn: el-Kitâbetu ve’ş-şi’r. thk. Alî Muhammed el-Bicâvî. B.y.: Îsâ el-Bâbî el-Halebî, 1952.
• Atîk, Abdülazîz. İlmu’l-beyân. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, 1982.
• Aydın, Mustafa. Bedi’ İlmi ve Sanatları. İstanbul: İşaret Yayınları, 2018.
• Blázquez, José María. “Der Einfluss der Mosaiken des vorderen Orients auf hispanische Mosaiken am Ende der Antike”. JMR 1/2 (2008). 7-31.
• Bolelli, Nusrettin. Belâgat Tarihi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2018.
• Çevirici, Ayşe. Tevfik Fikret’in Şiirlerindeki Edebi Sanatlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Dayf, Şevki. el-Belâga tatavvur ve târîh. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1965.
• Duran, Erol. “Fabllar ve Değer Eğitimindeki Önemi”. Gelecek Vizyonlar Dergisi 2/1 (2018). 31-43.
• Durmuş, İsmail. “Teşhis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40/565-566. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Ebu’l-Atâhiye, Ebû İshâk İsmâîl b. el-Kāsım b. Süveyd. Dîvân. Beyrut: Dâru Beyrût, 1986.
• Gal, Noam. הערה על בעין החתול לחביבה פדיה ועל הלא־אנושי הבדיוני, https://library.osu.edu/projects/hebrew-lexicon/99995-files/99995095/99995095014/99995095-014-395-417.pdf Erişim: 28 Temmuz 2021). 395-417.
• Halâyile, Muhammed Halîl. “et-Teşhîs kırâtun fî dîvâni’l-Hansâ”. https://eis.hu.edu.jo/deanshipfiles/pub103324394.pdf Erişim: 28 Temmuz 2021
• Haziri, Xhenete. Veçori Të Figurave Stilistike Për Fëmijë. Mitrovicë: Unıversiteti “Isa Boletini” Fakulteti I Edukımıt Programı Fillor, 2021. İbn Haldun, Mukaddime. yh. Arslan Tekin. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2017.
• İbn Kuteybe, ed-Dîneverî. Kitâbu’ş-şi’ri ve’ş-şuarâ. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-hadîs, 1423.
• İbnü’l-Mu’tezz, Abdullah. Kitâbu’l-bedî’. thk. İrfân Matracî. Beyrut: Müesseset’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, 2012.
• Karadağ, Bahadır. “Homeros ve Felsefe Tarihinde Alegorik Homeros Yorumları”. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi 3/5 (2017).223-244.
• Kocakaplan, İsa. Açıklamalı Edebi Sanatlar. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2011.
• Mawas, Mustafa. “Merâhilu tedavvuru ilmi’l-belâga inde’l-Arab”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9 (Aralık 2019). 195-201. Melion, Walter S. & Ramakers, Bart. “Personification: An Introduction”. Koninklijke Brill NV (2016). 1-40.
• Mrázková, Anna. Les Figures de Style Dans l’œuvre de j.m.g. Le Clézio et Élaboration d’un Support Pédagogique. Plzeň: Západočeská Univerzita Plzni Fakulta Filozofická, 2016.
• Mübârek, Mâzin. el-Mûcez fî târîhi’l-belâga. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Pang, Nana. Zur Funktion und Bedeutung kognitiver Metaphern in Hermann Hesses Märchen Unter besonderer Berücksichtigung der China-Symbole. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen, 2020.
• Sayakhan, Najat Ismael. “The Use of Personification and Apostrophe as Facilitators in Teaching Poetry”. International Journal of Literature and Arts. 4/1 (2016). 7-11.
• Schüürmann, Dania. Personifikation, Prosopopoeia, Persona Figurale Spielarten des Daimon als Gestaltung des Ausdruckslosen in der Brasilianischen Literatur. Berlin: Berlin Üniversitesi, Doktora Tezi, 2012.
• Syahran, Muhammed. “Hakikatu ilmi’l-bedî’ fî dav’i dirâsâtin târîhiyye”. Nady al-Adab 16/1 (Mayıs 2019), 9-24.
• Tellini, Gino. Letteratura İtaliana Un Metodo Di Studio La Fabbrica del Testo İtalya: Le Monnier Universita, ts.
• Ünal, Ayşegül. Roma Dönemi Sanatında Eyalet Kişileştirmeleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.