İŞLETMELERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN ERGONOMİK RİSK ÖLÇÜMÜ: TEKSTİL SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 34, 13 - 30, 31.12.2018

Esra Yalçın , Berk Ayvaz

Öz

Sanayinin gelişmesi ile birlikte işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği konusu gittikçe önem kazanmaktadır. İnsanın güvenli, sağlıklı, konforlu ve estetik koşullarda yaşaması için gerekli olan ergonomi biliminin her endüstride ve her iş alanında uygulanması hem çalışan hem de işveren açısından son derece fayda sağlamaktadır. Bu çalışmada, ergonomik çalışma yeri ilkeleri üzerinde durulmuş, ergonomi  ilkelerine uyulmayan durumlarda ortaya çıkabilecek risklere çözüm önerileri sunulmuştur. Uluslararası bir tekstil firmasının perakende mağazalarında ergonomik risklerin tespit edilmesi için QEC yöntemi, ILO tarafından geliştirilen ‘’Ergonomic Checkpoints’’ isimli ergonomik risk ölçüm anketi, CMDQ kas-iskelet sistemi rahatsızlık ölçeğinden oluşan bir risk ölçüm modeli 151 personel üzerinde uygulanmıştır. Araştırma sonucunda çalışanlarda bir çok ergonomik risk unsuru tespit edilmiş ve bunlara çözüm önerileri sunulmuştur. Önerilen modelin işletmelerdeki ergonomik risk farkındalığını yaratmak ve riskli çalışma alanlarında çözüm önerileri geliştirmekte yöneticilere, iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına kullanılmasında fayda sağlaması beklenilmektedir.

Anahtar Kelimeler

iş sağlığı ve güvenliği, ergonomi, risk ölçümü

Kaynakça

• Andersen JH., Haahr J.P., Frost P., (2007), Risk Factors for More Severe Regional Musculoskeletal Symptoms A Two-Year Prospective Study of a General Working Population, Arthrıtıs Rheumatısm, 56(4),1355-1364.
• Ayanoğlu C., (2007), ‘’İşyerinde Ergonomi ve Stres’’, ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 34, 29-36
• Babalık, F.C., (2016), Mühendisler için Ergonomi İşbilim, Bursa, Dora
• Berry C., (edt.), (2009), A Guide to Ergonomics, North Carolina, N.C. Department of Labor
• Bilir, N., (2007), ‘’Mesleksel Kas İskelet Sistemi Hastalıkları’’, ÇSGB, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 34, 10-13
• Camkurt M.Z., (2007), ‘’İşyeri Çalışma Sistemi ve İşyeri Fiziksel Faktörlerinin İş Kazaları Üzerindeki Etkisi’’, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20 (6) ,80-106
• ÇASGEM, (2013), Meslek Hastalıkları, Ankara
• ÇSGB, (2012), 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Ankara
• Durucu M. (2007), Ergonomi Nedir? İstanbul Teknik Üniversitesi Ergonomi Grubu, Erişim tarihi: 15.11.2018, WEB: http://www.ergonomi.itu.edu.tr/ergonomi.html
• Erdinç, O., Hot, K., Özkaya, M., 2011.Turkish version of the Cornell Musculoskeletal Discomfort Questionnaire: Cross-cultural adaptation and validation, Work, 39 , 251–260
• Felekoğlu B., Taşan S.Ö., (2017), ‘’İş ile ilgili kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına yönelik ergonomik risk değerlendirme: Reaktif/proaktif bütünleşik bir sistematik yaklaşım’’, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32,3, 777-793
• Fığlalı N., (2009), ‘’Ergonomi’nin Dünü Bugünü Yarını’’, Endüstri İşletme Mühendisliği Meslek Dalı Ana Komisyonu Bülteni, 129 eki, 19-21
• Helander, M., (2006), A Guide to Human Factors and Ergonomics, Nanyang Technological University, Singapore, Taylor & Francis Group
• ILO, (2010), Ergonomic Checkpoints, Geneva, International Labour Office
• Kahraman M.F., (2013), Türkiye`de Antropometrik Verilere Göre Ofiste Ergonomik İşyeri Tasarımı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi Araştırma, Ankara.
• Karwowski W., Marras W.S., (2003), Occupational Ergonomics: Design and Management of Work Systems, USA, CRC Press
• Kesiktaş, N., Özcan, E., Alptekin, K., ÖzcaN, E., 2007. İşe Bağlı Kas İskelet Risklerinin Değerlendirilmesi, Hızlı Maruziyet Değerlendirme (HMD) Yöntemi-Quick Exposure Check (QEC). İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 34 ,25-27.
• Kroemer K.H.E., Kroemer A.D., (2002), Office Ergonomics, London and New York, Taylor&Francis Group
• Nunes I.L., Bush P.M., (2012), ‘’Work-Related Musculoskeletal Disorders Assessment and Prevention’’, Nunes I.L., (edt), Ergonomics a Systems Approach, 1-30, Croatia, In Tech
• Occupational Safety and Health Administration, (2000), Ergonomics:The Study of Work, U.S., Department of Labor.
• Ofluoğlu G., Uysal F., (2000), “İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Kaynaklanan Psiko-Sosyal Sorunların Dışsal Maliyeti”, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 5(4), 1-8
• Öge H.S., (2015), Örgütsel Etkinlik İçin Ergonomi, Konya, Çizgi Kitabevi
• Özcan, E., Kesiktaş, N., (2007), ‘’Mesleki Kas İskelet Hastalıklarından Korunma ve Ergonomi’’, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 34, 6-9.
• Özkılıç Ö., (2005), İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, Ankara, TİSK
• Pheasant S., (2003), Bodyspace: Anthropometry, Ergonomics and the Design of Work, British Library Cataloguing in Publication Data, Philadelphia, Taylor&Francis Group
• Sabancı, A., Sümer, S.K., (2015), Ergonomi, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sağlık Bakanlığı, (2015), Türkiye Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı 2015-2020, Ankara
• Sağocak M.D., (2005), Ergonomik Tasarımda Renk, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(1), 77-83
• Stone J., (2003), Environmental View and Color of a Simulated Telemarketing Task, Journal of Environmental Psychology, 23 (1), 63-78.
• Su A.B., (2001), Ergonomi, Atılım Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Tutar H., (2000), Kriz ve Stres Ortamında Yönetim, İstanbul, Hayat
• TÜİK, (2014), ‘’İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları 2013
• Uzun M., Müngen, U., (2011), İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, Çanakkale
• www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf erişim tarihi 01.11.2018
• www.hse.gov.uk, erişim tarihi 11.11.2018
• www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ erişim tarihi 26.11.2018
• academic.oup.com/occmed/article/65/8/632/2750750 erişim tarihi 20.11.2018
• www.resmigazete.gov.tr erişim tarihi 15.10.2018
• www.ergo.human.cornell.edu erişim tarihi 01.11.2018