OTOMOTİV SANAYİİNDE TEDARİKÇİ PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İÇİN BİR MODEL ÖNERİSİ

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 37, 81 - 100, 30.06.2020

Öznur Şahin Berk Ayvaz

Öz

Hızla büyüyen rekabetçi piyasada, firmaların çalışmak istediği tedarikçileri seçme ve değerlendirme süreci karmaşık bir seçim problemi olarak firmaları tehdit etmektedir. Stratejik kararların gerçekleşmesi açısından çalıştıkları tedarikçileri belirli ölçütlere göre değerlendirme ve seçme süreci, işletmeler için hayati önem taşımaktadır. Bu bağlamda hangi tedarikçi ile çalışılmak istendiğinin ve en önemli unsur niteliğindeki tedarikçiden neyin ne kadar sipariş verileceği kararının doğru ve sistematik bir şekilde planlanması gerekir. Bu çalışma, otomotiv sanayiinde faaliyet gösteren bir firmanın tedarikçi performans değerlendirmesi problemi üzerinde odaklanmıştır. Bu çalışmadaki amaç, otomotiv sanayiinde çeşitli kriterler doğrultusunda performans değerlendirme ölçütleri belirlemek, bu ölçütlere dayanarak potansiyel tedarikçileri belirlenen kriterler doğrultusunda değerlendirmek ve en uygun olanını belirlemektir. Bu amaçla çok kriterli karar verme tekniklerinden Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) yöntemi ile kriterler ağırlıkları belirlenmiş ve Bulanık Electre yöntemi ile de belirlenen alternatiflerin sıralaması gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bulanık AHP yöntemi, bulanık Electre yöntemi, çok kriterli karar verme yöntemleri, tedarikçi performans değerlendirmesi

A MODEL PROPOSAL FOR SUPPLIER PERFORMANCE EVALUATION IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY

Öz

In the competitive market, the process of selecting and evaluating suppliers that firms want to work challanges firms as a complex selection problem. The process of evaluating and selecting suppliers based on certain criteria for the realization of strategic decisions is important for businesses. For this reason, it is necessary to plan accurately and systematically which decision to work with which supplier and what and how much to order from the supplier. This study focused on the problem of supplier performance evaluation of a company operating in the automotive industry. The aim of the study is to determine performance evaluation criteria in line with various criteria in the automotive industry, to evaluate potential suppliers according to these criteria with the criteria determined and to determine the most appropriate one. For this purpose, the criteria weights were determined by the Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) method and the alternatives determined by the Fuzzy Electre method were also sorted.

Anahtar Kelimeler

Fuzzy AHP method, fuzzy Electre method, multi criteria decision making, supplier performance evaluation

Kaynakça

• Akar, G.S., Çakır, E., (2016), “Lojistik Sektöründe Bütünleştirilmiş Bulanık AHP – Moora Yaklaşımı İle Personel Seçimi”. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(2), 185 – 199.
• Akman, G., Alkan, A., (2006), “Tedarik Zinciri Yönetiminde Bulanık AHP Yöntemi Kullanılarak Tedarikçilerin Performansının Ölçülmesi: Otomotiv Yan Sanayiinde Bir Uygulama”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9, 23 – 46.
• Andıkaçtı, N., (2011), An Integrated Multi – Criteria Making Approach For The Vendor Performance Evaluation In A Retail Company. Galatasaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 74, İstanbul.
• Awasthi, A., Chauhan, S.S., Goyal, S.K., (2010), “A Fuzzy Multi Criteria Approach For Evaluating Environmental Performance Of Suppliers”. Science Direct, International Journal Of Production Economics, 126, 370 - 378.
• Bai, C., Sarkis, J., (2014), “Determining And Applying Sustainable Supplier Key Performance Indicators”. Supply Chain Management: An International Journal 19(3), 275 – 291.
• Çakar, T., (2020), Bulanık Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Çetin, O., Önder, E., (2015), “Tedarikçi seçiminde Analitik Ağ Süreci Yönteminin Kullanılması”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜ İİBF Dergisi, 6(10), 335 – 354.
• Demirel, B., Yelek, A., Alağaş, H.M., Eren, T., (2018), “Taşınmaz Değerleme Kriterlerinin Belirlenmesi ve Kriterlerin Önem Derecelerinin Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemi İle Hesaplanması”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 8(2), 665 – 682.
• Dulmin, R., Mininno, V., (2002), “Supplier Selection Using A Multi – Criteria Decision Aid Method”. Journal of Purchasing & Supply Management, 9, 177 – 187.
• Eray, E., (2015), İnşaat Sektöründe Tedarikçi Seçiminde Kullanılan Çok Amaçlı Karar Destek Yöntemlerinin Karşılaştırılması. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 105, İstanbul.
• Gholamrezanezhad, F., (2017), Supplier Selection By TOPSIS Methods Pilot Study From Iran. Atılım Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 51, İstanbul.
• Goswami, M., Ghadge, A., (2019), “A Supplier Performance Evaluation Framework Using Single And Bi – Objective DEA Efficiency Modelling Approach: Individual and Cross – Efficiency Perspective”. International Journal of Production Research, 1–24.
• Göktürk, İ.F., Eryılmaz, A.Y., Yörür, B., Yuluğkural, Y., (2011), “Bir İşletmenin Tedarikçi Değerlendirme ve Seçim Probleminin Çözümünde AAS ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması”. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25, 61 – 74.
• Güner, H., (2005), Bulanık AHP ve Bir İşletme İçin Tedarikçi Seçimi Problemine Uygulanması. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 133, Denizli.
• Hassanzadeh, S., Zhang, G., (2012), “An Integrated Model For Closed – Loop Supply Chain Configuration And Supplier Selection: Multi – Objective Approach". Expert Systems With Aplications, 39, 6782 – 6791.
• Karagöz, S., (2009), Tedarik Zinciri Yönetiminde Tedarikçi Seçimi ve AHP ile Uygulanması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 93, Denizli.
• Küçük, O., Ecer, F., (2008), “Tedarikçi Seçiminde Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve Bir Uygulama”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 355 – 369.
• Lı, C.C., Fun, Y.P., Hung, J.S., (1997), “A New Measure For Supplier Performance Evaluation”. IIE Transactions, 29(9), 753 – 758.
• Min, X., Chao, F., Nan-Ping, F., Guang-Yan, L., Wen-Jun, C., Shan-Lin, Y., (2018), “Evaluation Of Supplier Performance Of High-Speed Train Based On Multi-Stage Multi-Criteria Decision-Making Method”. Knowledge-Based Systems, 162, 238 – 251.
• Ross, A., Buffa, F.P., (2009), “Supplier Post Performance Evaluation: The Effects of Buyer Preference Weight Variance”. International Journal of Production Research, 47(16), 4351 – 4371.
• Saraç, Ö., (2018), Tedarikçi Seçim Problemlerinde Analitik Hiyerarşi Prosesinin Kullanılması: Elektronik Ürün Tedarikçi Seçimi Üzerine Bir Uygulama. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 88, İstanbul.
• Sevkli, M., Koh, S.C.L., Zaim, S., Demirbağ, M., Tatoğlu, E., (2007), “Hybrid Analytical Hierarchy Process Model For Supplier Selection”. Emerald, Industrial Management & Data Systems (IMDS), 1, 122 – 142.
• Sirisawat, P., Kiatcharoenpol, T., (2018), “Fuzzy AHP – TOPSIS Approaches To Prioritizing Solutions For Revers Logistics Barriers”. Science Direct, Computers & Industrial Engineering, 117, 303 – 318.
• Şallı, E., (2019), Supplier Selection And Collaboration For Determining Joint Facility Location For Humanitarian Relief Distribution. Doğuş Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 125, İstanbul.
• Şişman, B., Doğan, M., (2016), “Türk Bankalarının Finansal Performanslarının Bulanık AHP ve Bulanık Moora Yöntemleri İle Değerlendirilmesi”. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 23(2), 353-371.
• Toksarı, M., Toksarı, M.D., (2011), “Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) Yaklaşımı Kullanılarak Hedef Pazarın Belirlenmesi”. ODTÜ Geliştirme Dergisi, 38, 51 – 70.
• Uçar, E., (2016), A Hybrid Approach For Supplier Selection: A Case Study For Petroleum Market. Galatasaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 99, İstanbul.
• Wang, G., Huang, S.H., Dismukes, J.P., (2003), “Product – Driven Supply Chain Selection Using Integrated Multi – Criteria Decision Making Methodology”. International Journal Of Production Economics, 91, 1 - 15.
• Yalçın, A.S., (2017), A Model For Supplier Selection Under Environmental Considerations. Marmara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 175, İstanbul.
• Yıldırım, B.F., Önay, O., (2013), “Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP – Mora Yöntemi Kullanılarak Sıralanması”. İ.Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24, 59 – 81.
• Zollo, G., (2015), “Knowledge Elicitation And Mapping In The Design of a Decision Support System For The Evaluation of Suppliers’ Competencies”. Vine, 45(4), 530 – 550.