Hıristiyan Kutsal Metinlerinde Tartışmalı Bir Figür: Mecdelli Meryem

Yıl 2020, , 161 - 190, 30.06.2020

Maksude Kurt Fidan

https://doi.org/10.33718/tid.721659

Öz

Hıristiyan geleneğinde İsa’nın annesi Bakire Meryem’den sonra ona en yakın olan kadının Mecdelli Meryem olduğunu ifade etmek gerekir. Yeni Ahit’te onun İsa’ya görevinde yardımcı olan kadınlardan biri olduğu ve çarmıh sonrasında İsa’nın dirilişini diğer havarilere haber veren kişi olduğu belirtilmektedir. Kanonik kaynaklarda kendisi hakkında çok fazla bilgi verilmese de özellikle kanonik olmayan kaynaklar açısından Mecdelli Meryem’in erken dönem Hıristiyan topluluğu içerisinde çok önemli bir konuma sahip olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim Mecdelli Meryem, Hıristiyalığın ilk yüzyıllarına ait ve İsa’nın dirilişi sonrasında havarileri ile konuşmalarını içeren bazı metinlerde de temel konuşmacılardan biri olarak dikkati çekmektedir. Hatta manevi hakikatleri anlama noktasında İsa tarafından sık sık övgüye mazhar olmaktadır. Yine Hıristiyanlığın ilk yüzyıllarına ait kaynaklarda bazı erkek havarilerin Mecdelli Meryem’in bu konumundan ciddi rahatsızlık duyduğu ve İsa’ya tepki gösterdiği de vurgulanmaktadır. Öte yandan Hıristiyanlık tarihine baktığımızda uzunca bir süre Mecdelli Meryem’in sonradan tövbe etmiş günahkâr bir kadın olarak tasvir edildiğini görürüz. Son dönemlerde bu anlayışın yanlışlığı resmi olarak kabul edilse de günümüzde halen Mecdelli Meryem’in gerçek kimliği önemli bir tartışma konusudur. Mecdelli Meryem İsa’nın eşi midir yoksa çok değer verdiği bir havarisi mi? İşte bu çalışmada hem kanonik hem de kanonik olmayan Hıristiyan kaynaklarında Mecdelli Meryem’in nasıl tasvir edildiği mukayese edilerek Mecdelli Meryem’in Hıristiyanlık tarihindeki yeri ve öneminin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hıristiyanlık, Yeni Ahit Literatürü'nde Kadın, Nag Hammadi Literatürü, Mecdelli Meryem

Kaynakça

• Baring, Anne.-Cashford, Jules. The Myth of the Goddess: Evolution of an Image. London: Arkana Penguin, 1993.
• Beavis, Mary Ann. “Reconsidering Mary of Bethany”. The Catholic Biblical Quarterly 74 (2012): 281-297.
• Bellan-Boyer, Lisa. “Conspicuous in Their Absence: Women in Early Christianity”. CrossCurrents 53 (2003): 48-63.
• Berktay, Fatmagül. “Erken Hıristiyanlık’ta Tanrı’nın Dişil Tasavvurları ve Hiyerarşi Karşıtlığı”. Toplumsal Tarih 276 (Aralık 2016): 42-49.
• Breninger, Birgit. Feminist Perspectives on Cultural and Religious Identities. New York: Peter Lang, 2012.
• De Boer, Esther A. The Gospel of Mary: Beyond a Gnostic and a Biblical Mary Magdalene. London: T & T Clark, 2004.
• Ehrman, Bart D. Lost Scriptures Books That Did Not Make it into the New Testament. Oxford: Oxford University Press, 2003.
• Ehrman, Bart D. Peter, Paul, and Mary Magdalene: The Followers of Jesus in History and Legend. Oxford: Oxford University Press, 2006.
• Emmel, Stephen. “The Dialogue of The Savior”. The Nag Hammadi Library in English. Ed. J. M. Robinson. 244-255. San Francisco: Harper & Row, 1988.
• Fallon, J. E. “Mary Magdalene, St.”. The New Catholic Encyclopedia. Eds. Thomas Carson, Joann Cerrito. 9: 285-288. Washington: Gale, 2002.
• Fedele, Anna. “Reversing Eve’s Curse: Mary Magdalene, Mother Earth and the Creative Ritualization of Menstruation”. Journal of Ritual Studies 28 (2014): 23-36.
• Foskolou, Vassiliki A. “Mary Magdalene between East and West: Cult and Image, Relics and Politics in the Late Thirteenth-Century Eastern Mediterranean”. Dumbarton Oaks Papers 65/66 (2011-2012): 271-296.
• Freke, Timothy.-Gandy, Peter. Jesus and The Lost Goddess. New York: Harmony Books, 2001.
• Grant, Robert M. “The Mystery of Marriage in the Gospel of Philip”. Vigiliae Christianae 15 (1961): 129-140.
• Isenberg, Wesley W. “The Gospel of Philip”. The Nag Hammadi Library in English. Ed. J. M. Robinson. 139-161. San Francisco: Harper & Row, 1988.
• Jansen, Katherina L. “Like a Virgin: The Meaning of the Magdalen for Female Penitents of Later Medieval Italy”, Memoirs of the American Academy in Rome 45 (2000):131-152.
• King, Karen L. The Gospel of Mary of Magdala: Jesus and the First Woman Apostle. California: Polebridge, 2003.
• Lambdin, Thomas O. “The Gospel of Thomas”. The Nag Hammadi Library in English. Ed. J. M. Robinson. 124-139. San Francisco: Harper & Row,1988.
• MacRae, George W.- Wilson, R. McL. “The Gospel of Mary”. The Nag Hammadi Library in English. Ed. J. M. Robinson. 523-527. San Francisco: Harper & Row, 1988.
• Mangan, Edward A. “The Woman at The Tomb”. The Catholic Biblical Quarterly 7 (1945): 191-200.
• Marjanen, Antti. The Woman Jesus Loved: Mary Magdalene in The Nag Hammadi Library and the Related Documents (Nag Hammadi and Manichaean Studies). Eds: J. M. Robinson& H. J. Klimkeit. Leiden: E.J. Brill, 1996.
• McClain, Lisa. “They Have Taken Away My Lord”: Mary Magdalene, Christ’s Missing Body, and the Mass in Reformation England”. The Sixteenth Century Journal 38 (2007): 77-96.
• Mead, G. R. S., Pistis Sophia. London: Celephais, 2007.
• Mercan, Şeref. Gnostik İnciller. İstanbul: Nokta Yayınları, 2007.
• Pagels, Elaine. The Gnostic Gospels. New York: Vintage Books, 1989.
• Parrott, Douglas M. “Eugnostos the Blessed and Sophia of Jesus Christ”. The Nag Hammadi Library in English. Ed. J. M. Robinson. 208-220. San Francisco: Harper & Row, 1988.
• Schoedel, William R. “The First Apocalypse of James”. The Nag Hammadi Library in English. Ed. J. M. Robinson. 260-269. San Francisco: Harper & Row, 1988.
• Setzer, Claudia. “Excellent Women: Female Witness to the Resurrection”. Journal of Biblical Literature 116 (1997): 259-272.
• Shoemaker, Stephen J. “Rethinking the “Gnostic Mary”: Mary of Nazareth and Mary of Magdala in Early Christian Tradition”. Journal of Early Christian Studies 9 (2001): 555-595.
• Starbird, Margaret. Mary Magdalene, Bride in Exile. Rochester: Bear & Company, 2005.
• Starbird, Margaret. The Woman with The Alabaster Jar: Mary Magdalen and The Holy Grail. Rochester: Bear & Company, 1993.
• Thomas, Gordon. 13. Havari: Mecdelli Meryem’in Yaşam Öyküsü. Trc. Selim Yeniçeri. İstanbul: Beyaz Balina Yayınları, 2004.
• Treacy-Cole, Diane. “Mary Magdalene”. The Encyclopedia of Religions. Ed. Lindsay Jones. 9: 5756-5758. New York: Macmillian, 2005.