Batılı Oryantalistlerin ve Misyonerlerin Tantracılığa Bakışı

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 171 - 190, 30.06.2025

Beyza Aybike Deveci

https://doi.org/10.33718/tid.1643869

Öz

Batılıların Hindistan’la teması MÖ 4. yüzyılda başlamış ve 17.-18. yüzyılda zirveye ulaşmıştır. Özellikle Avrupalıların ticaret şirketi kurmasıyla Hindistan misyonerlerin ve oryantalistlerin ilgi odağı olmuştur. Onlar burada kendi düşüncelerini yaymaya çalışmış; alt kıtanın dinî, kültürü ve tarihi hakkında eserler yazmışlardır. Söz konusu kişilerin bu coğrafyayla ilgili yapmış olduğu çalışmalar hem Hindoloji alanının ortaya çıkmasında önemli rol oynamış hem de Dinler Tarihi alanına katkı sağlamıştır. Misyonerler ve Oryantalistler Hindistan’a dair bilgiler verirken dönemin düşünce yapısından etkilenmiş ve aktarımlarına kendi fikirlerini de dahil etmişlerdir. Hindistan’a özellikle Hindu geleneğine dair oryantalistlerin ve misyonerlerin vermiş olduğu bilgiler arasında Tantracılık yer almıştır. Tantracılık temel Hindu düşüncesine dair yeni fikirler ortaya koymuş ve farklı uygulamaları benimsemiştir. Tantracılığın teolojik açıdan ortaya koyduğu düşüncelerden çok kabul ettiği bazı uygulamalar gerek Hinduizm’in gerek Batı’nın dikkatini çekmiştir. Zira Tantracılığın içinde kural dışı ritüeller de yer almaktadır. Söz konusu ritüeller ise Tantracılığın içindeki Şaktacı ve Şivacı geleneğin küçük bir grubu tarafından uygulanmaktadır. Bu grup daha çok Hindistan’ın doğusunda ve kuzey doğusunda bulunmaktadır. Hindistan’ın doğusunda (Bengal) kurulan ticari şirketler üzerinden 19. yüzyılda bölgeye birçok oryantalist ve misyoner gelmiştir. Bu kişiler Tantracılıkla ilgili bilgilere buradan ulaşmıştır. Bu bağlamda makalemizin amacı ilk dönem oryantalistlerin ve misyonerlerin Tantracılığa dair verdikleri bilgileri sunmaktır. Dinler tarihinin tanımlayıcı metoduna sadık kalınarak onların Tantracılığı nasıl ele aldıklarını incelemektir. Fenomenolojik yöntem ile onların kural dışı uygulamalar üzerinden Tantracılığı tanımladıkları, Tantracılığın felsefesi ve teolojisine değinmediklerine dikkat çekmektir. Bu dönemdeki dinî ve ahlaki değerlerin Tantracılıkla ilgili bilgiler veren oryantalistlerin ve misyonerlerin çalışmalarına nasıl yansıdığını göstermektir. Tantracılıkla ilgili verilen bilgilerin genel bir bilgiden ziyade Tantracılığın belirli bir cephesi hakkında malumatlar verdiklerine işaret etmektir.

Anahtar Kelimeler

dinler tarihi , misyoner , oryantalist , tantracılık , Hinduizm

The View of European Orientalists and Missionaries on Tantrism

Öz

Western contact with began the 4th century BC and peaked in the 17th–18th centuries. Especially with the Europeans’ establishment of trade companies, India became the center of attention for missionaries and orientalists. They tried to spread their ideas here; they wrote works about the subcontinent’s religion, culture, and history. Their research in the region played a key role in the rise of Hindology and contributed to the History of Religions. While giving information about India, missionaries and orientalists were influenced by the mindset of the period and included their own ideas in their transmissions. Orientalists and missionaries also included Tantrism in their accounts of India. Tantrism put forward new ideas about basic Hindu thought and adopted different practices. Tantrism’s practices, more than its theology, drew greater interest from both Hinduism and the West. Tantrism includes unorthodox rituals. A small group within the Śākta and Śaiva traditions of Tantrism follows these rituals. This group is mainly located in the east and northeast of India. Many orientalists and missionaries arrived in the region in the 19th century via trading companies in eastern India (Bengal). These people accessed information about Tantrism from this area. This article presents information on Tantrism from the early orientalists and missionaries. It examines how they approached Tantrism using the descriptive method of religious history. With the phenomenological method, it is aimed to draw attention to the fact that they define Tantricism through non-conformist practices and do not address the philosophy and theology of Tantricism. This period’s religious and moral values were reflected in the works of orientalists and missionaries who gave information about Tantrism. It’s worth noting that the information on Tantrism they offer focuses on a specific aspect rather than offering a general view.

Anahtar Kelimeler

History of Religion , Orientalist , Missionary , Hinduism , Tantrism

Kaynakça

• Banerjea, Jitendra Nath. Paurāṇik and Tāntric Religion. Calcutta: University of Calcutta, 1966.
• Bulut, Yücel. “Hindistan’da İngiliz Sömürgeciliği, Oryantalizm ve William Jones”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 3/6 (2003), 71-106.
• Colebrooke, Henry Thomas. Essay on the Religion and Philosophy of The Hindus. Leipzig: B. G. Teubner, 1858.
• Deveci, Beyza Aybike. Hinduizm’de Tantracılık. Ankara: Eski Yeni, 2024.
• Dubois, Abbe J.A. Hindu Manners, Customs and Ceremonies. çev. Henry K. Beauchamp. 1 Cilt. Oxford: The Clarendon Press, 1897.
• Dubois, Abbe J.A. Hindu Manners, Customs and Ceremonies. çev. Henry K. Beauchamp. 2 Cilt. Oxford: The Clarendon Press, 1897.
• Goudriaan, Teun. “Introduction, History and Philosphy”. Hindu Tantrism. Leiden: E. J. Brill, 1979.
• Johnson, W. J. A Dictionary of Hinduism. UK: Oxford University Press, 2010.
• Karataş, Hüsamettin. “Tantrik ve Ezoterik Dini Geleneklerde Mandala”. Journal of History School 43 (2019), 1768-1786.
• Kopf, David. British Orientalism and The Bengal Renaissance. Calcutta: Firma K. L. Mukhopadhyay, 1969.
• Kulke, Hermann - Rothermund, Dietmar. Hindistan Tarihi. çev. Müfit Günay. Ankara: İmge Kitapevi, 2001.
• Lorenzen, David N. “Early Evidence for Tantric Religion”. Root of Tantra. ed. Katherine Anne Harper - Robert L. Brown. 25-39. USA: State University of New York Press, 2002.
• McCrindle, J. W. Ancient India as Described by Megasthenes and Arrian. London: Trübner Co., 1877.
• Metcalf, Barbara D. - Metcalf, Thomas R. A Concise History of Modern India. New York: Cambridge University Press, 2006.
• Oddie, Geoffrey. A. Popular Religion, Elites And Reform: Hook-Swinging And Its Prohibiton In Colonial India, 1800-1894. New Delhi: Manohar Publishers, 1995.
• Padoux, André. The Hindu Tantric World. USA: The University of Chicago Press, 2017.
• Richter, Julius. A History of Missions in India. çev. Sydney H. Moore. New york, Chicago, Toronto: Oliphant Anderson Ferrier, 1908.
• Selvi, Haluk - Topcu, Uğur. “Protestan Misyonerlerin Gözünden 20. Yüzyılın Başında Hindistan’da İslam, Reform ve Misyonerlik”. Gazi Akademik Bakış 14/27 (2020), 175-202.
• Stein, Burton. Hindistan Tarihi. çev. Müfit Günay. İstanbul: İnkılâp, 2015.
• Timalsina, Sthaneshwar. “Encountering the Other: Tantra in the Cross-cultural Context”. The Journal of Hindu Studies 4/3 (2011), 274-289. https://doi.org/10.1093/jhs/hir033
• Urban, Hugh B. Tantra. London: University of California Press, 2003.
• Urban, Hugh B. “The Extreme Orient: The Construction of ‘Tantrism’ as a Category in the Orientalist Imagination”. Religion 29/2 (1999), 123-146.
• Ward, William. A view of the History Literature and Religion The Hindoos. 2 Cilt. Serampore: The Mission Press, 1815.
• Ward, William. A view of the History Literature and Religion The Hindoos. 3 Cilt. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
• Williams, Monier. Brāhmanism and Hindūism. New York: Macmillian and Co., 1891.
• Williams, Monier. Hinduism, Society for Promoting Christian Knowledge,. London: Pott,Young Co, 1877.
• Williams, Monier. Indian Wisdom. New York: Cambridge University Press, 2009.
• Wilson, Horace Hayman. Essay and Lectures on The Religions of The Hindus. ed. Reinhold Rost. 1 Cilt. London: Trübner Co., 1861.
• Wilson, Horace Hayman. Essay and Lectures on The Religions of The Hindus. ed. Reinhold Rost. 2 Cilt. London: Trübner Co., 1862.
• Wilson, Horace Hayman. Sketch of The Religious Sects of The Hindus. Calcutta: Bishop’s College Press, 1846.
• Wilson, Horace Hayman. The Religious Sects of Hindus. London and Madras: The Christian Literature Society, 1904.
• Wilson, John. A Second Exposure of the Hindu Religion. Bombay: The Mission Press, 1834.