Sporda Şiddetin Önlenmesinde Medyanın Rolü

Yıl 2020, Sayı: 4-5, 325 - 342, 15.06.2020

Selami Özsoy

Öz

Hayatın her alanında kendini gösteren aktif ve pasif şiddet, özünde barış ve dostluk gibi olumlu kavramlarla sunulan sporda da söz konusudur. Spor alanlarındaki şiddetin nedenleriyle ilgili yapılan araştırmalarda medyanın da az ya da çok tetikleyici bir faktör olduğu vurgulanmaktadır. Bu çalışmada, spor alanındaki şiddetle ilgili olarak medyanın rolü ele alınmıştır. Spor medyası, spor olaylarını halka aktarma işlevini yerine getirmektedir. Bunu yaparken zaman zaman abartılı ve savaş metaforlarıyla dolu bir dil kullanarak sporda rekabetin fanatizme, taraftarlığın holiganizme dönüşme potansiyelini arttırmaktadır. Spor medyası ayrıca spor temelli bahis oyunlarına yönelik tahmin içeriklerine de yer vermektedir. Televizyondaki futbol programlarının bir kısmı sporda gergin bir ortamın oluşmasına sebep olmaktadır. Bütün bunların yanı sıra kullanıcıların artık kolay bir şekilde içerik üretebildiği sosyal medya, spor alanındaki olumsuzlukları daha görünür hale getirmiştir. Günümüzde bilgisayar oyunları da etkin bir medyadır ve geleneksel spora alternatif olarak yaygınlaşmaktadır. E-spor olarak sunulmaya çalışılan bu oyunlar, düşmanı yok etmeye yönelik strateji senaryoları üzerinden şiddet simülasyonu gerçekleştirmektedir. Spor görünümlü bilgisayar oyunlarındaki şiddet, bilişsel boyutta normalleşmekte ve gerçek dünyaya aktarım potansiyeli taşımaktadır. Öneri olarak özellikle erken yaştaki bireylerin medya içeriklerini bilinçli tüketmesini sağlamak amacıyla okullarda medya okuryazarlığı dersleri zorunlu hale getirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Medya, Spor, Şiddet, Sporda Şiddet

Kaynakça

• Afacan, Ersin et al. (2017) “Profesyonel Futbolcuların Görüşlerine Göre Futbolda Şiddetin Kaynakları ve Önleme Yöntemleri: Tarsus İdman Yurdu Erkutspor-Yeni Salihlispor Maçı Örneği.” International Journal of Social Science Research 6(2): 124-141.
• Aktaş, Batuhan (2016). Sporda Şiddete Neden Olabilecek Açıklamalarda Bulunma Kabahati Üzerine Bir İnceleme (6222 sk m. 22). Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 7(26): 395-428.
• Alver, Füsun (2008) Kapitalist Üretim Sürecinde Irkçılık, Futbol ve Medya. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 26: 223-248.
• Chandler, Daniel ve Rod Munday (2018) Medya ve İletişim Sözlüğü, Çev. Babacan Taşdemir, İstanbul: İletişim.
• Çalışkan, Ömer ve Fatih Özbay (2015) 12-14 Yaş Aralığındakı̇ İlköğretı̇m Öğrencı̇lerı̇nde Teknolojı̇ Kullanımı Eksenlı̇ Yabancılaşma ve Anne Baba Tutumları: Düzce İlı̇ Örneğı̇, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 442-443.
• Diyanet Dini Soru Arama Listesi, https://kurul.diyanet.gov.tr/Diyanet-Dini-Soru-Arama-Listesi.
• Demirbaş, Timur (2016) Şiddet Suçlarına Genel Bir Bakış. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65 (4): 3345-3353.
• Dünya gazetesi, Sosyal medyaya 'sporda şiddet' ayarı, https://www.dunya.com/spor/sosyal-medyaya-039sporda-siddet039-ayari-haberi-261589, (8 Şubat 2020).
• Ekren, Asım (2019) Taraftara Uygulanan Spor Suçları Seyirden Yasaklanma, İstanbul: Filiz Kitabevi. https://www.son.tv/seyirden-yasaklanma-ne-demek-savci-asim-ekrenden-muthis-cevap/.
• Hürriyet gazetesi, 6222’den Basına İlk Suç Duyurusu, 15 Eylül 2013, https://www.hurriyet.com.tr/6222-den-basina-ilk-suc-duyurusu-24713860, (8 Şubat 2020).
• Koçer, Mustafa (2012) Futbol Derneklerine Üye Olan Taraftarların Şiddet ve Holiganizm eğilimlerinin belirlenmesi: Kayseri örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32): 111-135.
• Kur’an Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an Tefsiri, https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir (25 Aralık 2019).
• Kuru, Emin ve Levent Var (2009) Futbol Seyircilerinin Spor Alanlarındaki Saldırganlık Davranışları Hakkında Betimsel Bir Çalışma (Kırşehir İli Örneği), Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2): 141-153.
• Özer, Ömer (2007) Medya, Şiddet, Toplum. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, İletişim Bilimleri Fakültesi Yayınları, No. 66.
• Özer, Ömer (2010) Şiddet Olaylarına İlişkin Haberlerin Üretimi: Ankara’daki Polis-Adliye Muhabirlerinin Görüşleri, İçinde: Medyada Şiddet Kültürü, Editör:. Ömer Özer. Konya: Literatürk.
• Özer, Ömer ve Svetlana Gerasimova (2010) Yetiştirme Kuramı: Televizyonunun Yetiştirme Rolüne İlişkin Türkiye ve Rusya’da Yapılan Araştırma, İçinde: Medyada Şiddet Kültürü, Editör:. Ömer Özer. Konya: Literatürk.
• Özmaden, Murat ve İbrahim Yıldıran (2003) “Futbola İlişkin Dışsal Etkenlerin Seyirci Saldırganlığı Üzerindeki Etki Düzeylerinin Araştırılması”, (Editörler: Yıldıran, İ., Doğan, P., Erturan, E.). Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar Kongresi Bildiriler Kitabı, 10-11 Ekim 2003 Ankara, Ankara Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Yayınları (s.188-198)
• Özsoy, Selami (2011) “Spor Gazetelerinin Başlıklarında Militarist ve Şiddet İçerikli Metaforlar. ” Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 1(1): 88-114.
• Özsoy, Selami (2012) Kulüp Ttaraftarlarının Twitter Kkullanımları. International Journal of Human Sciences [Online]. (9)2: 1132-1152.
• Özsoy, Selami (2014) Futbolu Sözel Hali: Televizyon Programları. Global Media Journal. 5(9): 280-302.
• Özsoy, Selami ve Tülin Sepetçi (2019) Popüler Kültür Ürünü Olarak E-spor’un Sinemada Sunumu: “İyi Oyun” Filmi Örneği, 4th International Scientific Research Congress (IBAD - 2019) Proceedings, April 25-26, 2019, Uppsala, İsveç.
• Özsoy, Selami; Nuran Kandaz Gelen; Nurgül Kardaş; Mustafa Ertan Tabuk; Levent Görün ve Aysun Afat (2014) Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Spor Medyasını İzleme ve Bahis Oyunu Oynama Alışkanlıkları. Erciyes İletişim Dergisi, 3(3): 120-130.
• Resmî Gazete, 12 Temmuz 2019, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun ile Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190712-1.htm
• RTÜK (Radyo Televizyon Üst Kurulu) Araştırmaları, https://www.rtuk.gov.tr/rtuk-arastirmalari-3726 (20 Mart 2014).
• Spor Toto Resmi İnternet Sitesi, http:sportoto.gov.tr (25 Aralık 2019).
• Taşmektepligil, Mustafa Yalçın, Veysel Küçük, Seydi Karakuş, Aslan Kalkavan (2017) Bireysel Şiddet Açısından Spor Medyasının Etkileri. Marmara Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(2): 30-42.
• TBMM Raporu (2011) Spor Kulüplerinin Sorunları ile Sporda Şiddet Sorununun Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu.
• Tokgöz, Oya (2015) İletişim Kuramlarına Anlam Vermek. Ankara: İmge.
• Turhan, Rasim (2016) Futbol Programlarının Taraftar Üzerindeki Etkisi: Beyaz Futbol ve Serbest Vuruş Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, Kadir ve Selami Özsoy (2013) Türkiye’deki Spor Basınında Nefret Söylemi. International Journal Social Science Research, 2 (2): 46-60.