Investigation Of Legal Discrimination That Prevents Independent Participation Of Disabled People In Elections In Turkey On The 100th Anniversary Of The Republic

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 12, 67 - 91, 29.02.2024

Abdurrahman Mengi

https://doi.org/10.59162/tihek.1389444

Öz

Based on human rights, the concept of disability can be defined as a concept that refers to all legal factors that legally restrict the individual and prevent disabled individuals from their full, equal and effective participation in fundamental rights or political processes under equal conditions with other individuals. The aim of this research is to determine the situation regarding the legal discrimination that prevents disabled people from participating independently in elections in Turkey on the 100th anniversary of the Republic. Thus, it aims to contribute to developing a perspective to strengthen respect for the inherent dignity of disabled individuals, to ensure their full, equal and effective participation in political processes through the right to vote, and to take measures to prevent the legal discrimination that disabled individuals are exposed to in the voting process. The research was conducted in the context of five research questions focusing on the research problem. The research was carried out with qualitative research method. Document analysis design was used in the research. In addition, a focus group interview was held with the presidents of five disabled associations in the study. Therefore, research data was collected through transcript analysis and focus group interviews. The research data were subjected to content and descriptive analysis. In the research, to ensure the effective and full participation of disabled people in political processes under equal conditions with other individuals; Ensuring that election procedures, facilities and materials are appropriate, accessible, easy to understand and use; International and national legal findings have been reached, such as facilitating the use of appropriate assistive and new technologies by voting by secret ballot in elections without being pressured. Findings and conclusions have also been reached that visually impaired individuals in Turkey are deprived of their right to vote secretly and that the voting rights of mentally disabled individuals are legally restricted. In addition, the research made suggestions to eliminate the legal discrimination that prevents disabled people from participating independently in elections in Turkey.

Anahtar Kelimeler

100th Anniversary of the Republic, Participation in Elections, Disabled Individuals, Voting, Legal Discrimination

CUMHURİYETİN 100. YILINDA TÜRKİYE’DE ENGELLİLERİN SEÇİMLERE BAĞIMSIZ KATILIMINI ENGELLEYEN YASAL AYRIMCILIĞIN İNCELENMESİ

Öz

İnsan hakları baz alındığında engellilik kavramı, bireyi yasal olarak kısıtlayan, engelli bireylerin diğer bireylerle eşit koşullar altında temel haklarına veya siyasi süreçlere tam, eşit ve etkin katılımını engelleyen tüm yasal faktörleri ifade eden bir kavram olarak tanımlanabilir. Bu araştırmanın amacı Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de engellilerin seçimlere bağımsız katılımını engelleyen yasal ayrımcılığa ilişkin bir durum tespiti yapmaktır. Böylece engelli bireylerin doğuştan sahip oldukları onura saygıyı güçlendirmek için engellilerin siyasi süreçlere katılımını sağlayan oy kullanma hakkından tam, eşit ve etkin katılımlarının sağlanmasına ve engellilerin oy kullanma sürecinde maruz kaldığı yasal ayrımcılığı önleyici tedbirlerin alınmasına yönelik bir perspektif geliştirmeye katkı sunmaktır. Araştırma problemine odaklanan beş araştırma sorusu bağlamında araştırma yürütülmüştür. Araştırma nitel araştırma yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada doküman incelemesi deseni kullanılmıştır. Ayrıca araştırmada beş engelli dernek başkanı ile odak grup görüşmesi yapılmıştır. Dolayısıyla araştırma verileri dokünam incelemesi ve odak grup görüşmesi yoluyla toplanmıştır. Araştırma verileri içerik ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırmada engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında siyasi süreçlere etkin şekilde ve tam katılımını sağlamak; Seçim usullerinin, tesislerinin, materyallerinin uygun, erişilebilir, anlaşılması ve kullanılmasının kolay olmasını sağlamak; Engellilerin, seçimlerde baskıya uğramadan, gizli oy kullanarak, uygun olan yardımcı ve yeni teknolojilerin kullanılmasını kolaylaştırmak gibi uluslararası ve ulusal yasal dayanaklı bulgulara ulaşılmıştır. Türkiye’de görme engelli bireylerin oyunu gizli kullanma haklarından mahrum bırakıldığına ve zihin engelli bireylerin oy kullanma haklarının yasal olarak kısıtlandığına ilişkin bulgu ve sonuçlara da ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmada Türkiye’de engellilerin seçimlere bağımsız katılımını engelleyen yasal ayrımcılığının giderilmesine yönelik önerilerde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyetin 100. Yılı, Seçimlere Katılım, Engelli Bireyler, Oy Kullanma, Yasal Ayrımcılık

Kaynakça

• Akyol, E. (2016). Siyasal kültür. Kamu politikaları ansiklopesi. (Ed.) H.Altunok, F.G.Gedikkaya, (ss.315-318). Ankara: Nobel.
• Avrupa Engellilik Stratejisi. (2010). 2010-2020.
• Birleşmiş Milletler (BM) Engellilerin haklarına İlişkin sözleşme (2009). https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2312020100834bm_48.pdf.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım beğeni yargısının toplumsal eleştirisi [The distinction social criticism of the judgment]. (D. F. Şannan & A. G. Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık. (Orijinal kitabın yayın tarihi 1979).
• Bourdieu, P. (2016). Akademik aklın eleştirisi pascalca düşünme çabaları [Pascalian meditations]. (P. B. Yalım, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal kitabın yayın tarihi 1997).
• Demir, A. (2018). Bourdieu’nun kavramları doğrultusunda ilişkisel olarak fiziksel engelliliğin kültürel inşası: Konak örneği [The cultural buildıng of physical disability in relationship with the concepts of the bourdieu: Case of Konak]. Journal of Social And Humanities Sciences Research, 5(29), 3777-3786.
• Demir, Y., Gedik, M. (2022). Engelli Kavramı ile İlgili Akademik Yayınların VOSviewer ile Bibliyometrik Analizi, Toplumsal Politika Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, ss. 12-25.
• Depelteau, F. (2015). Relational sociology, pragmatism, transactions and social fields. International Review of Sociology-Revue Internationale de Sociologie, 25(1), 45-64.
• Engelliler Hakkında Kanun. (2005). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5378.pdf.
• Ercan, Z. G. ve Gündüz, F.N.. (2022), Zorunlu eğitim çağını geçmiş engelli bireylerin durumlarının incelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31 (2), 460-479.
• FRA (2014). The right to political participation for persons with disabilities: human rights indicators, FRA: European Agency for Fundamental Rights, https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra- 2014-right-political-participation-persons-disabilities_en.pdf.
• Houser, J. (2015). Nursing research: reading, using, and creating evidence. (3rd ed.). Burlington: Jones ve Bartlett Learning.
• Goffman, E. (2016). Günlük yaşamda benliğin sunumu [Presentation of self in daily life]. (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal kitabın yayın tarihi 1956).
• Gönç Şavran, T. (2012). Sosyolojide araştırma yöntem ve teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları.
• Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30 (4), 233-252.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1).
• Kasper, D. (2015). Sosyolojiyi dinamik ilişkilere odaklanarak geliştirmek. (Ö. Akkaya, Çev.). F. Depelteau & C. Powell (Eds.), İlişkisel sosyoloji: Ontolojik ve teorik yönelimler [Conceptualizing relational sociology: Ontological and theoretical issues] içinde (ss. 111-140). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Kaldık, B. (2022). Görme ve ortopedik engelli bireylerin deneyimledikleri sorunlar çerçevesinde kamu kurumlarından ve toplumsal yapıdan temel beklentileri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(43), 975-1031.
• Kışlalı, A.T. (2003). Siyasal sistemler. Ankara: İmge Kitabevi, 6.Baskı.
• Krefting, L. (1991). Rigor in qualitative research: the assessment of trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45 (3), 214-222.
• Kritsotakis, G., Galanis, P., Papastefanakis, E., Meidani, F., Philalithis, A. E., Kalokairinou, A., & Sourtzi, P. (2017). Attitudes towards people with physical or intellectual disabilities among nursing, social work and medical students. Journal of Clinical Nursing, 26(23-24), 4951-4963.
• Lipset, S. M. (1986). Siyasal insan. (M.Tunçay, Çev.) Ankara: V Yayınları.
• Mengi, A. (2019a). Sosyal bilgiler ders kitabı ve öğretim programının engellilik açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Elektronik Yayın. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.529379
• Mengi, A. (2019b). Engelli öğrencilerin üniversite eğitimi sürecinde karşılaştığı güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 147-170.
• Mengi, A. (2019c). Van görme engelliler derneğinin temel sorun ve beklentileri açısından incelenmesi. S. Sönmez, E. Özçoban, D. Balkan, H. Karakuş (Ed.), Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler-1 içinde (47-64. ss.), Gece Kitaplığı.
• Mengi, A. (2019d). Sosyolojik boyutlarıyla otizm. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Turan, S.). Ankara: Nobel Yayıncılık (Özgün çalışma, 2009).
• Milletvekili Seçim Kanunu (1983). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2839.pdf.
• Priestley, M. Stickings, M., Loja, E., Grammenos, S., Lawson, A., Waddington, L. Fridriksdottir, B. (2016). The political participation of disabled people in Europe: Rights, accessibility and activism. Electoral Studies, 42, s.1–9. https://doi.org/10.1016/j.electstud. 2016.01.009
• Prince, M. J. (2014). Enabling the voter participation of Canadians with disabilities: Reforming Canada’s electoral systems. Canadian Journal of Disability Studies. 3(2). s.94–120.
• Saban, A. Ersoy, A. (2019). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun https://www.mevzuat.gov.tr/ mevzuatmetin/1.4.298.pdf
• Siyasi Partiler Kanunu (1983). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2820.pdf.
• Schur, L. Douglas K. (2000). What determines voter turnout?: Lessons from citizens with disabilities. Social Science Quarterly, 81(2), s.571–587.
• Schur, L. Shields, T. Kruse, & D. Schriner, K. (2002). Enabling democracy: disability and voter turnout. Political Research Quarterely. 55(1). s.167-190.
• Schur, L. (2003). Contending with the ‘double handicap’: political activism among women with disabilities. Women and Politics, 25(1/2). s.31–62.
• Schur, L. Shields T. & Schriner K. (2005). Generational cohorts, group membership, and political participation by people with Disabilities. Political Research Quarterly. 58(3), s.487–496.
• Schur, L. Adya M. (2013). Sidelined or mainstreamed? Political participation and attitudes of people with disabilities in the United States. Social Science Quarterly.94(3). s.811–839.
• Schur, L. Ameri, M. & Adya, M. (2017). Disability, voter turnout, and polling place accessibility. Social Science Quarterly, 98(5), s.1374–1390. https://doi.org/10.1111/ssqu.12373.
• Tellioğlu, S. (2019). Türkiye’de Engellilere Yönelik Sosyal Hizmetlerin ve Politikaların Tarihçesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 88, Şubat 2019, s. 818-832 ISSN:2148-2489 Doi Number: http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.14871.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf.
• Vinayagam, R.S. (2019). Integrated evaluation of disability. (First Edition) CRC Press.
• Whittemore, R., Chase, S. K., & Mandle, C. L. (2001). Validity in qualitative research. Qualitative Health Research, 11 (4), 522-537.
• Yıldırım, A. ve H. Şimşek. (2005) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yüksek Seçim Kurulunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. (2017). https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.7062.pdf.
• Zheng, Q., Tian, Q., Hao, C., Gu, J., Tao, J., Liang, Z., Chen, X., Fang, J., Ruan, J., Ai, Q.& Hao, Y. (2016). Comparison of attitudes toward disability and people with disability among caregivers, the public, and people with disability: findings from a cross-sectional survey. BMC public health, 16(1), 1-10.