Monomit Kuramı Bağlamında Anti-Kahraman ve Mit Benzeşimliği: Batman Begins

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 138 - 154, 28.07.2024

Güleycan Günaydın

Öz

Bu çalışma, Joseph Campbell’in ‘Kahramanın Sonsuz Yolculuğu’ kitabında bulunan, ana karakterin yani özünde kahramanın kendi yolculuğu sırasında önüne çıkan zorluklarla kendini yenilemesi durumunu Monomit kuramıyla ele almaktadır. Mitler, kuşaktan kuşağa aktarılan ve akabinde oluştuğu toplumdaki düşsellik ile türetilen öyküler olmakla birlikte toplumdan topluma benzerlik göstermektedirler. Buradaki başat unsur, mitolojik kahramanın öykülerin neredeyse tümünde belirli aşamalardan geçerek bu konuma ulaşmış olmasıdır. Campbell, bu benzerliğe dayanarak Monomit kuramını ortaya koymuştur. Çalışma, bu bakımdan Monomit kuramının olay örgüsündeki yerini çözümlemeyi odak alır. Klasik anlatı sinemasında yer alan kahramanlar, mitlerdeki kahramanlarla ‘tatmin edici sona’ ulaşma açısından benzerlik göstermektedirler. Bu şekliyle kahraman, başına gelen olayları zorlukla atlatmayı başarır ve sonunda izleyiciye; ‘iyilerin’ kazandığını, ‘kötülerin’ ise cezalandırıldığını vurgulayan bir anlam metni yaratılır. Ancak post modern yaklaşımla birlikte klasik anlatının dayattığı ideal kahraman, aynı anda hem olumlu hem de olumsuz özellikleri bulunabilen bir yapıda sunularak anti-kahraman kavramıyla da karşımıza çıkabilmektedir. Christopher Nolan, “Batman Begins” filmi ile anti-kahramanın, bir halk kahramanına dönüşümünü klasik anlatı yapısında kullanmıştır. Buradan hareketle çalışmada; Campbell’in Monomit kuramı esas alınarak, anti-kahramanın, mitlerdeki kahramanlar ile benzeşimliğini Christopher Nolan imzalı “Batman Begins” (2005) örneklemi üzerinden incelemek amaçlanmıştır. Bu bağlamda çalışmada; filmde anti-kahraman olarak karşımıza çıkan Bruce Wayne’in geçirdiği dönüşümler ve mit benzeşimliği, Campbell’in ortaya koyduğu monomitos aşamaları kapsamında değerlendirilmiştir. Çalışmada öncelik olarak Campbell’in “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu” eseri üzerinden Monomit kuramı açıklanmış ve akabinde klasik anlatı sineması kapsamında anti-kahraman ve yansıtılış biçimine değinilmiştir.
Devamında ise “Batman Begins” filmi örneklemi elde edilen bulgular ile incelenmiş, ardından Monomit ve anti-kahramanın benzeşimliği monomitos aşamaları bağlamında analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mit, Monomit, Anti-Kahraman, Batman Begins, Joseph Campbell

ANTI-HERO AND MYTH ANALOGY IN THE CONTEXT OF THE THEORY OF MONOMITE: BATMAN BEGINS

Öz

This study deals with the Monomyth theory of the situation in Joseph Campbell's book 'The Endless Journey of the Hero', in which the main character, that is, the hero, renews himself with the difficulties that come his way during his own journey. Although myths are stories that are transmitted from generation to generation and then derived from the imagination in the society in which they are formed, they are similar from society to society. The main element here is that the mythological hero has reached this position by passing through certain stages in almost all of the stories. Based on this similarity, Campbell put forward the Monomyth theory. In this respect, the study focuses on analyzing the place of the Monomyth theory in the plot. The heroes in classical narrative cinema are similar to the heroes in myths in terms of reaching a 'satisfying ending'. In this way, the protagonist manages to get over the events that happen to him with difficulty and in the end, he tells the audience; A semantic text is created that emphasizes that the 'good' win and the 'bad' are punished. However, with the post-modern approach, the ideal hero imposed by the classical narrative can be presented in a structure that can have both positive and negative features at the same time, and can also come up with the concept of anti-hero. Christopher Nolan used the transformation of the anti-hero into a folk hero in his classic narrative structure with the movie "Batman Begins". From this point of view, in the study; Based on Campbell's Monomyth theory, it was aimed to examine the similarity of the anti-hero with the heroes in myths through the sample of Christopher Nolan's "Batman Begins" (2005). In this context, in the study; The transformations of Bruce Wayne, who appears as an anti-hero in the movie, and the similarity of myth were evaluated within the scope of the monomythos stages put forward by Campbell. In the study, the theory of monomyth was explained primarily through myths and Campbell's "The Endless Journey of the Hero", and then the anti-hero and the way it was reflected within the scope of classical narrative cinema were mentioned. Afterwards, the sample of the movie "Batman Begins" was examined with the findings obtained, and then the similarity of the monomyth and the anti-hero was analyzed in the context of monomitos stages.

Anahtar Kelimeler

Myth, Monomyth, Batman Begins, Joseph Campbell, Anti-Hero

Kaynakça

• Aktaş, N. P. (2021). Cemşîd’in Yolculuğu: “Cemşîd ü Hurşîd” Mesnevisinin Joseph Campbell’in Monomit Kuramına Göre İncelenmesi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 1901-1921.
• Aktürk, E. (2018). Berlin Sokaklarında Bir Anti Kahraman: Franz BieberKopf. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 512-524.
• Arıkan, S. E. (2021). Campbell’in Monomit Kuramı Bağlamında Kökin Erkey Destanı. Kültürel Miras Araştırmaları, 16-21.
• Atay, D. (2017). Joseph Campbell‟in Monomit Aşamaları Bağlamında Dede Korkut‟un Begil Oğlu Emren‟in Boyu Destanı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2503-2521.
• Campbell, J. (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (S. Gürses, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Delice, R. (2017). Türkiye Sineması’nda 2000 Sonrası Filmlerde Anti-Kahraman Olgusu (Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Dursun, A. (2018). Mit, Destan ve Halk Hikâyelerinde Birinci Dereceden Kahramanların Statüleri Üzerine Bir İnceleme. Söylem Filoloji Dergisi, 19-38.
• Ege, F. (2021). Campbell’ın Monomit ve Jung’un arketip kavramları bağlamında “Trak-Trak Kabakcığım” masalının incelenmesi. Humanitas, 231-243.
• Göktürk, G., & Kuyu, Ö. (2022). Kahraman İmgesinin Tarihsel Serüveni. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 125-148.
• Gümüş, Y. E. (2023). 51. Kahramanın Karanlık Yüzü Anti-Kahraman; Tiyatroda Karakterin Evrimi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 846-860.
• Gürocak, T. (2023). “Çaylak” ve “Milyon Dolarlık Bebek” Filmlerindeki Kahramanların Kahramanın Sonsuz Yolculuğu Ekseninde Karşılaştırmalı İncelenmesi. Erciyes Akademi, 832-859.
• Güzel, C. (2015). Monomit Teorisi Bağlamında Bayan Toolay Destanı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 191-206.
• Işık, N. (2020). İşlevselcilik Açısından Kuyu Motifinin Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sinemasına Yansımaları. Folklor/Edebiyat, 281-296.
• Koçer, V. (2021). Bedri Sinan ile Mahperi Hikâyesini Monomit Kuramı Çerçevesinde Anlamlandırma Denemesi. Folklor Akademi Dergisi, 94-104.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 323-343.
• Özpay, O. (2020). Monomit Kuramı Bağlamında Kahramanın Yolculuğu: İlk Kan Filmi ve John Rambo Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1109-1119.
• Salman, S. (2020). Postmodern Sinemada Anti Kahraman: Quentin Tarantino Filmlerinin Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 2881-2904.
• Tarhan, E. (2021). Âsumân ile Zeycân hikâyesinin monomit kuramı bağlamında çözümlenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 746-754.
• Tilbe, B. T. (2019). Antik Kahramandan Anti Kahramana: Kahraman Kavramının Kökeni ve Gelişimi. Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi E-Dergisi, 142-158.
• Tüysüz, D. (2019). Mitolojinin Sinemada Modern Yorumu: “Nerdesin Be Birader?” Ve “Kutsal Geyiğin Ölümü” Filmlerinde Çağdaş Odysseus Ve Agamemnon Hikâyeleri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 323-341.
• Üçer, N., Dağlı, N., & Soyseven, E. (2020). Kahraman Miti, Olgusu ve Yolculuğu Üzerine Simgesel Bir İnceleme: Netflix “Hakan Muhafiz”. Dördüncü Kuvvet, 56-76.
• Yılar, Ö. (2005). Mit-Efsane ve Eğitim. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 383-392.