Disk Galaksilerde Moleküler Gaz Kinematiği ve Çizgi Oranları Analizi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 73, 11.12.2020

Selçuk Topal Martin Bureau Timothy A. Davis Melanie Krips Lisa M. Young Alison F. Crocker

Öz

Bu bildiride, disk galaksilerde moleküler gaz kinematiği ve çizgi oranları analiz yöntemleri erken-tür galaksiler NGC 4710 ve NGC 5866 içersindeki karbon monoksit (CO) [$^{12}$CO(1-0), $^{12}$CO(2-1), $^{13}$CO(1-0) ve $^{13}$CO(2-1)] ve yüksek yoğunluklu gazların [HCN(1-0), HCO$^+$(1-0), HNC(1-0) ve HNCO(4-3)] çoklu geçiş gözlemleri analiz edilerek anlatılacaktır. Galaksilerin elde edilen X-şeklindeki pozisyon-konum grafiği (PVD) ortaya koyduğu üzere galaksilerin merkezinde çubuk yapısı bulunmaktadır. Gazın büyük bir çoğunluğu iki bileşenden oluşan ( merkezi disk yapısı ve onun dışında bir gaz halkası) bir yapı içersinde yer almaktadır. Göreli olarak daha az yoğun olan CO gazı her iki bileşende bulunurken, yüksek yoğunluklu gazlar merkezi disk yapısında yoğunlaşmıştır. Biz bu çalışmada, gözlenen emisyon çizgilerinin oranlarına dayanan ve birbirini tamamlayan 3 ayrı yöntem kullanarak gazın fiziksel koşullarını elde ettik. İlk olarak PV diyagramlarının oranını elde ettik. Daha sonra PVD üzerinde, her iki farklı bileşendeki toplam akı oranlarını değerlendirdik. Son olarak ise, fiziksel koşulları niceliksel olarak elde edebilmek için, bir radyatif transfer modeli uygulayarak gözlenen çizgi oranlarının hangi fiziksel koşullara denk geldiğini belirledik. Sonuç itibariyle, dışta yer alan halka şeklindeki gaz yapısına kıyasla, nükleer diskteki yoğun gaz oranı daha fazla, daha sıcak ve CO gazı optik olarak daha incedir. Bu durum merkezi diskte UV radyasyonunun yüksek olduğunu, bir başka deyişle büyük kütleli genç yıldızların ve kozmik ışınların bu bölgede daha yoğun olduğunu göstermektedir. Diğer galaksiler için elde edilmiş benzer çizgi oranlarının, bu çalışmadaki değerlerle mukayesesi ise onemli farklılıklar ve benzerlikler olduğuna işaret etmektedir. NGC 4710 ve NGC 5866 merkezindeki gazın (nükleer bileşen) fiziksel özelliklerine bakıldığında koşulların spiral galaksiler ile starburst galaksiler arasında bir durum sergilediği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ISM: molecules, galaxies, radio astronomy

Kaynakça

• Sault R.~J., Teuben P.~J., Wright M.~C.~H., 1995, in Shaw R.~A., Payne H.~E., Hayes J.~J.~E., eds, Astronomical Society of the Pacific Conference Series Vol. 77, Astronomical Data Analysis Software and Systems IV. p.~433 (\mn@eprint arXiv:astro-ph/0612759)
• Topal S., Bayet E., Bureau M., Davis T.~A., Walsh W., 2014, mnras, 437, 1434
• van der Tak F.~F.~S., Black J.~H., Schöier F.~L., Jansen D.~J., van Dishoeck E.~F., 2007, aap, 468, 627