Seçilen Bazı Algol Türü Çift Sistemlerde Toplanma Yapılarının Modellenmesi

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 183 - 186, 11.12.2020

Hicran Bakış Özlem Taşpınar Volkan Bakış Zeki Eker

Öz

Yakın çift yıldız sistemlerinde evrim sonucu Roche lobunu dolduran bileşen birinci Lagrange noktasından (L$_{1}$) yoldaş bileşene madde aktarmaya başlar. Akan madde başlangıç hızına, doğrultusuna ve yoğunluğuna bağlı olarak yoldaş bileşene çarparak bir sıcak bölge oluşturur veya yıldızı sıyırarak yıldız etrafında bir disk oluşturabilir. Tüm bu yapılar kendini sistemin tayfında salma veya ek soğurma olarak gösterir. Bu tür sistemlerdeki, bu karmaşık salma/soğurma yapılarının hız uzayında üst üste binmesi nedeniyle, bu etkileri kolayca birbirinden ayırmak mümkün olmamaktadır. Bu salma bileşenlerini çalışmak amacıyla, yıldız, disk ve gaz akışlarını birlikte ele alarak sentetik tayfları üretilmekte ve hazırlanan sentetik tayflar yıldızın gözlenen tayfı ile karşılaştırılmaktadır. Böylece, sistemin tayfsal verisine yapılan modellemeler ile sistem için disk, gaz akışı ve/veya sıcak lekenin fiziksel özellikleri belirlenebilmektedir. Bu çalışmada seçilen Algol türü R Ara ve U Sge sistemlerinin H$_{\alpha}$ bölgesinde elde edilen tayfları kullanılarak madde aktarımı sonucunda oluşan toplanma yapıları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

stars: mass-loss, stars: binaries, spectroscopy

Kaynakça

• Albright, G. E. ve Richards, M.T.: The transient accretion disk in the Algol-type binary U Sagittae. ApJ 441 (1995) 806--820
• Arias, M. L., Sahade, J.,Barbá, R. H.: A hig hresolution spectroscopic study of the interacting binary R Arae. RMxAC 33 (2008) 118
• Bakış, H.: Be Bileşenli Etkileşen Çift Sistemler. Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (2007)
• Banks, T.: Light Curves for R Arae. IBVS (1990) 3455
• Budaj, J., Richards, M.T.: A description of the Shellspec code. CoSka 34 (2004) 167--196
• Forbes, M., Budding, E. ve Priestley, J.: Photometric Fluctuations in the Light Curves of R Arae. IBVS (1988) 3278
• McNamara, D. H.: The Spectrum of U Sagittae at Minimum Light. PASP 63 (1951) 38
• McCluskey, G. E. Jr., McCluskey, C. P. C. ve Kondo, Y.: IUE investigation of mass flow in the interacting binary U Sagittae. ApJ 378 (1991) 281-285
• Plavec, M., Kříž , S.: Trajectories of ejected particles in close binaries.for BAICz 16 (1965) 297
• Reed, P. A., McCluskey, G. E. Jr., Kondo, Y., Sahade, J., Guinan, E. F.,Giménez, A., Caton, D. B., Reichart, D. E., Ivarsen, K. M. ve Nysewander, M. C.:Ultraviolet study of the active interacting binary star R Arae using archival IUE data. MNRAS 401 913
• Richards, M. T. ve Albright, G. E.: Morphologies of H$\alpha$ Accretion Regions in Algol Binaries. ApJ 123 (1999) 537-626
• Richards, M. T.: Images of Active Mass Transfer in Direct Impact Close Binary Systems. ASPC 293 (2003) 120
• Richards, M. T.: Doppler tomography of Algols. AN 325 (2004) 229-232
• Richards, M. T., Cocking, A. S., Fisher, J. G., Conover, M. J.: Images of Gravitational and Magnetic Phenomena Derived from Two-dimensional Back-projection Doppler Tomography of Interacting Binary Stars. ApJ 795 (2014) 18
• Sahade, J.: The Spectrum of the Eclipsing Variable R Arae. ApJ 116 (1952) 27-34
• Sahade, J., Ferrer, O. E., ve Barba, R. H.: R Arae in the Visual Region of the Spectrum. RMxAC 5 (1996) 131
• Struve, O.: Spectroscopic Binaries (George Darwin Lecture). MNRAS 109 (1949) 487-506
• Wilson, R. E.: Binary-star light curve models: PASP 106 (1994) 921--941