Disk Parçalanmasının Fiziği: Viskoz-Eğrilik Kararsızlığı: Viskoz-Eğrilik Kararsızlığı

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 557 - 560, 11.12.2020

Suzan Doğan Chris Nıxon Andrew R. Kıng Jim E. Prıngle

Öz

Evrende pek çok astrofiziksel sistemde karşımıza çıkan toplanma diskleri çoğunlukla eğridir. Eğer diskin eğriliği yeterince büyükse, disk iki ya da daha fazlahalkaya ayrılabilir. Bu çalışmada, 3-boyutlu hidrodinamik simülasyonlarda gözlenmişolan ve alışılagelmiş simetri varsayımlarının açıklamakta yetersiz kaldığı pek çokgözlemsel bulguya açıklama getirme potansiyeli taşıyan disk parçalanmasının ardındayatan fiziksel süreçler irdelenmiştir. Eğri diskler için kapsamlı bir kararsızlıkanalizi yapılmış ve \emph{viskoz - eğrilik kararsızlığı} olarak isimlendirilen yenibir kararsızlık formuna ulaşılmıştır. Kararsızlık, yoğunluğun ve eğriliğin anti-difüzyonubiçiminde karşımıza çıkmaktadır. Parçalanma süreci, diski oluşturan maddenin taşıdığıaçısal momentumun doğrudan iptaline yol açarak toplanma oranlarında kaydadeğer birartışa neden olması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

accreation, accreation disk, sıkı nesneler

Kaynakça

• Bate, M.~R., Lodato, G., & Pringle, J.~E.: Chaotic star formation and the alignment of stellar rotation with disc and planetary orbital axes. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 401 (2010) 1505--1513
• Doğan, S., Nixon, C.~J., King, A.~R., & Pringle, J.~E.: Instability of warped discs. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 476 (2018) 1519--1531
• Doğan, S., Nixon, C., King, A., & Price, D.~J.: Tearing up a misaligned accretion disc with a binary companion. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 449 (2015) 1251--1258
• Gerend, D., & Boynton, P.~E.: Optical clues to the nature of Hercules X-1/HZ Herculis. Astrophysical Journal 209 (1976) 562--573
• Heap, S.~R., Lindler, D.~J., Lanz, T.~M., et al.: Space Telescope Imaging Spectrograph Coronagraphic Observations of $\beta$ Pictoris. Astrophysical Journal 539 (2000) 435--444
• Katz, J.~I.: Thirty-five-day Periodicity in Her X-1. Nature Physical Science 246 (1973) 87--89
• Lucas, W.~E., Bonnell, I.~A., Davies, M.~B., & Rice, W.~K.~M.: Misaligned streamers around a Galactic Centre black hole from a single cloud's infall. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 433 (2013) 353--365
• Lense, J. and Thirring, H.: Über den Einflu\ss der Eigenrotation der Zentralkörper auf die Bewegung der Planeten und Monde nach der Einsteinschen Gravitationstheorie. Physikalische Zeitschrift 19 (1918) 156
• Lightman, A.~P., & Eardley, D.~M.: Black Holes in Binary Systems: Instability of Disk Accretion. Astrophysical Journal 187 (1974) L1
• Lodato, G., & Price, D.~J.: On the diffusive propagation of warps in thin accretion discs. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 405 (2010) 1212--1226
• Margon, B.: Observations of SS 433. Annual review of astronomy and astrophysics 22 (1984) 507--536
• Papaloizou, J.~C.~B., & Terquem, C.: On the dynamics of tilted discs around young stars. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 274 (1995) 987--1001
• Papaloizou, J.~C.~B., & Pringle, J.~E.: The time-dependence of non-planar accretion discs. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 202 (1983) 1181
• Pringle, J.~E.: Self-induced warping of accretion discs. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 281 (1996) 357-361
• Roberts, W.~J.: A slaved disk model for Hercules X-1. Astrophysical Journal, 187 (1974) 575 - 584