Dünyada Astronomik Yer Seçimi Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 745 - 748, 11.12.2020

Nazım Aksaker Kazım Kaba Zühal Kurt Ravıde K. Seyhan Mehmet Akif Erdoğan Sinan Kaan Yerli , Cahit Yeşilyaprak İbrahim Küçük Süha Berberoğlu Mustafa Atılan

Öz

Teknolojinin gelişmesi, astronomik alanda büyük teleskopların üretimini hızlandırmıştır. Üretilen teleskoplardan maksimum verimin alınabilmesi için yerleşkenin en uygun koşullara sahip olması gerekmektedir. Dünya üzerinde astronomik açıdan uygun yerlerin belirlenebilmesi için etkin faktörlerin (yükseklik, bulutluluk, ışık kirliliği, su buharı miktarı, Atmosferde bulunan Aerosol miktarı vb.) niceliksel ve konumsal olarak analizi ile uzun dönemli meteorolojik yer verileri gerekmektedir. Bu faktörleri temsil eden sayısal verilerin temin edilmesi, düzenlenmesi, standardizasyonu, entegrasyonu ve analizlerinin ise geleneksel yöntemlerden ziyade Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla çok daha hızlı, ekonomik ve etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmektedir. \cite{Aksaker} tarafından Türkiye için gerçekleştirilen ve etkin çıktılar üreterek tecrübe kazanımı sağlanan böyle bir yaklaşımın, bu çalışma ile global ölçeği hedeflenmiştir. Bu çalışmada; Dünya üzerinde Optik/Kızılöte bölgede çalışabilecek teleskoplar için en uygun yerler belirlenmesi, var olan gözlemevlerinin durumu karşılaştırmalı olarak ortaya çıkarılması ve yeni bir gözlemevi kurmak isteyen ülkeler, araştırma merkezleri ve üniversiteler için güncel veriler CBS-ÇKKA (Coğrafi Bilgi Sistemi-Çok Kriterli Karar Analizi) ile yapılmıştır. Sonuçta düşük çözünürlük ve 1 yıllık arşiv verileri kullanılarak Dünyada gözlemevleri için uygun yerler belirlenmiştir. Buna göre Antarktika, Amerikanın batı kıyıları, Grönland, Afrikanın doğusunda bir kaç bölge ve Hindistan-Çin arasındaki dağlık bölgeler uygun yerlerdir.

Anahtar Kelimeler

observatories, gözlemevleri, teleskoplar, aletler, Yazılım

Kaynakça

• Aksaker, N., Yerli, S.K. ,Erdogan, M. A. , Erdi, E. , Kaba, K., Ak, T., Aslan, Z. , Bakıs, V., Demircan, O., Evren, S., Keskin, V. , Küçük, İ. , Özdemir, T., Özışık, T., Selam, S.O. Astronomical site selection for Turkey using GIS techniques., Exp. Astron. \bf 39(3) (2015) 547--566
• Aslan, Z., Aydın, C., Tunca, Z., Demircan, O., Derman, E., Golbası, O., Marsoglu, A Site testing for an optical observatory in Turkey., Astron. Astrophys. \bf (208) (1989) 385--391
• Ferrare, R., Brasseur, L., Clayton, M., Turner, D., Remer, L., Gao, B.C. Evaluation of TERRA aerosoland water vapor measurements using ARM SGP data.,American Meteorological Society 11thConference on Atmospheric Radiation.
• Figueira,J., Greco, S. ve Ehrgott, M. Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys, Springer Science and Business Media
• Guessoum, N., Alsaeed, N., Abdelhafez, N. Preliminary search for astronomical observatory sites in the MENA region, The Observatory. (2014)
• Graham, E., Sarazin, M., Beniston, M., Collet, C., Hayoz, M., Neun, M., Casals, P. Climate-basedsite selection for a very large telescope using GIS techniques., Meteorol. Appl. \bf (12) (2005) 77--81
• Graham, E., Sarazin, M., Kurlandczyk, H., Neun, M., Matzler, C. Site selection for extremely large telescopes using the FriOWL software and global re-analysis climate data. Ground-based and Airborne Telescopes II., SPIE. \bf(7012) (2008) 7012
• Hotan, C.E., Tingay, S.J., Glazebrook, K. Testing potential new sites for optical telescopes in Australia., Publ. Astron. Soc. Aust. \bf 30(002) (2013) 11
• Koc-San, D., San, B.T., Bakıs¸, V., Helvacı, M., Eker, Z. Multi-Criteria Decision Analysis integrated with GIS and remote sensing for astronomical observatory site selection in Antalya province, Turkey., Adv. Space Res. \bf (52) (2013) 39--51
• Kucuk, I., Üler, I., Öz, Ş., Onay, S., Özdemir, A.R., Gülşen, M., Sarıkaya, M., Dağtekin, N.D., Özeren,F.F. Site selection for a radio astronomy observatory in Turkey: atmospherical, meteorological, andradio frequency analyses., Exp. Astron. \bf (33) (2012) 1--26
• Longley P.A., Goodchild M.F., Maquire D.J., Rhind D.W. Geographical Information Systems., Exp. Astron. Copyright by John Wiley and Sons
• Lintz, J. and Simonett, D. S., editors, Remote sensing of environment., Exp. Astron. \bf 3(4) (1979) 609--611
• Mather, P., Koch, M. Computer Processing of Remotely-Sensed Images: An Introduction. Fourth Edition (1999)
• Sarazin, M., Graham, E., Kurlandczyk, H.L. FriOWL: A site selection tool for the EuropeanExtremely Large Telescope (E-ELT) Project., The Messenger \bf 125 (2006)
• Sensören, A. Uzaktan Algılamada Temel Kavramlar.
• White, K. D. Salivation: A Review and Experimental Investigation of Major Techniques