TİNNİTUS BAŞLIKLI LİSANSÜSTÜ TEZLERİN NİTEL VE NİCEL İÇERİK İNCELEMESİ: METODOLOJİK ÇALIŞMA

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 6, 30.04.2025

Bayram Sönmez Ünüvar , Halis Algan , Gözde Daş , Hülya Akdoğan

Öz

Amaç: Bu çalışma, Türkiye'de tinnitus üzerine odaklanan lisansüstü tezlerin kapsamlı bir nitel ve nicel içerik analizini gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu tezlerdeki araştırma eğilimlerini, metodolojileri ve tematik odakları sistematik olarak inceleyerek, tinnitus ile ilgili akademik çalışmaları daha iyi anlamayı ve gelecekteki araştırmalar için boşlukları belirlemeyi hedeflemektedir.
Yöntem: Retrospektif bir içerik analizi, Türk Ulusal Tez Merkezi aracılığıyla erişilebilen lisansüstü tezler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Arama terimleri olarak "Tinnitus" ve "Kulak Çınlaması" kullanılmış ve kapsam, 31 Ekim 2024 itibarıyla mevcut tezlerle sınırlandırılmıştır. Dahil etme kriterleri, başlığında "Tinnitus" ifadesini içeren ve veritabanı üzerinden erişilebilen tezler olarak belirlenmiştir. Analiz edilen veriler, tez türü, tematik dağılımlar ve kullanılan araştırma yöntemlerini içermektedir. Sayısal veriler, frekans ve yüzde değerleri ile ifade edilmiş, kelime bulutları ve tablolar gibi görsel araçlarla desteklenmiştir.
Bulgular: Toplam 132 tez analiz edilmiştir ve son on yılda tinnitus ile ilgili araştırmalarda önemli bir artış gözlemlenmiştir. Tezlerin çoğu (%64) yüksek lisans düzeyindedir; doktora ve tıpta uzmanlık tezleri daha azdır. Çalışmaların büyük bir kısmı odyoloji ve kulak burun boğaz bölümlerinden gelmiş olup, psikolojik ve multidisipliner yaklaşımlar sınırlıdır. En sık kullanılan araştırma araçları arasında Tinnitus Engellilik Anketi ve Beck Depresyon Ölçeği bulunmaktadır. Tezlerin çoğunluğunun Türkçe yazılması, uluslararası görünürlüğü kısıtlamaktadır.
Sonuç: Türkiye'deki tinnitus ile ilgili tezler, ulusal bilgi birikimine önemli katkılar sağlamaktadır ancak disiplinlerarası iş birliği ve uluslararası katılım açısından sınırlılıklar göstermektedir. Doktora düzeyindeki araştırmaların teşvik edilmesi ve İngilizce yayınların artırılması, bu çalışmaların küresel entegrasyonunu güçlendirebilir. Gelecekteki araştırmaların, multidisipliner yaklaşımlara ve çalışmalar arasındaki karşılaştırılabilirliği artırmak için terminoloji standardizasyonuna odaklanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

: tinnitus , lisansüstü tezler , içerik analizi , odyoloji , multidisipliner araştırma

Etik Beyan

Bu araştırma, yalnızca açık erişimli lisansüstü tezlerin retrospektif olarak incelenmesini içerdiğinden, herhangi bir bireysel katılımcı verisi toplanmamıştır. Çalışma, etik komite onayı gerektirmemektedir. Ancak, veri toplama sürecinde YÖK Ulusal Tez Merkezi’nin kullanım kurallarına ve akademik etik ilkelere bağlı kalınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Acet, H. (2023) Tinnitusun yaşam kalitesi ve depresyona etkisi (Tez no. 776846) [Yüksek lisans tezi, Konya Karatay Üniversitesi].
• Aksoy, S., Firat, Y., ve Alpar, R. (2007). The tinnitus handicap inventory: A study of validity and reliability. International Tinnitus Journal, 13(2), 94–98.
• Alanka, D. (2024). Nitel bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: teorik bir çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 62–82.
• Bal, F. (2021) Bilişsel davranışçı terapi yönteminin tinnitus üzerindeki etkinliğinin değerlendirilmesi (Tez no. 690165). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi].
• Biswas, R., Lugo, A., Akeroyd, M. A., Schlee, W., Gallus, S., ve Hall, D. A. (2022). Tinnitus prevalence in Europe: a multi-country cross-sectional population study. The Lancet Regional Health - Europe, 12, 100250. https://doi. org/10.1016/j.lanepe.2021.100250
• Boecking, B., Klasing, S., Walter, M., Brueggemann, P., Nyamaa, A., Rose, M., ve Mazurek, B. (2022). Vascular–Metabolic Risk Factors and Psychological Stress in Patients with Chronic Tinnitus. Nutrients, 14(11), 2256. https://doi. org/10.3390/nu14112256
• Cima, R. F. F., Mazurek, B., Haider, H., Kikidis, D., Lapira, A., Noreña, A., ve Hoare, D. J. (2019). A multidisciplinary European guideline for tinnitus: diagnostics, assessment, and treatment. HNO, 67(S1), 10–42. https://doi.org/10.1007/ s00106-019-0633-7
• Çinar, M. A., Turhan, B., Gönen, T., Bayramlar, K., ve Yakut, Y. (2021). Türkiye’de Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Alanında Yapılan Doktora Tezlerinin Tematik ve Metodolojik Açıdan İncelenmesi Araştırma Makalesi. Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 32(3), 87–94. https://doi.org/10.21653/TJPR.824330
• De Ridder, D., Schlee, W., Vanneste, S., Londero, A., Weisz, N., Kleinjung, T., Shekhawat, G. S., Elgoyhen, A. B., Song, J.-J., Andersson, G., Adhia, D., de Azevedo, A. A., Baguley, D. M., Biesinger, E., Binetti, A. C., Del Bo, L.,
• Cederroth, C. R., Cima, R., Eggermont, J. J., … Langguth, B. (2021). Tinnitus and tinnitus disorder: Theoretical and operational definitions (an international multidisciplinary proposal). In Progress in Brain Research (Vol. 260, pp. 1–25). https://doi.org/10.1016/bs.pbr.2020.12.002
• Eğilmez, O., Kalcıoğlu, M., ve Kokten, N. (2014). Tinnitusun psikosomatik değerlendirilmesinde kullanılan anket yöntemleri. The Turkish Journal of Ear Nose and Throat, 24(5), 303–310.
• Firik, T.(2023) Presbiakuziye bağlı oluşan tinnitusa sahip bireylerin işitme cihazı kullanımının tinnitus üzerindeki etkisi (Tez no. 816745). [Yüksek lisans tezi, Konya Karatay Üniversitesi].
• Güzel, B.(2023) Odyoloji kliniğine tinnitus şikayetiyle başvuran bireylerde geleneksel ve tamamlayıcı tıp (Getat) uygulamaları hakkındaki tutumlarının sosyodemografik değişkenlere göre incelenmesi (Tez no. 822991). [Yüksek Lisans tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi].
• Kaya, A.(2023)Kronik tinnitusu olan işitme kayıplı hastalarda dıabetes mellıtus varlığında tınnıtus retraınıng therapy’nin (tinnitus yeniden eğitim terapisi) etkinliğinin araştırılması (Tez no. 808404). [Yüksek lisans tezi, Nevşehir Kapadokya Üniversitesi].
• Kleinjung, T., Peter, N., Schecklmann, M., ve Langguth, B. (2024). The Current State of Tinnitus Diagnosis and Treatment: a Multidisciplinary Expert Perspective. Journal of the Association for Research in Otolaryngology, 25(5), 413–425. https://doi.org/10.1007/s10162-024-00960-3
• Metin, O., ve Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 273–294. https://doi.org/10.18037/ ausbd.1227356
• Öksüz, T. S.(2024) Tinnituslu bireylerde bedensel duyumları abartma düzeylerinin psikoakustik ve psikosomatik değerlendirme sonuçlarına etkisinin incelenmesi (Tez no. 877686). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. Özbey Yücel, Ü. (2021). Subjektif tinnituslu obez bireylerde diyet ve fiziksel aktivitenin tinnitus şiddeti ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Anakara Üniversitesi.
• Özbey-Yücel, Ü., Aydoğan, Z., Tokgoz-Yilmaz, S., Uçar, A., Ocak, E., ve Beton, S. (2021). The effects of diet and physical activity induced weight loss on the severity of tinnitus and quality of life: A randomized controlled trial. Clinical Nutrition ESPEN, 44, 159–165. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2021.05.010
• Özdiller, M. (2014). Tinnituslu hastalarda maskeleme tedavisinin etkinliğinin minnesota çok yönlü kişilik envanteri (MMPI) profilleriyle değerlendirilmesi. (Tez no. 398950). [Yüksek lisans tezi, İzmir Ege Üniversitesi].
• Park, H.-M., Jung, J., Kim, J.-K., ve Lee, Y.-J. (2022). Tinnitus and Its Association With Mental Health and Health-Related Quality of Life in an Older Population: A Nationwide Cross-Sectional Study. Journal of Applied Gerontology, 41(1), 181–186. https://doi.org/10.1177/0733464820966512
• Şahin Kamişli, G.İ.(2020) Subjektif tinnituslu bireylerin çok yönlü değerlendirilerek tinnitus yönetim protokolünün hazırlanması (Tez no. 617728). [Doktora tezi, Ankara Hacettepe Üniversitesi].
• Scherer, R. W., ve Formby, C. (2019). Effect of Tinnitus Retraining Therapy vs Standard of Care on Tinnitus-Related Quality of Life. JAMA Otolaryngology Head ve Neck Surgery, 145(7), 597. https://doi.org/10.1001/jamaoto.2019.0821
• Simoes, J. P., Daoud, E., Shabbir, M., Amanat, S., Assouly, K., Biswas, R., Casolani, C., Dode, A., Enzler, F., Jacquemin, L., Joergensen, M., Kok, T., Liyanage, N., Lourenco, M., Makani, P., Mehdi, M., Ramadhani, A. L., Riha, C., Santacruz, J.
• L., … Genitsaridi, E. (2021). Multidisciplinary Tinnitus Research: Challenges and Future Directions From the Perspective of Early Stage Researchers. Frontiers in Aging Neuroscience, 13. https://doi.org/10.3389/ fnagi.2021.647285
• Tepebaşı, N., ve Çekiç, Ş. (2022). Normal işiten tinnituslu bireylerde konuşma algısı, uzaysal algı ve işitme kalitesi. Turkish Journal of Audiology and Hearing Research, 5(2), 42–46. https://doi.org/10.34034/tjahr.1114456
• Van Hoof, L., Kleinjung, T., Cardon, E., Van Rompaey, V., ve Peter, N. (2022). The correlation between tinnitus-specific and quality of life questionnaires to assess the impact on the quality of life in tinnitus patients. Frontiers in Neurology, 13. https://doi.org/10.3389/fneur.2022.969978
• Yazıcı, D. (2021) Subjektif tinnituslu hastalarda tinnitus derecesi ve engellilik düzeyi ile hematolojik parametrelerin ilişkisinin incelenmesi (Tez no. 692714). [Yüksek lisans tezi, Nevşehir Kapadokya Üniversitesi].
• Ye, T., Chen, K., Li, D., Yin, K., Li, Y., Long, J., ve Hui, L. (2023). Global research hot spot and trends in tinnitus treatment between 2000 and 2021: A bibliometric and visualized study. Frontiers in Neurology, 13. https://doi.org/10.3389/ fneur.2022.1085684
• YÖK. (2024). Ulusal Tez Merkezi | Tarama Ekranları. https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Yücel, H. (2014) Statin grubu antihiperlipidemik ilaçların işitme fonksiyonları ve subjektif tinnitus üzerine etkisi (Tez no. 376794). [Tıpta uzmanlık tezi, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi]..
• Zhou, F., Zhang, T., Jin, Y., Ma, Y., Xian, Z., Zeng, M., ve Yu, G. (2022). Worldwide Tinnitus Research: A Bibliometric Analysis of the Published Literature Between 2001 and 2020. Frontiers in Neurology, 13. https://doi.org/10.3389/ fneur.2022.828299