Kuzey Anadolu Fay Zonu Üzerinde Koyulhisar (Sivas) ve Yakın Çevresindeki Fayların Kinematik Özellikleri

Yıl 2016, , 357 - 370, 01.08.2016

Mehmet Demirel Orhan Tatar , Fikret Koçbulut

https://doi.org/10.25288/tjb.298132

Cited By: 3

Öz

Çalışma alanı Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ)’nun doğu kesiminde, Sivas ilinin kuzeyinde yer alan Koyulhisar ilçesi ve yakın çevresinde yer almaktadır. Bölge, 6-8 km. genişliğinde ve 32 km. uzunluğunda doğrultu atımlı sağ yanal bir fay kuşağıyla temsil edilir. Bölgedeki bu kuşak Toprak (1988) tarafından Kuzey Anadolu Ana Fayı, Koyulhisar Fay Takımı, Kelkit Fay Takımı, Şıhlar Fay Takımı ve Kuruçay Fay Takımı olmak üzere beş fay takımına ayrılmıştır. Bu çalışma kapsamında Koyulhisar ilçe merkezi ve çevresinde Şıhlar Fay Takımı, Çamlıyaka Fayı, Saytepe Fayı ve bölgenin kuzeyinde yer alan Dumanlıca Fayları üzerinde ayrıntılı kinematik analiz çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Yapılan kinematik analiz çalışmaları bölgenin halen aktif olarak genel olarak KB-GD yönlü sıkışma ve KD-GB yönlü açılma etkisi altında olduğunu göstermektedir. Gerek bölgede gözlenen morfotektonik yapılar ve gerekse mikrosismik etkinlik, Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun Koyulhisar kesiminin aktif ve sağ yanal doğrulu atımlı bir fay zonu olduğunu ortaya koymaktadır. Bölgede yoğun bir heyelan aktivitesi izlenmektedir. Bunların içinde en
önemli olanı Koyulhisar ilçe merkezinde izlenen heyelan olup bu heyelan üzerinde bu çalışma kapsamında yapılan periyodik GPS ölçümlerinde bölgenin halen yıllık ortalama 2.5-7.4 mm/yıl arasında hızla hareket ettiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Kuzey Anadolu Fay Zonu, Koyulhisar, Fay kinematiği, GPS

Kaynakça

• Akyüz, H.S., Hartleb, R., Barka, A.A., Altunel, E. ve Sunal, G. (2002). Surface rupture and slip distribution of the 12 November 1999 Düzce Earthquake (M 7.1), North Anatolian Fault, Bolu, Turkey. Bull. Seism. Soc. America, 92, 61-66.
• Armijo, R, Meyer, B, Hubert-Ferrari A, Barka, A. (1999). Westward propagation of North Anatolian Fault into the Northern Aegean: timing and kinematics. Geology 27:267–70.
• Arpat, E. ve Şaroğlu, F. (1975). Türkiye’deki bazı önemli genç tektonik olaylar. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 18(1), 91-101.
• Ayhan, M.E. ve Kılıçoğlu, A. (1995). Global Konumlama Sistemi (GPS) Baz vektörlerinin Benzerlik ve Afin Dönüşümü ile Üç Boyutta Sıklaştırılması, Türk Haritacılığının Yüzüncü Yılı TUJJB ve TUFUAB Kongreleri Bildiri Kitabı, s.307-320, Ankara
• Barka A. (1992). The North Anatolian Fault zone. Annales Tectonicae, 6, 164–95.
• Barka, A, Akyüz, H.S, Cohen, H.A, Watchorn, F. (2000). Tectonic evolution of the Niksar and Taşova-Erbaa pull-apart basins, North Anatolian Fault Zone: their significance for the motion of the Anatolian Block. Tectonophysics 322:243–64
• Barka, A. (1996). Slip distribution along the North Anatolian Fault associated with large earthquakes of the period 1939 to 1967. Bull. Seis. Soc. Amer. 86, 1238-1254.
• Barka, A. ve Hancock, P.L. (1984). Neotectonic deformation patterns in the convex-northwards arc of the North Anatolian fault zone. Geological Society, London, Special Publications, 17 (1), 763774.
• Barka, A., Akyüz, H. S., Altunel, E., Sunal, G., Çakır, Z. (2002). The surface rupture and slip distribution of the 17 August 1999 İzmit earthquake (M 7.4), North Anatolian Fault. Bull. Seismol. Soc. Am. 92:43–60.
• Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey: a synthesis. Geodinamica Acta 14, 3–30.
• Oral, M., Reilinger, R. E., Nafi Toksöz, M., King, R. W., Aykut Barka, A., Kınık, I., ve Lenk, O. (1995). Global positioning system offers evidence of plate motions in eastern Mediterranean. EOS, Transactions American Geophysical Union, 76(2), 9-11.
• Carey, E. (1976). Analyse numérique d’un modele mécanique élémentaire appliqué à l’étude d’une population de failles: calcul d’un tenseur moyen des contraintes à partir des stries de glissement (Doctoral dissertation).
• Carey, E. (1979). Recherche des directions principales de contraintes associees au jeu d’une population de failles, Rev. Geol. Dynam. Geog. Phys., 21, 5766
• Çakır, Z., de Chabalier, J.B., Armijo, R., Meyer, B., Barka, A. ve Peltzer, G. (2003). Coseismic and early-post-seismic slip associated with the 1999 İzmit earthquake (Turkey) from SAR interferometry and tectonic field observations,
• Geophysical Journal International, 155, 93-110.
• Emre, Ö., Kondo, H., Duman, T.Y., Özalp, S. ve Elmacı, H. (2012). 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Giresun (NK 37-14) Paftası, Seri No: 40, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.
• Erturaç M. K. ve Tüysüz O. (2012). Kinematics and Basin Formation Along the Ezinepazar-Sungurlu Fault Zone, NE Anatolia, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, Vol. 21, pp. 497–520.
• Hartleb, R. D., Dolan, J. F., Akyüz, H.S. ve Barka, A.A. (2000). Paleoseismologic results from the North Anatolian Fault, Çukurçimen and Ulaşlar, north-central Turkey. Eos, Transactions, American Geophysical Union, United States, Özler, 818.
• International Seismological Centre, On-line Bulletin, http://www.isc.ac.uk, ve http://isc-mirror.iris. washington.edu, International Seismological Center, Thatcham, United Kingdom, 2012.
• Ketin İ. (1968). Relations between general tectonic features and the main earthquake regions in Turkey. Bull. Miner. Res. Explor. Inst. Turk. 71:63–67.
• Ketin, İ. (1969). Kuzey Anadolu Fayı Hakkında. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 72, 1-27.
• Kiratzi, A.A. (1993). A study of the active crustal deformation of the North and East Anatolian fault zones. Tectonophysics, 225:191–203
• Koçyiğit, A. (1988). Basic geological characteristics and total offset of the North Anatolian Fault zone in Suşehri area, NE Turkey. METU Pure and Applied Sciences, 22, 43-68.
• Koçyiğit A. (1990). Tectonic setting of the Gölova Basin: total offset of the North Anatolian Fault Zone, E Pontide, Turkey. Ann. Tecton. Spec. issue IV: 155–70.
• Koçyiğit, A. (1989). Suşehri Basin: An Active Fault-wedge Basin on the North Anatolian Fault Zone, Turkey, Tectonophysics 167, 11–29.
• Koçyiğit, A. (1990). Tectonic setting of the Gölova basin: total offset of the North Anatolian Fault Zone, E. Pontide, Turkey. Ann. Tectonicae, 4, 155-170.
• McClusky, S, Balassanian, S, Barka, A, Demir, C, Ergintav, S., et al. (2000). Global Positioning System constraints on plate kinematics and dynamics in the eastern Mediterranean and Caucasus. J. Geophys. Res. 105:5695–719
• Okay, A.İ., Satır, M., Zattın, M., Cavazza, W., Topuz, G. (2008). An Oligocene ductile strike- slip shear zone: Uludağ Massif, northwest Turkey implications for the escape tectonics. Geological Society of America Bulletin.893 p.
• Piper, J.D.A,, Tatar, O., Gürsoy, H. (1997). Deformational behaviour of continental lithosphere deduced from block rotations across the North Anatolian Fault Zone in Turkey. Earth Planet. Sci. Lett. 150:191–203.
• Poyraz, F. (2009). Kuzey Anadolu Fay Zonu Doğu Kesiminde Yatay Yerkabuğu Hareketleri ve Gerilme Birikiminin Araştırılması. Doktora Tezi, 140 s. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Reilinger, R., McClusky, S., Vernant, P., Lawrence, S., Ergintav, S., Çakmak, R., ve Nadariya, M. (2006). GPS constraints on continental deformation in the Africa-Arabia-Eurasia continental collision zone and implications for the dynamics of plate interactions. Journal of Geophysical Research: Solid Earth, 111(B5).
• Reilinger, R.E, McCLusky, S.C, Oral, M.B, King, R.W, Toksöz, M.N. (1997). Global Positioning System measurements of present-day crustal movements in the Arabia-Africa- Eurasia plate collision zone. J. Geophys. Res. 102:9983–99
• Seymen, İ. (1975). Kelkit Vadisi Kesiminde Kuzey Anadolu Fay Zonunun Tektonik Özelliği: Dr. Eng., İstanbul Tek. Univ., Maden Fak., XIX+192 pp.+2 foldout maps
• Şaroğlu, F. (1985). Doğu Anadolu’nun Neotektonik Dönemde Jeolojik ve Yapısal Evrimi. Ph.D thesis. İstanbul Univ., Fen Bilim. Enst., İstanbul. 240 pp.+7 foldouts
• Şaroğlu, F. (1988). Age and offset of the North Anatolian Fault. METU J. Appl. Sci. 21:65-79.
• Şengör, A. M.C., Tüysüz, O., İmren, C., Sakınç, M., Eyidoğan, H., Görür, N., Le Pichon, X. & Rangin, C. (2005). The North Anatolian Fault: A New Look. Annual Review of Earth and Planetary Sciences 33, 37-112.
• Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y. (1981). Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75(3), 181-241.
• Şengör, A.M.C,, Görür N, Şaroğlu, F. (1985). Strike slip faulting and related basin formation in zones of tectonic escape: Turkey as a case study. In Strike-slip Deformation, Basin Formation, and Sedimentation, Soc. Econ. Paleontol. Miner. Spec. Publ. 37 (in honor of J.C. Crowell), ed. KT Biddle, N Christie-Blick, pp. 227–64
• Şengör, A.M.C. (1979). The North Anatolian Transform Fault: its age, offset and tectonic significance. J. Geol. Soc. London, 136:269–82.
• Tatar O., Aykanat D., Koçbulut F., Yılmaz I., Sendir H., Kürçer A., Sağlam B. (2000). Koyulhisar İlçe Merkezi ve İlçe Emniyet Amirliği Hizmet Binası Heyelan Etüd ve Değerlendirme Raporu, Sivas.
• Tatar, O., Gürsoy, H., Altunel, E., Akyüz, H.S., Topal, T., Şahin, M., Kavak, K.Ş., Çakır,Z., Koçbulut, F., Sezen, T.F., Mesci, B.L., Dikmen, Ü., Türk, T., Poyraz, F., Hastaoğlu, K.Ö., Zabcı, C., Karabacak, V., Akın, M., Akpınar, Z., Polat, A., Gürsoy, Ö., Demir, G.,Ayazlı, İ.E., Yalçıner, Ç, Yavaşoğlu, H., Karaman, H. ve Erden, T. (2009). Aktif Fay Zonları ve Doğal Afetler: Kuzey Anadolu Fay Zonu Üzerinde Kelkit Vadisi Boyunca Yer Alan Yerleşim Alanlarının Doğal Afet Risk Analizi ve Afet Bilgi Sisteminin Oluşturulması, Cilt 1 Neotektonik, Paleosismoloji, GPS, Heyelan Duyarlılık ve Radar Interferometri), DPT Proje No 2006K-120220, 868 s.
• Tatar, O., Poyraz, F., Gürsoy, H., Çakır, Z., Ergintav, S., Akpınar, Z., Koçbulut, F., Sezen, T.F., Türk, T., Hastaoğlu, K.Ö., Polat, A., Mesci, B.L., Gürsoy, Ö., Ayazlı, İ.E.,Çakmak, R., Belgen, A. ve Yavaşoğlu, H. (2012). Crustal deformation and kinematics of the eastern part of the North Anatolian Fault Zone (Turkey) from GPS measurements. Tectonophysics, 518-521, p.55-62.
• Tatar, Y. (1978). Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun Erzincan-Refahiye arasındaki bölümü üzerinde tektonik incelemeler. Yerbilimleri Dergisi, 5(3/4), 201-236.
• Taymaz, T., Jackson, J., and McKenzie, D. (1991). Active tectonics of the north and central Aegean Sea. Geophys. J. Int. 106:433–90.
• Terlemez, İ. ve Yılmaz, A. (1980). Ünye-OrduReşadiye-Koyulhisar-Karaçayır-Hafik arasında kalan bölgesinin jeolojisi, MTA. Rapor No: 6671.
• Terzioğlu, N. (1986). Reşadiye-Gölköy ve Koyulhisar arasındaki Tersiyer-Kuvaterner yaşlı volkanitlerinin genel stratigrafik özellikleri, Cumhuriyet Üniv., Müh, Fak, Dergisi, Yerbilimleri, 3/1, 3- 13.
• Toprak, V. (1988). Neotectonic characteristics of the North Anatolian Fault Zone between Koyulhisar and Suşehri (NE Turkey). METU J. Pure Ap. Sci., 21:155-66.
• Tüysüz, O., Yiğitbaş, E., Genç, T. ve Tarı, U. (1998). Batı Karadeniz Bölgesinin Tektonik Birliklerinin Ayırdı ve 1: 500.000 Ölçekli Jeoloji Haritasının Hazırlanması [Tectonic Units of Western Black Sea Region and Their Geological Mapping at 1: 500.000 Scale]. TÜBİTAK Project Report YDABÇAG-17.
• Uysal, S. (1995). Koyulhisar (Sivas) yöresinin jeolojisi, M.T.A. Rapor No: 9838.
• Westaway, R. (1994). Present-day kinematics of the Middle East and eastern Mediterranean. Journal of Geophysical Research: Solid Earth, 99(B6), 12071-12090.
• Yaltırak, C, Sakınç, M, Oktay, F.Y. (2000). Westward propagation of North Anatolian Fault into the northern Aegean: Timing and kinematics. Comment. Geology 28:187– 89.
• Yaltırak, C. (1996). Ganos Fay Sistemi’nin tektonik tarihi. Türk. Petrol Jeol. Derneği, Bül. 8:137–56.