Yozgat-Sorgun Havzasındaki Bazaltik Daykların Konumları: Lütesiyen’deki Gerilme Durumu

Yıl 2012, Cilt: 55 Sayı: 3, 189 - 202, 01.08.2012

Uğur Temiz

Öz

Bu çalışmada, Yozgat - Sorgun havzasında etkin olan gerilme yönlerini belirmek amacıyla Lütesiyen yaşlı bazaltik dayklar, volkano-sedimanter birimler içerinde gelişen kıvrımlar ve volkanik kayaçlarda gelişen eklemler gibi mesozkopik yapılar birlikte değerlendirilmiştir. Dayakların yönelimleri, oluşturulan gül diyagramına göre KKB-GGD olarak belirlenmiştir. Çalışma alanındaki Lütesiyen yaşlı volkanik kayaçlarda gelişen eklem takımlarının BKB-DGD, KKB-GGD ve KKD-GGB yönlerinde geliştiği saptanmıştır. Bunlardan BKB-DGD ve KKD-GGB yönelimli eklemler makaslama eklemleri olarak, KKB-GGD yönelimli eklemler ise tansiyon eklemleri olarak değerlendirilmiştir. Gül diyagramlarından yararlanarak bölgede etkin olan sıkışma yönü KKB-GGD olarak belirlenmiştir. Çalışma alanında Eosen yaşlı volkano-sedimanter kayaçlar içerisinde gözlenen kıvrım eksenlerinin konumu dikkate alındığında, kıvrımları oluşturan sıkışma yönü de KKD-GGB olarak belirlenmiştir. Gerek daykların konumları, gerekse diğer mezoskobik yapıların konumları dikkate alındığında, bölgedeki sıkışmanın kuzeydeki Sakarya Zonu ve güneydeki Kırşehir Bloğu’nun çarpışma sonrası K-G yönlü yakınsamaları ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu yapılar Yozgat-Sorgun Havzasında Lütesiyen’de KKB-GGD yönlü sıkışmalı bir tektonik rejimin etkin olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çankırı Havzası, dayk, gerilme, Yozgat - Sorgun Havzası

Kaynakça

• Akgün, F., Akay, E. ve Erdoğan, B., 2002. Tertiary Terrestrial to Shallow Marine Deposition in Central Anatolia: A Palynological Approach. Turkish J. Earth Sci., 11, 127-160.
• Avşar, N., 1991, Terziköy (Amasya) yöresinde bulunan bazı nummulites türlerinin sistematik incelemesi. Yerbilimleri (Geosound), 18, 111-127.
• Birgili, S., Yoldaş, R. ve Ünalan, G., 1975. Çankiri-Çorum Havzası’nın jeolojisi ve petrol olanakları. Ankara, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Rapor no. 5621, 78.
• Büyükönal, G., 1985. Yozgat Yöresi Volkanitlerinin Asal ve İz Elementlerinin Dağılımı. MTA Derg., 105 - 106, 68 - 82.
• Ercan, T., 1986. Orta Anadolu’daki Senozoyik Volkanizması. MTA Derg., 107, 119 - 140.
• Erdoğan, B., Akay, E. ve Uğur, M.Ş., 1996. Geology of the Yozgat region and evolution of the collisional Ankara Basin. International Geology Review, 38, 788 - 806.
• Görür, N., Oktay, F. Y., Seymen, İ. ve Şengör, A.M.C., 1985. Palaeotectonic evolution of the Tuzgölü. Basin complex, Central Turkey. Sedimentary Record of a Neo-Tethyan closure. In: Dickson, J. ve Robertson, A.H.F. (eds), The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean.
• Görür, N., Tüysüz, O., Şengör, A.M.C., 1998. Tectonic Evolution of the Central Anatolian Basins. International Geology Review, 40, 831 - 850.
• Gudmundsson, A., 1995. Infrastructure and mechanics of volcanic systems in Iceland. J. Volcanol. Geotherm. Res., 64, 1-22.
• Gudmundsson, A. ve Marinoni, L.B., 2002. Geometry, emplacement, and arrest of dykes. Annales Tectonicae 13, 71 - 92.
• Halls, H.C., Fahrig, W.F., 1987. Mafic Dyke Swarms. Geological Association of Canada Special Paper, 34, 503.
• Hoşgör İ. ve Okan, Y., 2006. The annelid polychaete Rotularia spirulaea Lamarck, 1818 from the early Middle Eocene (middle-late Cuisian) of Çankırı Basin (Central Anatolia, Turkey). Yerbilimleri, 27 (3), 173-179.
• Ketin, ̇İ., 1955. Yozgat bölgesinin jeolojisi ve Orta Anadolu masifinin tektonik durumu. Turk. Jeol. Bul. 6, 1 - 40.
• Okay, A. I., ve Tüysüz, O., 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. In Durand, B.; Jolivet, L.; Horvath, F.; and Sreanne, M., eds. The Mediterranean basins: Tertiary extension within the Alpine orogen. Geol. Soc. Lond. Spec. Publ., 156, 475 - 515.
• Poisson, A., 1986. The Anatolian micro-continent in the Journal of Geology eastern Mediterranean context. the Neo-Tethian troughs. Sci. Terre Mem., 47, 311 - 328.
• Robertson, A. H. F. ve Dixon, J. E., 1984. Introduction: aspects of the geological evolution of the eastern Mediterranean. In Dixon, J. E., ve Robertson, A. H. F., eds. The geological evolution of the eastern Mediterranean. Geol. Soc. Lond. Spec. Publ. 17: 1 - 74.
• Şengör, A.M.C., ve Yılmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach. Tectonophysics, 75, 181 - 241. Tüysüz, O., 1993. Karadeniz’den Orta Anadolu’ ya bir jeotravers: Kuzey Neo-Tetis’ in tektonik evrimi (A Geotraverse from Black Sea to Central Anatolia: tectonic evolution of Neotethys). Turkish Association of Petroleum Geologists Bulletin 5, 1-33