Gülbahçe Körfezindeki hidrotermal aktivitenin yüksek ayrımlıklı sığ sismik ve palinolojik çalışmalar ile belirlenmesi

Yıl 2009, Cilt: 52 Sayı: 3, 325 - 366, 01.12.2009

Bade Pekçetinöz Mize Sezgül Kayseri Mustafa Eftelioğlu Erdeniz Özel

Öz

Gülbahçe Körfezi çevresindeki karasal alanlarda termal sıcak su kaynakları bilinmektedir. Bu çalışmanın temel amacını, bu sıcak su kaynaklarının Gülbahçe Körfezi içindeki varlığının sorgulanması oluşturmaktadır. Bu amaçla jeotermal aktivitenin yüksek olduğu bölgenin tespit edilebilmesi için yüksek ayrımlı sığ sismik yöntemi (3.5 kHz) ile birlikte palinolojik analizler için 14 noktada gravite tipi sediman örnekleyicisi ile örnek alımı gerçekleştirilmiştir. Örnekleme noktalarından elde edilen palinolojik bulgular, termal ortam koşullarının belirlenebilmesi ve ortamın termal özelliklerinin değişkenliği nedeni ile, çalışma alanı dışındaki bir ‘Referans Örneği’ ile karşılaştırılmıştır.  Körfez’de gerçekleştirilen sismik çalışmada, deniz tabanı üzerinde gözlenen taban yükselimlerin, sıcak su ortamlarında yaygın olarak gözlendiği belirtilen mercan formlarının kümelenmesi sonucunda oluştuğu düşünülmektedir. Bu yükseltilerin 16 km²’lik bir alan içinde kaldığı belirlenmiştir. Gülbahçe Körfez’inden derlenen sediman örneklerinden belirlenen palinolojik bulgulara göre, Geç Holosen dönemi için karasal ve denizel ortama ait palaeoortamsal koşullar belirlenmiştir. Gülbahçe Körfezi çevresinde yüksek topoğrafyalı alanların Pinus, Castanea, ve Quercus, ova alanlarının Oleaeceae, Ulmus, Cyrillaceae ile örtülü olduğu, Nyssa, Taxodiaceae ve Cupressaceae bitkilerini içeren nispeten dar tatlı su bataklık alanlarının ve bu alanların arasında Asteraceae, Cichorioideae, Greniaceae, Artemisia, Ephedraceae ve Chenopodiaceae ile kaplı, fazla geniş olmayan açık alanların varlığı belirlenmiştir. Gülbahçe Körfez’inde çeşitli denizel dinoflagelat formlarının nadir varlıkları (Lingulodinium machaerophorum, Cymatiosphaera globulosa, Spiniferites ramosus ve Spiniferites spp.), Geç Holosen döneminin varlığını desteklemektedir. Ayrıca bu palynomorflara, sıcak su koşullarında çoğalan Pseudoschizaea düşük ve denizel mikroforaminifer astar formlarının yüksek yüzdeli eşlik etmeleri Geç Kuvaterner döneminde körfez içerisinde sıcak su çıkışlarının varlığını düşündürmektedir.

Mikroforaminifer astar ve çeşitli palinomorfların üzerinde gözlenen demir oksit oluşumlarının, körfez içindeki termal aktiviteye bağlı olduğu söylenebilir. Bu çalışmada tanımlanan palinofloraya göre, bölgede nemli ve sıcak iklim koşullarının varlığından söz edilebilir. Ayrıca, Gülbahçe Geç Holosen palinomorf topluluğuna “coexistence approach” analizi uygulanmış ve sayısal iklimsel değerler elde edilmiştir. Bu değerler, Türkiye’de bazı Holosen palinofloralara ait değerler ile karşılaştırılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

İzmir körfezi, Gülbahçe körfezi, hidrotermal, palinoloji, paleoekoloji, mercan

Kaynakça

• Akgün, F., 1995, İzmit Körfezi (Hersek Burnu – Kaba Burun) Kuvaterner İstifinin Palinolojik İncelemesi. In: Meriç, E.
• (ed.), İzmit Körfezi’nin Kuvaterner İstifi. 179–199.