Geology and Structural Evolution of the Divriği-Sivas Region

Yıl 2004, Cilt: 47 Sayı: 1, 13 - 46, 01.02.2004

Hüseyin Yılmaz Ali Yılmaz

Öz

Anahtar Kelimeler

Ofıyolit, paleotektonik, neotektonik, stratigrafi, Divriği, Sivas

Divriği (Sivas) Yöresinin Jeolojisi ve Yapısal Evrimi

Öz

İnceleme alanı, Doğu Toroslar'ın kuzey kesiminde ve Sivas havzasının güney kenarında Divriği, Sincan ve Kangal arasındaki bir bölgede yer almaktadır. Bu çalışmada yörenin temel jeolojik özellikleri ışığında yapısal evriminin incelenmesi amaçlanmıştır.

İnceleme alanının temeli, Torosların göreli otoktonunu oluşturan Alt Paleozoyik yaşlı kırıntılı kayalar, Üst Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı platform türü karbonatlar, allokton konumlu Üst Kretase yaşlı ofıyolitli karışık ve Jura yaşlı ofıyolit topluluğundan oluşan bir mozayikle temsil edilmektedir. Bu mozayiğin üzerine Maastrihtiyen-Kuvaternef aralığında oluşmuş bir örtü, açılı uyumsuzlukla gelmektedir. Örtünün en alt düzeyi polijenik çakıltaşı ile başlayan Maastrihtiyen yaşlı volkano-tortul diziden oluşmaktadır.

Paleosen'de Divriği Granitoyidleri'nden oluşan intrüzif kayalar, temeli oluşturan tektonik birimleri ve Maastrihtiyen yaşlı volkano-tortul diziyi kesmiştir. Daha sonra, alt düzeylerden üst düzeylere doğru sıra ile Eosen yaşlı sığ denizel oluşuklar, Üst Oligosen-Alt/Orta Miyosen yaşlı gölsel ve akarsu tortulları, Üst Miyosen-Alt Pliyosen yaşlı akarsu ve gölsel oluşukları, Üst Pliyosen-Kuvaterner yaşlı akarsu oluşukları, volkanitler, alüvyon ve taraçalar ile temsil edilen kayatürü toplulukları açılı uyumsuzlukla kendilerinden daha eski birimlerin üzerinde yer almaktadırlar.

İnceleme alanında, Maastrihtiyen öncesi yaşta olan paleotektonik yapılar, ağırlıklı olarak kuzeye eğimli bindirmelerle temsil edilmektedirler. Bu yapılar boyunca allokton birimler, göreli otoktonun üzerinde yer almaktadır. Maastrihtiyen-Alt Pliyosen yaşlı geçiş dönemi tektonik yapıları kuzeyde KKB-GGD, güneyde ise KD-GB uzanımlı kıvrım sistemleriyle temsil edilmektedir.

Buna göre, KD-GB uzanımlı paleotektonik birimlerin oluşturduğu yükselimin kuzeyinde yaklaşık olarak KKD-GGB doğrultulu sıkışma egemen iken, güneyinde KB-GD doğrultulu bir sıkışma egemen olmuştur. Üst Pliyosen-Kuvaterner yaşlı Neotektonik yapılar ise atımları 1 km'yi geçmeyen KD-GB ve KB-GD doğrultulu eşlenik faylar ve K-G doğrultulu normal faylarla temsil edilmektedir.

Yukarıda sunulan temel jeolojik veriler incelendiğinde yöredeki ofıyolitlerin ve ofıyolitli karışığın daha kuzeyden güneye doğru devinerek üzerleme mekanizmasıyla Toros göreli otoktonu üzerine gelip yerleştiği ve bu yerleşimin Maastrihtiyen öncesinde tamamlandığı görülür. Bölgedeki granitoyidler, paleotektonik evreden sonra yerleşmişlerdir. Maastrihtiyen-Alt Pliyosen aralığında oluşan örtü ise çeşitli doğrultularda gelişen sıkışmanın güdümünde kıvrımlanmıştır. Geçiş dönemini temsil eden bu sürecin sonunda paleotektonik birimler, inceleme alanının ortasında yaklaşık KD-GB doğrultulu bir yükselim boyunca yüzeylenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Ofiyolit, paleotektonik, neotektonik

Kaynakça

• Aktimur, T., Atalay, Z., Ateş, Ş., Tekirli, M.E., Yurdakul, M.E., 1988. Munzur dağlan ile Çavuşdağı arasının jeolojisi: MTA Derleme Rap. No.8320, Ankara, 102 s. (yayımlanmamış).
• Altınlı, İ.E., 1963, Kayadibi-Şarkışla bölgesinin jeolojisi ve hidrojeolojisi: İ.Ü. Fen Fakültesi Mecm.,26, 162-199.