02.03.2017 ve 24.04.2018 Samsat (Adıyaman) Depremleri ve Bölgesel Sismotektonik İçindeki Önemi

Yıl 2019, Cilt: 62 Sayı: 2, 167 - 180, 01.04.2019

Orhan Tatar , Fikret Koçbulut , Ali Polat Mehmet Demirel

https://doi.org/10.25288/tjb.559947

Öz

Bu çalışmada, 2 Mart 2017 tarihinde saat 14.06’da Adıyaman ili Samsat ilçesine 2.5 km uzaklıkta, yerin yaklaşık 10 km derinliğinde meydana gelen 5.5 Mw büyüklüğündeki depremin bölgede yüzey deformasyonları oluşturup oluşturmadığı, Yapay Açıklık Radar İnterferometrisi (InSAR) yöntemi ve arazi gözlemleriyle incelenmiştir. Deprem öncesi ve deprem sonrasına ait Sentinel-1A uydusunun iki yapay açıklık radarı (SAR) görüntüsü analiz edilerek oluşturulan interferogramdan deformasyon belirlenmeye çalışılmıştır. Interferogramın değerlendirilmesi sonucunda bölgede uydu bakış yönünde (LoS) yaklaşık 2.5 cm civarında bir yüzey deformasyonunun meydana geldiği gözlenmiştir. Bu deformasyon daha çok Samsat ilçesi yakın kuzeydoğusunda yoğunlaşmıştır. Bölgede depremin hemen sonrasında yapılan ayrıntılı saha incelemeleri sonucunda ise herhangi bir yüzey kırığının oluşmadığı, buna karşın bazı alanlarda yersel çatlaklar şeklinde yüzey deformasyonlarının geliştiği saptanmıştır. Depremin, Samsat İlçesinin yaklaşık 5 km kuzeyinden geçen ve TPAO tarafından Samsat Fayı olarak adlandırılan fay üzerinde geliştiği anlaşılmaktadır. Ana şok sonrası bölgede meydana gelen 400’ü aşkın artçı sarsıntının kabaca K40-50B gidişli bir çizgisellik üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Sahada yapılan gözlemlerde de hasar dağılımının özellikle bu hat boyunca geliştiği dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, aktif fay, Samsat depremi, yüzey deformasyonu

02.03.2017 and 24.04.2018 Samsat (Adıyaman) Earthquakes and Their Importance in Regional Seismotectonics

Öz

In this study, Synthetic Aperture Radar Interferometry (InSAR) method is used together with field observations to determine whether surface deformations occur in the region after the 5,5 Mw (AFAD) Samsat Earthquake occurred at a distance of 2.5 km from the Samsat district of Adıyaman province on 2 March 2017. We attempted to determine the deformation of the interferogram created by analyzing two Synthetic Aperture Radar (SAR) images of the Sentinel-1A fit before and after the earthquake. As a result of the evaluation of the interferogram, a surface deformation of about 2.5 cm in the satellite view direction/Line of Sight (LoS) was observed in the region. This deformation is mostly concentrated in the northeast of Samsat town. As a result of the detailed field investigations made immediately after the earthquake in the region, no surface rupture occurred but surface deformations in the form of local and discontinous fissures developed in some areas. It is understood that the Earthquake developed on a fault passing through about 5 Km North of Samsat and named as Samsat Fault by TPAO. It appears that more than 400 aftershocks following the main shock in the region concentrate roughly on a N40-50W lineament. It is noteworthy that in the observations made in the field, the distribution of the damage has also developed along this line in particular.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, active fault, Samsat earthquake, surface deformation

Kaynakça

• Ambraseys, N.N. (1988). Engineering seismology. Earthquake Engineering and Structural Dynamics 17, 1-105.
• Ambraseys, N.N. ve Jackson, J.A. (1998). Faulting associated with historical and recent earthquakes in the Eastern Mediterranean region. Geophysical Journal International, 133, 390–406.
• Arpat, E. (1977). 1975 Lice Depremi. Yeryuvarı ve İnsan. S. 15-27.
• Bakırcı, M. (1997). Türkiye’de yer değiştiren şehirlere yeni bir örnek: Samsat. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 32, s.365-391.
• Duman, T.Y., Emre, Ö., Özalp, S., Olgun, Ş. ve Elmacı, H. (2012). 1:250.000 ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Şanlıurfa (NJ 37-10) ve Suruç (NJ 37-14) Paftaları. Seri No 43, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Duman, T.Y. ve Emre, Ö. (2013). The East Anatolian Fault: geometry, segmentation and jog characteristics. Geological Society of London, Special Publications No 372. In: Robertson, A.H.F., Parlak, O. ve Ünlügenç, U.C. (eds) Geological Development of Anatolia and the Easternmost Mediterranean Region.
• Duman, T.Y., Emre, Ö., Özalp, S., Çan, T., Olgun, Ş., Elmacı, H. ve Şaroğlu, F. (2017). Türkiye ve Yakın Çevresindeki Diri Faylar ve Özellikleri. Türkiye Sismotektonik Haritası Açıklama Kitabı, (Ed. T.Y. Duman). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayınlar Serisi-34, 12 s. AnkaraTürkiye.
• Emre, Ö., Duman, T.Y., Elmacı, H., Özalp, S. ve Olgun, Ş. (2012). 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Malatya (NJ 37-6) Paftası, Seri No: 45, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.
• Eyidoğan, H. ve Geçgel, V. 2010. Atatürk Barajı Su Düzeyi ve Tetiklenmiş Depremsellik İlişkileri. 1992-2009. Aktif Tektonik Araştırma Grubu 14. Çalıştayı, Bildiri Özleri Kitapçığı, s.31, Adıyaman Üniversitesi.
• Eyidoğan, H., Geçgel, V. ve Pabuçcu, Z. (2010). 3 Eylül 2008 Atatürk Barajı Depremi: Tetiklenmiş Depremsellik ve Bozova Fayı. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri Kitapçığı
• Gökçe, O., Tüfekçi, M.K. ve Gürboğa, Ş. (2014). Yüzey Faylanması Tehlikesinin Değerlendirilmesi ve Fay Sakınım Bantlarının Oluşturulması. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Yayınları, 387 s., Ankara.
• Gülkan, P. Yücemen, M.S., Başöz, N. Koçyiğit, A. ve Doyuran, V. (1993). En Son Verilere Göre Hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi, Rapor No. 93-01, Ocak.
• Herece, E. (2008). Doğu Anadolu Fayı (DAF) Atlası. General Directorate of Mineral Research and Exploration. Special Publications, Ankara, Serial Number, 13, 359.
• İmamoğlu, M. Ş. ve Çetin, E. (2007). Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve yakın yöresinin depremselliği. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 93103.
• Jackson, J. and McKenzie, D. (1984). Active tectonics of the Alpine-Himalayan Belt between western Turkey and Pakistan. Geophys J R Astr Soc Lond 77: 185-264.
• Ketin, İ. (1966). Anadolu’nun tektonik birlikleri. Maden Tetkik Arama Ens. Dergisi, 66, 20-34.
• Perinçek, D. (1978). Çelikhan-Sincik-Koçali (Adıyaman İli) alanının jeolojik incelenmesi ve petrol olanaklarının araştırılması. İÜFF Tatbiki Jeoloji Kürsüsü, Doktora tezi, TPAO Arama Grubu, Rapor no. 1250, 212 s., Ankara.
• Sbeinati, M.R., Darawcheh, R. ve Mouty, M. (2005). The historical earthquakes of Syria: an analysis of large and moderate earthquakes from 1365 B.C. to 1900 A.D. Annals of Geophysics, Vol. 48, N 3, pp. 347-435.
• Seyitoğlu, G., Esat, K. ve Kaypak, B. 2017. The neotectonics of southeast Turkey, northern Syria and Iraq: the internal structure of the Southeast Anatolian Wedge and its relationship with recent earthquakes. Turkish J Earth Sci, 26: 105-126.
• Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y. (1981). Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics 75, 181–241.
• Yıldırım, N. (2012). Havza-Kuşak madenciliği kapsamında keşfedilen Güneydoğu Anadolu Kıbrıs tipi VMS metalojenik kuşağı: Koçali Karmaşığı, Adıyaman Bölgesi, Türkiye. MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, Sayı 14, s.47-55.
• Yılmaz, Y. (1990). Comparison of young volcanic associations of western and eastern Anatolia formed under a compressional regime: a review. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 44 (1-2), 69-87.
• Yılmaz, Y. (1993). New evidence and model on the evolution of the southeast Anatolian orogen. Bull. Geol. Soc. Am., 105.
• Yılmaz, Y., Yiğitbaş, E., Yıldırım, M. ve Genç, Ş.C. (1992). Güneydoğu Anadolu metamorfik masiflerinin kökeni. Türkiye 9. Petrol Kongresi Bildirileri, 296-306, Ankara.
• Yılmaz, Y., Yiğitbaş, E. ve Genç, Ş.C. (1993). Ophiolitic and metamorphic assemblages of southeast Anatolia and their significance in the geological evolution of the orogenic belt. Tectonics, 12, p.1280–1297.
• Zahradnik, J. and Sokos, E. (2011). Multiple-point source solution of the Mw 7.2 Van earthquake, October 23, 2011, Eastern Turkey. Report submitted to EMSC on November 1, 2011.