Yeniköy Karışığının (GB Trakya) Metamorfik Evrimi

Yıl 2003, Cilt: 46 Sayı: 2, 53 - 61, 29.08.2003

Kenan Erol

Öz

Güneybatı Trakya'da temeli oluşturan Yeniköy Karışığı, mavişist ve yeşilşist fasiyesi koşullarında metamorfizma geçirmiş çeşitli kayaç bloklarından oluşmaktadır. Glokofan-lavsonitşist, tremolit/aktinolitfels, kloritepidotşist ve serpantinit, karışığı oluşturan esas kayaç bloklarıdır. Bunlara ek olarak, hafif rekristal ize kireçtaşı, metaçört, metabazit ve irili ufaklı çeşitli volkanik kayaç blokları da bulunmaktadır. Tektonik melanj özelliği sunan birim, Üst Kretase yaşlıdır. Az miktarda bağlayıcı malzeme içeren bu karışık, blok ağırlıklıdır. Yeniköy Karışığı, Rodop-Pontid Kıtası ile Sakarya Kıtası arasında bulunan Pontid-içi Okyanusu kabuğunun kıtasal kabuk altına dalması sonucu gelişen gömülme metamorfızması koşulan altında, bazik kökenli kayaçlardan türemiştir. Alp Orojenezi sırasında Yeniköy Karışığı'nı etkileyen iki farklı metamorfik süreç gelişmiştir. İlk olarak kayaçlar, mavişist fasiyesi (MI) koşulları altında yüksek basınç/düşük sıcaklık (YB/DS) metamorfizmasına maruz kalmışlardır. İlk metamorfizma eevresinde metabazitlerde, glokofan ve lavsonit mineralleri meydana gelmiştir. M2 evresinde ise, tipik yeşilşist fasiyesi koşullan etkili olmuştur. Klorit, epidot, aktinolit ve albit bu metamorfik evrenin mineralleridir. Yeşilşist metamorfızması sonucu, mavişist minerallerinden olan glokofan, aktinolit tarafından kuşatılmış; lavsonit yerini kısmen epidota bırakmıştır. YB/DS metamorfizmasında (MI), yaklaşık 6-10 kbar basınç ve 250-400^oC sıcaklık koşullarının etkili olduğu belirlenmiştir. M2 evresinde ise 4-6 kbar basınç ve 350-450^oC sıcaklık koşulları tespit edilmiştir. Böylece Yeniköy Karışığı kayaçlarında tespit edilen mineral toplulukları ve dokusal özellikleri dikkate alındığında, PT evriminde çok evreli metamorfizmanın varlığı ortaya çıkmaktadır. Yeşilşist fasiyesi metamorfızması, daha önceden etkili olan mavişist metamorfizmasmı kısmen üzerlemiştir. 

Anahtar Kelimeler

Metamorfizma, Mavişist Fasiyesi, Yeşilşist Fasiyesi, Yeniköy Karışığı, GB Trakya

Teşekkür

Prof.Dr. Yavuz Erkan, Onur Özbek

Metamorphic Evolution of Yeniköy Melange (SW Thrace)

Öz

Yeniköy Melange constituting the basement in southwest Thrace, is formed by various rock blocks metamorphised in blueschist and greenschist fades conditions. The main constitues of metamorphic rocks are glaucophane-lawsoniteschist, tremolite/actinolitefels, epidote-chloriteschist and serpentinites. Morover there exist metabasite, metachert, weakly recrystallized limestone and various volcanic rock blocks. This units is in the forms of tectonic melange and its age is Upper Cretaceous. The melange has limited amount of matrix material and is mainly build up of rock blocks. Yeniköy Melange is derived from basic origin magmatic rocks, under burial metamorphism conditions, resulted from subduction of Intra-Pontide Ocean crust under the continental crust, which is situated between Rodop-Pontide and Sakarya continents. During the Alpine orogeny two different metamorphic phase were effected the Yeniköy Melange. Firstly, the rock undergone high pressure/low temperature (HP/LT) metamorphism with blueschist fades (Ml) conditions. At the first metamorphic stage, the glaucophane and lawsonite minerals were derived from metabasites. However in the M2 phase, the rocks types have experienced typical greenschist fades conditions. The minerals of this metamorphic stage are, chlorite, epidote, actinolite and albite. As a result of greenschist fades metamorphism, blueschist minerals, such as glaucophane rimmed by actinolite and lawsonite were partly replaced by epidote. For the HP/LT metamorphism (Ml), we can estimate a 6 to 10 kbars pressure and 250-400^oC temperature values. Nevertheles, in M2 phase we could estimate 4-6 kbars pressure and 350-450^oC temperatures. In this way the mineral assemblage observed rocks and their textural features of the Yeniköy Melange may indicate a polymetamorphic evolution in the PTt path. Likewise, the greenschist fades metamorphism partly overprints the blueschist metamorphism.

Anahtar Kelimeler

Metamorphism, Blueschist Facies, Greenschist Facies, Yeniköy Melange

Kaynakça

• Alaygut, D., 1996, Trakya Havzası'nın Temelindeki Kristalin Kayaların Mineralojik-Petrografik İncelenmesi: TPAO Rapor No: 2140.
• Bucher, K. and Frey, M., 1994, Petrogenesis of Metamorphic Rocks: Springer-Verlag, 6th Edition, Complete Revision of Winkler's Textbook, Germany, 318 p.
• Chen, G., Okrusch, M. and Sauerschell, W., 1997, Polymetamorphic Evolution of high-pressure rocks on Samos, Greece: International Earth Sciences on the Aegean Region, 9-14 October 1995, Proceedings Volume-II, (eds: Pişkin, Ö., Ergün, M., Savaşçın, M.Y. and Tarcan, G), İzmir, Türkiye.
• Erol, K., 2001, Şarköy Kuzeyi-Bolayır Arasındaki (GB Trakya) Metamorfitlerin Mineralojik ve Petrografik İncelenmesi: Hacettepe Üniversitesi, Yüksek Mühendislik Tezi, 83 sayfa, Ankara (yayınlanmamış).
• Evans, B.W., 1990, Phase relations of epidoteblueschists: Lithos 25, pp. 3-23.
• Heinrich, W. and Althaus, E., 1988, Experimental determination of the reaction 4 lawsonite + 1 albite = paragonite + 2zoisite + 2quartz + 6H2O and 41awsonite + jadeite - paragonite + 2zoisite + qufatz + 6H2O. Neues Jahrb. Mineral. Monatsh., pp. 516- 528.
• Okay, A.I., 1984, Distribution and characteristics of the north-west Turkish blueschists. In: The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean (eds. Robertson, A.H.F. and Dixon, J.E.), Geol. Soc. London Spe. Pub. 17, pp. 455-466.
• Okay, A.I., 1986, High-pressure/low-temperature metamorphic rocks of Turkey. In: Blueschist and Eclogites (Eds. Evans, B.W. & Brown, E.H), Geological Society of America Memoir, 164, pp. 333-347.
• Okay, A.I., 1989, Alpine-Himalayan Blueschists: Ann. Rev. Earth Planet Sci. 17, pp. 55-87.
• Özbek, O. et Erol, K., 2001, Etude petrographique des haches polies du Hamaylıtarla et Fenerkaradutlar (Turquie): Anatolia Antiqua IX, De Boccard, Paris.
• Raymond, L.A., 1984, Classification of melanges: In: Raymond, L.A. (ed), Melanges: their nature, origin and significance. Geol. Soc. of America, Special Paper, 198.
• Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y, 1981, Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach: Tectonophysics, 75, pp. 181-242.
• Şentürk, K. ve Okay, A.İ., 1984, Saros Körfezi doğusunda yüksek basınç metamorfızması: MTA Dergisi, 97/98, pp. 152-155.
• Şentürk, K., Sümengen, M., Terlemez, İ. and Karaköse, C, 1998, 1/100.000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeoloji Haritaları, No. 63 ve 64. Bandırma D3 ve D4 Paftaları: MTA Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Terabayashi, M. and Maruyama, S., 1998, Large pressure gap between the Coastal and Central Franciscan belts, northern and central California: Tectonophysics, V. 285, (1/2), pp. 87-101.
• Van Der Maar, P.A., 1980, The geology and petrology of Ios Cyclades, Greece: Annales Geologiques Des Pays Helleniques, XXX/1, pp. 206-224, Athenes.
• Winkler, H.G.F., 1979, Petrogenesis of metamorphic rocks: Fifth Editions, Springer- Verlag, 348 p.