Türkiyenin İlk Maden Mühendisi İbrahim Edhem Paşa

Yıl 1952, Cilt: 3 Sayı: 2, 129 - 132, 31.01.1952

Kemal Ergüvanlı

Öz

İbrahim Paşanın biografisini, siyasî hayatını ve bu vadideki çalışmalarını bir çok mütehassıslar uzun uzadıya yazmışlardır. Biz ise Edhem paşayı avrupada müsbet ilimleri tahsil eden ve ilk Türk maden mühendislerinden olması dolayısıyla, daha ziyade bu cihetten tetkik etmeğe ve eserlerini incelemeğe çalışacağız.

1818 (H. 1234) de Sakız'da doğan Edhem paşa, Hüsrev paşanın konağına getirilmiş, büyütülmüş, yetiştirilmiş ve 1830 da (H. 1246) Hüseyin, Rıfkı, Ahmet ve Abdüllatif ismindeki çocuklarla beraber, o zaman İstanbulda bulunan Fransız müşteşriklerinden Amédée Jaubert'in refakatinde, yelkenli gemi ile Parise gönderilmiş ve lisan öğrenmesi için Institution Barbet'ye yerleştirilmiştir. 1835 yılında Paris maden mektebine girmiş ve 1839 da sınıfın birincisi olarak diploma almıştır. Fransa, Belçika, Almanya ve İsviçrenin birçok maden ocaklarında incelemeler yapdıkdan ve gördüğünü anlattıktan sonra İstanbula gelmiştir. Bu zamanlarda madenlerin bulunduğu yerler ekalliyetler tarafından bilinmekte ve işletilmekte idi. Durumun böyle olduğunu anlamak için Türkiyenin önemli olan ve hattâ daha aşağı kalitede bulunan madenlerin bir ilân edilmiş olması, Avrupa kültür ve tekniğinin yurda yayılmasının tarihçesine bakmak kâfidir. Halbuki memlekette tanzimatın çalışması ancak böyle münevver gençlerle mümkün olabileceği kanaati besleniyordu.

Anahtar Kelimeler

Edhem Paşa

Kaynakça

• İNAL, Mahmut Kemal-İbnülemin; Son sadrazamlar. Cüz: IV, S: 600-635, 1943, İstanbul.
• PAKALIN, M. Zeki: Son Sadrazamlar ve Başvekiller. Cild: II, S: 403-477, 1942, İstanbul.
• Osman Nuri (ERGİN): İstanbul Şehreminileri. S: 260, 1928, İstanbul.
• İkdam gazetesinde "Avrupa’ya tahsil için gönderilen ilk talebe-i Osmani" adlı yazıda, 1827 de gönderildiklerini ve resimlerinin de 1830 da çekildiğini yazmaktadır. 28 mart, 1330, ikdam gazetesi.
• SEYDİ, A.—REŞAT, A.—İZZET, M: Musavver Dairetülmaarif'de maden mühendisi mektebini birincilikle bitirdiği yazılıdır. Cilt 1, Sayfa 858. 1332, İstanbul.
• Osman Nuri: İstanbul Şehreminileri. S: 260, 1928, İstanbul.
• M. Süreyya: Sicilli Osmanî. Cilt: 4, S: 845, İstanbul.
• Grand Diotionnaire Universel du XIX'e Siècle, V: 7, P: 190, 1870 Paris.
• Mesahat ve ekyâl ve evzani a'şârîye (6, sayfa 261).