Kozak İntruzif Masifi Petrolojisi ve Paleozoik Çevre Kayaçları ile Jeolojik Bağıntıları

Yıl 1968, Cilt: 11 Sayı: 1-2, 140 - 179, 30.10.1968

K. Erol İzdar

Öz

Kuzeybatı Anadolu'da yer alan ve genellikle Paleozoik yaşlı metamorf veya metamorf olmayan kayaçlar içine sokulmuş yirmi kadar intruzif karakterde kitle mevcuttur. Etüdü yapılan Kozak intruzif masifi ve çevre kayaçları bahsedilen bölgenin en güneyinde yer almaktadır.

Mevcut sedimenter kayaçlar, epimetamorf birimler olarak Devonien (?) yaşlı Altseriyi, killişist, grauvak ve yarı mermer litolojisindeki Karbonifere mal edilen Ortaseriyi ve kumtaşı, fosilli kalker birimlerini kapsayan ünite olarak da Üstseriyi teşkil etmektedirler.

Tektonik yapıda entansif dar kıvrımlar Altseri kayaçlarında; daha geniş kanatlı kıvrımlar ile kırılmalar Ortaseri kayaçlarında görülmektedir.

Altseri ile Ortaseri arasına sokulan granodiyorit bileşimindeki magmatik kitle, modal analiz yolu ile petrokimyasal olarak etüd edilmiştir.

Heterojen karakterdeki zirkonların mevcudiyeti, bol miktarda bazik ve metamorf inkluzyonların ve segregasyon cisimlerinin magmatik kitle içindeki varlığa bahsi geçen intruzif masifin jenezi hakkında bazı görüşlerin açığa çıkmasına imkân vermiştir. Bunun dışında Kozak intruzif masifine ait bir örnekle ilgili olarak total radyojenik kurşun metodu ile yaş tespiti hakkında magmatik kitlenin oluşumundan ve maruz kaldığı olaylardan doğabilecek hatalar belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Petroloji, Paleozoik

Kaynakça

• ALTHAUS, E. (1966): Die Phasengrenze Andalusit/Sillimanit. Naturzviss., v. 53, s. 129.
• BARUTOĞLU, Ö. H. (1960): Karahayıt-Ayazmant demir yatakları (BalıkesirAyvalık). M.T.A. Derg. no. 55, Ankara.
• BAYRAMGİL, O. & WIJKERSLOOTH, P. de (1953): Türkiye'nin önemli demir yatakları hakkında not. M.T.A. Rap. no. 2594 (yayınlanmamış), Ankara.
• BRINKMANN, R. (1966): Geotektonische Gliederung von Westanatolien. N, Jb. Geol. u. Palaeont. Mh., 10, s. 603-618, Stuttgart.
• BUCHS, A.; CHESSEX, R.; KRUMMBNACHER, D. & VUAGNAT, M. (1962): Ages «plomb total» déterminés par fluorescense-X sur les zircons de quelques roches des Alpes. Bull. Suisse de Min. et Pétr.s v. 42, 2, s.295-305.
• BUDDINGTON, A. F. (1959): Granite emplacement with special reference to North America. Bull. Geol Soc. Amer., v. 70, s. 671-747.
• BURRI, C. & NIGGLE P. (1945): Die Jungen Eruptivgesteine des mediterranen Orogens I. Publ. v.d. Stiftung (Vulkaninstitut Immanuel Friedlaender». 3, Zürich.
• BURRI., C. (1959): Petrochemische Berechnungsmethoden auf aequivalenter Grundlage (Methoden von Paul Niggli). Birkhaeuser Verlage Basel.
• BÜRKÜT, Y. (1966): Kuzeybatı Anadolu'da yer alan plutonların mukayeseli jenerik etüdü. (Doktora Tezi) İ.T.Ü. Yay., 272 s. İstanbul.
• GECCATTY, R. A. (1936): Bakırdağ demir jizmanı tetkiki hakkında not. M.T.A. Rap. no. 464 (yayınlanmamış), Ankara.
• CHAYES, F. (1956): Pétrographie modal analysis. John Wiley, New York.
• DRESCHER-KADEN, F. K. (1948): Die Feldspat-Quarz-Reaktionsgefüge der Granite und Gneise. Springer Verlag, Berlin.
• ELGİN, G. M. (1959): Die Magnetitlagerstaette des Bakırdağ bei Ayazmant in Westanatolien3 Türkei. Bonn. Univ. (Dissertation These).
• ESKOLA, P. (1952): A discussion of domes and granites and ores. Comm. Géol. Finlande Bull., 157, s. 125-144.
• GOTTFRIED, D.: JAFFE, H. W. & SENFTLE, F. E. (1959): Evaluation of the Pb-alpha method for determining ages of igneous rocks. U.S. Geol. Surv.. Bul., 1097-A.
• GRÜNENFELDER, M. (1963): Beterogenitaet akzessorischer Zirkone und die petrogenetische Deutung ihrer Uran/Blei-Zerfallsalter. Schweiz, min. petr. Min., Al, s. 235.
• HUCKENHOLZ, H. G. (1959): Sedimentpetrographische Untersuchungen an Gesteinen der Tanner Grauwacke. Beitr. Min, u. Petr., 6, s. 261-298.
• İZDAR, E. K. & AKINCI, Ö. (1963): Ayazmant demir madeninin jeolojisi, metalojönezi ve rezerv etüdü. M.T.A. Rap. (yayınlanmamış), Ankara.
• KAADEN, G. v.d. (1959) :Anadolu'nun kuzeybatı kısmında yeralan metamorfik olaylarla magmatik faaliyetler arasındaki yaş münasebetleri. M.T.A. Derg., no. 52, Ankara.
• KETİN, İ. (1959): Türkiye'nin orojenik gelişmesi. M.T.A. Derg., no. 53, s. 82-88., Ankara.
• KRUPP, F. ESSEN (1957): Rohstoffe-Untersuchung Eisenerzvorkommen Türkei. M.T.A. Kütüphanesi, no. M 2606-2043, h/62246.
• KULP, J. L. BATE; G. L. & BRQECHER, W. S. (1954): Present status of the lead method of age determination. Amer. Journ. Sci., 252, s. 345-365.
• LUCIUS, M. (1927): Ayazmant civarında Bakırdağ manyetit jizmanı hakkında not. M.T.A. Rap. no. 429 (yayınlanmamış), Ankara.
• MARMO, V. (1955): The petrochemistry of some Precambrian granites of West Africa and a petrochemical comparison with the Svecofennide granites of Finland. Amer. Journ. Sci., 253, s. 391-417.
• MARMO, V. (1956) : On the emplacement of granites. Amer. Journ. Sci., 254, s. 479-492.
• PERRİN, R. R.ROUBAULT, M. (1949): On the granite problem. Journ. Geol., 57, 8. 357-379.
• PERRIN, R. (1956): Granite again. Amer. Journ. Sci., 254, s. 1-18.
• PETTIJOHN, F. J. (1957): Sedimentary Rocks. Harper, New York.
• PHILIPPSON, A. (1910-1915): Reisen und Forschungen im westlichen Kleinasien: Peterm. Mittl. Erg., Hefte 167, 177, Gotha.
• V. PLATTEN, H. (1965): Kristallisation granitischer Schmelzen. Beitr. Min. u. Petr. 11, s. 334, 381.
• V. PLATTEN, H. & HÖLLER, H. (1966): Experimentelle Anatexis der Staizer Plattengneises von der Koralpe, Steiermark, bei 2, 4, 7 und 10 Kb H₂O-Druck. JV. Jh. Min. Abh., 106, s. 106-130.
• POLDERVAART, A. (1950): Statistical studies of zircon as a criterion in granisitation. Nature, 165, s. 574-575, London. —
• POLDERVAART, A. (1956): Zircons in rocks. II. Igneous rocks. Amer. Journ. Sc.,, 254, s. 521-554.
• POLDINI, N. (1937): Ayazmant yakınındaki Bakırdağ yatağına yapılan ziyaret hakkında rapor. M.T.A. Rap. no. 489 (yayınlanmamış), Ankara.
• RAGUIN, E. (1957): Géologie du granit. (Geology of granite, translated from French by E. H. Kranck and P.R. Eakins). John Wiley, New York.
• READ, H. H. (1949): A contemplation of time in plutonism. Quart. Journ., 105, s. 101-156, London.
• READ, H. H. (1955): Granite series in mobile belts, in «Crust of the earth» Editor, POLDERVAART, A. Geol. Soc. Amer., Spec. Paper 62, s. 409-429.
• READ, H. H. (1957): The Granite controversy. 430 s., Murby, London.
• REYNOLDS, J. E. (1958): Granite, some tectonic, petrological, and physicochemical aspects. Geol. Mag., 95, s. 387-396.
• SARIDSE, G. M. et al. (1961): Beitraege zum Granitproblem. Akademie Verlag, Berlin.
• TRÖGER, E. (1967): Optische Bestimmung der gesteinsbildenden Minerale. Tl. 2. Schweizerbar f sehe Verlag, Stuttgart.
• TÜRKÜNAL, S. (1958): Karahayit (Ayazmant-Altmova) manyetit cevherinin etüdü. T.J.K. Bült., 6/2, s. 1-36, Ankara.
• TUTTLE, O. F. & BOWEN, N.L. (1960): Origin of granite in the light of experimental studies in the systems Na Al Si₃O₈- K Al Si₃O₈ – SiO₂ - H₂O. Geol. Soc. Amer. Mem., 74, 153 s.
• WALTON, M. (1955): The emplacement of granite. Amer. Journ .sci., 253, s. 1-18.
• WHITTEN TIMOTHY, E. H. (1961): Quantitative areal modal analysis of granitic complexes. Bull. Soc. Amer., 72, s. 1331-1360.
• WIJKERSLOOTH, P. de (1941): Garbî ve merkezî Anadolu sahası dahilinde genç Paleozoikteki magmatik faaliyet hakkında bazı mülâhazalar. M.T.A. Mecm., 4/25, s. 536-550, Ankara.
• WINKLER, H. G. F. & v. PLATEN, H. (1961): Experimentelle Gesteinsmetamorphose-IV. Bildung anatektischer Schmelzen aus metamorphisierten Grauwacken. Geochim. Cosmochim. Acta, 24, S. 48-69.
• YODER, H. S. & TILLEY, C. E. (1962): Origin of basalt magmas: An experimental
• ZIEGLER, E. (1939): Türkiye'de mevcut maden havzalarına dair asarı fenniye (Fliegel ve Wencher tarafından yazılan kısım), M.T.A. Rap. no. 670 (yayınlanmamış), Ankara.