A Preliminary Study of the: Tertiary Volcanic and Sedimentary Rocks, Gümele, Eskişehir

Yıl 1974, Cilt: 17 Sayı: 1, 31 - 50, 28.02.1974

Taylan Lünel

Öz

The sedimentary and volcanic rocks occuring north-northwest of highly deformed and metamorphosed rocks of Seyitgazi-Eskişehir anticlinorium are discussed in this paper. The Tertiary sedimentary rocks of terrestrial and lacustrine fades were deposited in the Southern Eskişehir cuvette. Terrestrial fades consist of grits, sandstones, clays and marls with plant remains and a basal conglomerate with serpentinite boulders. Lacustrine fades on the other hand, are mainly made of argillaceous and tuffaceous limestones, limestones, marls, conglomerates and tuffs. These oldest sediments and pyroclastics of the cuvette were formed during the Lower Miocene. Pliocene volcanic rocks consist of flat-lying basic-intermediate lava flows and occur at the Lower-Upper Neogene sedimentation break. Upper Neogen sediments or found as thin bands over the intermediate basaltic volcanic rocks and consist of marls and limestones. The acid volcanic actvity of Lower Miocene age which produced the unwelded tuffs (sillar) occured prior to the deposition of the oligomict conglomerate formation and probably continued to a lessr extent gwing rise to the tuffaceous limestones. The basicintermediate (benmoreite) lava flows of Pliocene age followed, the formation and erosion of these sedimentary and pyroclastic rocks of the lacustrine fades.

The sillar, benmoreite, tuffaceous limestone and the matrices and cements of dolomitte and calcarous conglomerates are studied, in detail, petrochemically and some suggestions are made to explain their petrogenesis.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, Gümele, Tertiary Volcanic and Sedimentary Rocks

Teşekkür

The author wishes to thank Professor P. C. Phillips and Dr. B. E. Leake for the opportunity to carry out the laboratory work of this study in the University of Bristol during 1963-67. Thanks are due to Dr. T. Norman and Dr. G. Hendry for their critical review of the initial manuscript and for their helpful suggestions in its improvements. The research was supported by a National Research Grant from the Mineral Research and Exploration Institute, Ankara, Turkey, which is also gratefully acknowledged.

Eskişehir, Gümele Çevresindeki Tersiyer Volkanik ve Sedimanter Kayaçlarda Bir Ön Çalışma

Öz

Seyitgazi-Eskişehir antiklinoriumu'nun çok fazla deforme olmuş ve metamorfizmaya uğramış kayaçlarının kuzey-kuzeybatısında bulunan sedimanter ve volkanik kayaçlar incelenmiştir. Karasal ve gölsel fasiyesde meydana gelen Tersiyer sedimanter kayaçlar Güney Eskişehir küvetinde olunmuşlardır. Karasal fasiyesi meydana getiren kayaç birimlerini kaba kumtaşları, kumtaşları, bitki kalıntıları ihtiva eden kil ve marnlar ve serpantinit blokları taşıyan bazal konglomerası teşkil etmektedir. Gölsel fasiyes ise genellikle killi ve tüflü kalkerler, kalkerler, marnlar, konglomeralar ve tüflerden meydana gelmiştir. Küvetteki en eski sedimanlar ve piroklastikler Alt Miosen'de oluşmuşlardır. Yataya yakın konumlanmış bazik-intermediyar lav akıntıları Pliosen yaşlı olup Altüst Neojen sedimantasyon kesikliğinde meydana gelmiştir. Üst Neojen sedimanter kayaçları intermediyar-basaltik volkaniklerin üzerinde ince bandlar şeklinde bulunurlar. Bu birim marn ve kalkerlerden meydana gelmiştir. Alt Miosen’de asid volkanik faaliyetler neticesinde meydana gelen sillar (unweldd tuffs) oligomikt konglomeralardan evvel teşekkül etmiştir. Bu volkanik aktitivite muhtemelen kesikli ve kısıtlı olarak devam etmiş ve tüflü kalkerleri meydana getirmiştir. Pliosen yaşlı bazik-intermediyar (benmoreit) volkanik kayaçlar, gölsel fasiyesde meydana gelmiş sedimanter ve piroklastik kayaçların oluşmasını ve erozyonunu müteakiben teşekkül etmişlerdir.

Sillar, benmoreit, tüflü kalker ile dolomitik ve kalsitik konglomeraların matriks ve çimentoları üzerinde petrokimyasal yönden ayrıntılı olarak çalışılmış ve bu kayaçların petrojenezi üzerinde bazı teklifler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, Gümele, Tersiyer Volkanik ve Sedimanter Kayaçları

Kaynakça

• Boyd, F. R., 1961. Welded tuffs and flows in the Rhyolite Plateau of Yellowstone Park, Wyoming. Geol. Soc. Amer. Bull. 72, 387.
• Clarke, F. W., 1924. The data of geochemistry. U.S. Geol. Surv. Bull. 770.
• Daly, R. A., 1933. Igneous rocks and the depths of the earth. McGraw-Hill, New York.
• Franco, R. R. & Schairer, J. F., 1951. Liquidus temperatures in mixtures of the feldspars of soda, potash and lime. J. Geol. 59, 259.
• Kupfahl, H. G., 1954. 55/4 ve 56/3 paftalarının löveleri hakkında yapılan jeolojik inceleme hakkında rapor. M.T.A. Report, No. 2247 (unpublished).
• Luth, W. C, Jahns, R. H. & Tuttle, O. F., 1964. The granite system at pressures of 4 to 10 k. bars. J. Geophys. Research. 69, 759.
• Lünel, T., 1967. Geology of Sübren - Karaalan - Yukarıçağlan Area, Eskişehir Country, Turkey. Unpublished Ph. D. Thesis.
• MacDonald, G. A. & Katsura, T., 1964. Chemical composition of Hawaiian lavas. J. Petrology 5, 82.
• Nockolds, S. R., 1954. Average chemical composition of some igneous rocks. Geol. Soc. Amer. Bull. 65, 1007.
• Rittmann, A., 1952. Nomenclature of volcanic rocks. Bull. Volcanology, Ser. II, 12, 75.
• Schairer, J. F., 1950. The alkali feldspar join in the system NaAlSiO4-KAlSiO4-SiO2. J. Geol. 58, 512.
• Taylor, S. R., 1965. The application of trace element data to problems in petrology, physics and chemistry of the earth. 6, 133.
• Tilley, C. E., Yoder Jr., H. S. & Schairer, J. F., 1964-5. Melting relations of volcanic tholeiite and alkali rock series. Yb. Carnegie Instn. Wash. 65, 69.
• Yoder Jr., H. S,, Stewart, D. B. & Smith, J. R., 1957. Ternary feldspars. 56, 206.