Kurdoğlu dokanak metamorfizma kuşağında bazı petrojenetik sorunlar

Yıl 1977, Cilt: 20 Sayı: 1, 63 - 68, 28.02.1977

Yücel Yılmaz

Öz

Kurdoğlu dokanak metamorfizma kuşağı, Gümüşhane granit plutonunu çevreleyen metapelitik kayalardan oluşmaktadır. Bu kayalar, granit yerleşmesinden önce karmaşık bir metamorfizma evresinden geçmişlerdir. Yeşil şist fasiyesine erişen metapolitik kayalarda granitin yerleşmesi metamorfizma derecesini hornblend-hornfels fasiyesine yükseltmiştir.Daha sonra granit yerleşmesinin son aşamalarına rastlıyan döterik ve metasomatik etkenlerle dokanak metamorfik kuşakta yer yer gerileyen metamorfizma (retrograde metamorphism) gelişmiştir.
Kurdoğlu dokanak metamorfizma kuşağı kordiyerit ile alüminyum silikat (Al2SiO5) minerallerinin belirgin eksikliği üe (fibrolit ve sillimanit dışında) dikkati çeker. Bir diğer özellik ise kordiyeritin yerine, dokanak metamorfizma kuşak-larında P-T koşulları bakımından duraylıhk alanı çok dar olan başka bir Fe, Mglu mineral olîin almandinin gelişmiş olmasıdır. Almandin oluşumu kayadaki yüksek M/FM oranı ile ilgili olmalıdır.
Sillimanit, biyotitlerin üzerinde ve onunla yer değiştirir özellikte görülür. Bu ilgi metasomatik işlemlerin sonucu olarak görülmektedir.
Granitin sıcaklık etkisinin oldukça dar bir alanda görülmesi ise intrüzif basıncın en az litostatik basınç değerinde olmasındandır. Bu sebepten soğuk komşu kaya içinde hızlı soğuyan magma, çevresinde beklenilen boyutta bir sıcaklık zonu geliştirememiştir.

Anahtar Kelimeler

Kurdoğlu, metamorfizma kuşağı, petrojenetik

Some petrogenetic problems of the Kurdoğlu contact metamorphic zone

Öz

Kurdoğlu contact metamorphic zone consists of metapelitic rocks which surround the Gümüşhane granite pluton. These rocks were influenced by a complex metamorphic process before granite emplacement. The emplacement of granite increased the degree of metamorphism of metapelitic rocks from grencshist facies to hornblende-hornfelds facies. Then retrograde metamorphism took place in contact zone with the influence of deuteric and metasomatic processes which coincide with the late phases of the granite emplacement.
Kurdoğlu contact metamorphic zone is characterised by absence of aluminum silicate (AL2O5) minerals (fibrolite and sillimanite). Another feature is the formation of an Fe-Mg mineral (almandine) whose P-T stability range is very narrow, against cordierite. The formation of almandine must be related to high M/FM ratio in rock.
Sillimanite occurs over biotites and in replacements of them. This relation was formed as a result of metasomatic operations.
Occurrence of temperature effect of granite in a very narrow belt is the result of intrusive pressure being at least equal to lithostatic pressure. For this reason, quickly coolingmagma in the cold neighbouring rocks could not develop a heated zone of expected dimensions.

Anahtar Kelimeler

Kurdoğlu, metamorphic zone, petrogenetic

Kaynakça

• Barth, T. F. W., (1969) Feldspars: John iley and Sons Inc., Newyork.
• Brindley, J. C, 1957, The aureole rocks of the Leinster granite in South Dublin; Proc. Roy, ir. Acad., 59, 1-18.
• Chinner, G. A.,, 1962, Almandine in thermal aureoles: Jour. Petrol., 3, 316-340.
• Compton, R. R., 1960, Contact metamorphism in Santa Rosa Range, Nevada: Bull. Geol. Soc. Âm., 71, 1383-1416
• Dahi, O., 1968, Hydrothermal studies of garnet-mica equilibria in the systems : Förerr: Forth., 90, 331-348.
• Hsu, -K C, 1968, Selected phase relations in the system...
• Le ake, B. E., 1958, Composition of pelites from Connomera, CO. Galway, Ireland: Geol .Mag., 95, 281-296
• Miyashiro , A., 1973, Metamorphism and Metamorphic Belts: Halsted press, John Wiley and Sons, New York.
• Naggor , M. Ho Y6 Afcherton, M. N. , 1970, The composition and metamorphic history of some aluminium silicate bearing rocks U.QDJ. tjjfi, tniAaJfiSj ofjthej Uqnggjil.granite.....549-89.
• Oen, I. S., 1958 ,The geology, petrol°gy and ore deposits of the Visieu togifttı., Notttıeta Portugal:; Çomm;. Seıv,-, GeoL EortjigaJ;, 4_L
• OktUsaDj, M., 1971, fiatnfiküotdİfitİtsJJSlUs egujHbria in thej Şteinach aureole, Bavaria: Cont. Min. Pet, 323 U23;,
• EİtfiJjfil-, W; S^, yej BfiSjL, H,, H-., 1963, Çp.ntaçt inetamorphişm in relation to manner of emplacement of granites ofDonegal, Ireland; Jour. Geol., 71, 261-296.
• Ramberg, H., 1952, The origin of metamorphic and metasomatic rocks: Univ. Chicago Press, Chicago.
• Reverdatto, V. V., 1971, Types of contact metamorphism: Int. Geol. Rev., 13, 8, m5-7B:
• Reverdatto, V. V., ve Slobotskoy, R. M., 1969, Contact metamorphism under intrusive pressure: Doklady Akad. Nauk. S.S.S.R., 186, 192-194.
• Schermerho rn, B. J. G., 1956, Igneous, metomorphic and ore geology of th e Castro Daire-Sao Pedro do Sul-Satao region (northern Portugal): Comm. Serv. Geol. Portugal, 37.
• Smart, T. B., 1962, The aureole of the Barnesmore granite, Co. Donegal: Irish Nat. Jour. 14, 55-59.
• Tozer, C. F., 1955, The mode of occurence of sillimanit ein the Glen sitrict, Co. Donegal: Geol. Mag., 92, 310-320.
• Turner, F. J., 1968, Metamorphic petrology Mineralogical and field aspects: Mc Graw-Hill Book-Co., New York.
• Inchell, A., 1958, The composition and physical properties of garnets: Am. Min., 23, 430. .
• Winkler, H. G.F . , 1967, Petrogenesis of Metamorphic rocks: Springer -Verlag. New York.
• Yılmaz, Y, 1972, Petrology and structure of the Gümüşhane granite and the surrounding rocks, N. E. Anatolia; Ph. D. thesis, ....yayınlanmamış.
• Yoder, H. S., Jr., 1955, Role of wate rin metamorphism: Geol. Soc. Am., Sp. Paper 62, 505-524.