Endemik Tatlısu Balığı Capoeta aydinensis (Turan, Küçük, Kaya, Güçlü & Bektaş, 2017)’in Tersakan Deresi (Muğla)’ndeki Bazı Biyolojik Özellikleri, Habitat Gereksinimleri ve Korunması İçin Öneriler

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 43 - 52, 31.08.2019

Ferit Akbaş Ali Srerhat Tarkan Nildeniz Top Uğur Karakuş

Öz

Son yıllarda endemik türlerin nesillerinin devamlılıkları ile ilgili endişeler giderek artmaktadır. Endemizm, biyoçeşitlilik mirasının devamında temel yapı taşlarından biridir. Ancak ülkemiz içsularında yer alan birçok endemik tatlısu balığı türünün temel biyo-ekolojik özellikleri ve habitat gereksinimleri üzerine bilgilerimiz oldukça kısıtlıdır. Bu bağlamda, Dalaman (Muğla)’ın Tersakan Deresi’nde bulunan Capoeta aydinensis (Turan, Küçük, Kaya, Güçlü & Bektaş, 2017) populasyonu üzerine bir yıllık bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı türün büyüme ve üreme gibi bazı biyolojik özellikleri ile habitat kullanımını ortaya koymaktır. Yapılan analizler sonucunda C. aydinensis’in hayat döngüsünün 8 yıl olduğu saptanmıştır ve diğer Capoeta türlerine göre yavaş bir büyüme gösterdiği belirlenmiştir. Dişi bireylerin 5 yaşında ve 234 mm total boyda, erkek bireylerin ise 4 yaşında ve 194 mm total boyda cinsi olgunluğa eriştiği tespit edilmiştir. Üreme dönemi olarak türün bahar aylarını tercih ettiği ve 3 aylık bir dönem boyunca üreme faaliyetinin devam ettiği tespit edilmiştir. Olgun bir dişi bireyin ortalama olarak 7833 adet yumurta ürettiği belirlenmiştir. İlkbaharda gölgelik alanlar, yazın suyun genellikle bulanık olduğu bölgeleri, sonbaharda örten bitki oranının yüksek aynı zamanda suyun bulanık olduğu yerler ve kışın örten bitki oranının sık görüldüğü yerler türün habitat tercihlerini oluşturmuştur. Bu çalışma ile, endemik Capoeta aydinensis türünün yönetimi ve korunması ile ilgili bazı önemli temel biyo-ekolojik bilgiler elde edilmiş olup bu bilgilerin ileriki çalışmalara ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Endemizm, Biyoçeşitlilik, İstilacı Tür, Koruma Planı

Destekleyen Kurum

Bu çalışma Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

13/131

Some biological characteristics, habitat requirements and implications for conservation of endemic freshwater fish Capoeta aydinensis (Turan, Küçük, Kaya, Güçlü & Bektaş, 2017) in Tersakan stream (Muğla)

Öz

There have been increasing concerns about endemic species in recent years. Endemism is one of the major basic piece of continuing legacy of biodiversity. However, our knowledge on basic bio-ecological features and habitat requirements of many endemic freshwater fish species in Turkish inlands is highly limited. In this context it was conducted a yearlong study on Capoeta aydinensis (Turan, Küçük, Kaya, Güçlü & Bektaş, 2017) population, which occurs in Tersakan Stream in Dalaman (Muğla). The aim of present study is to reveal some bioecological features of C. aydinensis such as growth, reproduction and habitat use. As a result of the analyses, life span of C. aydinensis was found to be 8 years and showed relatively slow growth. It was estimated that female individuals reached maturity at 5th age and 234 mm total length while male individuals were at 4th age and 194 mm total length. As reproduction period, C. aydinensis spawn in spring season and reproductive activity continues during 3 months. It was analyzed that a mature female produced an average of 7833 eggs in total. Shady areas in spring, generally blurry waters in summer, high vegetation cover and blurry waters in autumn and high vegetation cover in winter were the habitat preferences. With this study, some major basic biologic and habitat information for management and conservation of endemic C. aydinensis were obtained and it is considered that this knowledge might be important for the future work.

Anahtar Kelimeler

Endemism, Biodiversity, Invasive Species, Conservation Plan

Proje Numarası

13/131

Kaynakça

• Alp, A., Kara, C., Büyükçapar, H. M., Bülbül, S. (2005). Age growth and condition of Capoeta capoeta angorae Hanko 1924 from the upper water systems of the River Ceyhan, Turkey. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 29, 665–679.
• Akbaş, F. (2015). Endemik tatlısu balığı Capoeta bergamae (Karaman, 1969)’nin Tersakan Deresi’ndeki biyoekolojik özellikleri ve habitat tercihleri. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla, Türkiye.
• Aydın, R., Çalta, M., Şen, D. (2003). Age and growth of Capoeta trutta (Pisces:Cyprinidae) from Keban Dam Lake, Turkey. Archives of Polish Fisheries, 11, 237–243.
• Ayyıldız, H., Emre, Y., Özen, Ö., Yağcı, A. (2014). Age and growth of Capoeta erhani (Actinopterygii: Cypriniformes: Cyprinidae) from the Menzelet Reservoir, Turkey. Acta Ichthyologica Et Piscatoria, 44(2), 105–110.
• Bagenal, T. B., & Tesch, F.W. (1978). Age and growth, (s. 101136), Bagenal, T.B. Methods for assessment of fish production in fresh waters, 3, Blackwell Scientific Publications, Oxford, London, Edinburgh, Melbourne, 328s.
• Balian, E. V., Segers, H., Lévêque, C. and Martens, K. (2008). The freshwater animal diversity assessment: an overview of the results. Hydrobiologia, 595, 627–637.
• Brabrand A., & Saltveit S. J. (1989). Ecological aspects of the fish fauna in three Portuguese reservoirs, Archiv fur Hydrobiologie, 114, 575–589.
• Copp, G. H., Bianco, P. G., Bogutskaya, N., Eros, T., Falka, I., Ferreira, M.T., Fox, M.G., Freyhof, J., Gozlan, R. E., Grabowska, J., Kovac, V., Moreno-Amich, R., Naseka, A.M., Penaz, M., Povz, M., Przybylski, M., Robillard, M., Russell, I.C., Stakėnas, S., Šumer, S., Vila-Gispert, A., & Wiesner, C. (2005) To be, or not to be, a non-native freshwater fish. Journal of Applied Ichthyology, 21, 242–262.
• Çiçek, E., Fricke, R., Sungur, S., Eagderi, S. (2018). Endemic freshwater fishes of Turkey. FishTaxa, 3(4),1–39.
• Çoban, M. Z., Şen, D. (2011). Capoeta umbla (Heckel, 1843)’nın Hazar gölü (Dicle Nehri) ve Keban Baraj Gölü (Fırat Nehri) populasyonlarının büyüme özelliklerinin karşılaştırılması, Journal of FisheriesSciences.com, 5(3), 180–195.
• Çoban, M. Z., Gündüz, F., Türkgülü, İ., Örnekçi, N. G., Yüce, S., Demirol, F., & Alp, A. (2013a) Reproductive Properties of Capoeta umbla (Heckel, 1843) Living in Lake Hazar (Elaziğ, Turkey). International Journal of Agricultural and Food Research, 2(2), 38–47.
• Çoban, M. Z., Gündüz, F., Demirol, F., Örnekçi, G.N., Karakaya, G., Türkgülü, I., Alp A. (2013b) Population dynamics and stock assessment of Capoeta umbla (Heckel, 1843) in Lake Hazar, Elazığ, Turkey. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 13(2), 221–231.
• Demirci, S., & Yalçin Özdilek, Ş. (2007) Asi Nehri’nde yaşayan Capoeta barroisi (Lortet, 1894)’nin büyüme özellikleri üzerine ön çalışma. Türk Sucul Yaşam Dergisi, 5-8, 364–370.
• De Vlaming, V. L. (1972). Environmental control of teleost reproductive cycles: a brief review. Journal of Fish Biology, 4, 131–140.
• Ekmekçi, F. G. (1996). Sarıyar Baraj Gölü’nde (Ankara) yaşayan Capoeta capoeta sieboldi (Steindachner, 1897)’nin bazı büyüme özellikleri. Turkish Journal of Zoology, 20, 127–136.
• Ekmekçi, F. G. (1996) Sarıyar Baraj Gölü’nde (Ankara) yaşayan Capoeta tinca (Heckel, 1843)’nın bazı büyüme özellikleri. Turkish Journal of Zoology, 20, 117–126.
• Emre, Y., Ayyıldız, H., Özen, Ö., Yağcı, A. (2014). Menzelet Barajı ve Fırnız Çayı’ndan yakalanan Capoeta angorae (Cyprinidae)’nin yaş, büyüme ve otolit morfometrisi (Türkiye). Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 31(2), 79–85.
• Fox, M. G. (1994). Growth, density, and interspecific influences on pumpkinseed sunfish life histories. Ecology, 75, 1157-1171.
• Fuller P.L., Nico L.G., Williams J. D. (1999). Nonindigenous fishes introduced into inland waters of the United States. American Fisheries Society Special Publication, 27, 613.
• Geiger, M. F., Herder, F., Monaghan, M.T., Almada, V., Barbieri, R., Bariche, M., Berrebi, P., Bohlen, J., Casal-Lopez, M., Delmastro, G.B., Denys, G. P.J., Dettai, A., Doadrio, I., Kalogianni, E., Kärst, H., Kottelat, M., Kovačić, M., Laporte, M., Lorenzoni, M., Marčić, Z., Özuluğ, M., Perdices, A., Perea, S., Persat, H., Porcellotti, S., Puzzi, C., Robalo, J., Šanda, R., Schneider, M., Šlechtová, V., Stoumboudi, M., Walter, S. & Freyhof, J. (2014). Spatial heterogeneity in the Mediterranean Biodiversity Hotspot affects barcoding accuracy of its freshwater fishes. Molecular Ecology Resources, 14(6), 1210–1221.
• Gleick, P.H. (1996). Water resources, (s. 817-823), Schneider, S.H., Encyclopaedia of Climate and Weather, Oxford University Press, New York, USA, 927s.
• Girgin, A., Öztürk, S., Emiroğlu, S., Şen, D. (1997) Karakaya Baraj Gölü’nde yaşayan Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843)’da büyüme özellikleri. IX. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 1719 Eylül, Isparta, 1, 98–109.
• Gül, A., Yılmaz, M., Saylar, Ö. (2005). Kızılırmak Nehri Delice Irmağı’nda yaşayan Capoeta capoeta sieboldi (Steindachner, 1864)’nin büyüme ve üreme özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 2, 7–17.
• Gündüz, F., Çoban, M. Z., Yüksel, F., Demirol, F., Kurtoğlu, M., Yıldız, M. (2014). Uzunçayır Baraj Gölü’ndeki (Tunceli) Capoeta trutta (Heckel, 1843)’nın bazı populasyon parametreleri. Yunus Araştırma Bülteni, 2, 3–14.
• Hickley P., & Dexter F.K. (1979). A comparative index of quantifying growth in length of fish. Fisheries Management, 10, 147–151.
• İnnal, D. (2014) Identifying growth parameters for two endemic species [Capoeta antalyensis (Battalgil, 1943) and Pseudophoxinus antalyae Bogutskaya, 1992] in Duden Creek, Antalya, Turkey. Journal of Applied Ichthyology, 30, 294– 299.
• Jordan, G. R., & Willis, D.W. (2001). Seasonal Variation in Sampling Indices for Shovelnose. Journal of Freshwater Ecology, 16, 331–340.
• Karakuş, U., Ağdamar, S., Tarkan, A.S., Özdemir, N. (2013). Range extension of the invasive freshwater fish species, gibel carp Carassius gibelio (Bloch, 1782) in western Turkey, BioInvasions Records, 2, 153–157.
• Kasımoğlu, C. ve Yılmaz, F. (2014). Tersakan Çayı’ nın (Muğla, Türkiye) Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Biimleril Enstitüsü Dergisi, 16(2), 51–67.
• Kaufman, L. (1992). Catastrophic change in species-rich freshwater ecosystems, Bio-Science, 42, 846-858.
• Manchester, S. J. & Bullock, J. (2000). The impacts of non-native species on UK biodiversity and the effectiveness of control, Journal of Applied Ecology, 37, 845–864.
• Paxton, C. G. M., Fletcher, J. M., Hewitt, D. P., & Winfield, I. J. (1999). Sex ratio changes in the long-term Windermere pike and perch sampling program. Ecology of Freshwater Fish, 8, 78–84.
• R Development Core Team (2015). R: A Language and Environment for Statistical Computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna [Cited 8 October 2012.] Available from URL: http://www.R-project.org
• Ricker, W. E., (1979). Bioenergitics and Growth, (s. 677-743), Hoar, W. S., Randall, D. J., Brett, J. R., Growth Rates and Models in Fish Physiology, Academic Pres, Canada, 782s.
• Strayer, D. L. (1999). Effects of alien species on freshwater mollusks in North America. Journal of North American Benthological Society, 18, 74–98.
• Smith, K. G., Barrios, V., Darwall, W. R. T., & Numa, C. (2014). The Status and Distribution of Freshwater Biodiversity in the Eastern Mediterranean. Cambridge, UK, Malaga, Spain and Gland, Switzerland: IUCN.
• Şaşı, H. (2009). Güney Ege Bölgesi’ndeki Topçam Baraj Gölü’nde Yaşayan Siraz Balığının (Capoeta bergamae Karaman, 1969) Et Veriminin Belirlenmesi, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 26(1), 35–38.
• Şen, D., Aydın, R., & Çalta, M. (2002). Backcalculation of fork lengths of C. c. umbla (Pisces: Cyprinidae) from otolith lengths, Pakistan Journal of Biological Sciences, 5, 506–508.
• Tarkan, A. S., Gaygusuz, Ö., Gürsoy Gaygusuz, Ç., & Copp, G. (2012a). Circumstantial evidence of gibel carp, Carassius gibelio, reproductive competition exerted on native fish species in a mesotrophic reservoir. Fisheries Management and Ecology, 19, 167–177.
• Tarkan, A. S., Copp, G. H., Top, N., Özdemir, N., Önsoy, B., Bilge, G., Filiz, H., Yapıcı, S., Ekmekçi, G., Kırankaya, Ş., Emiroğlu, Ö., Gaygusuz, Ö., Gürsoy Gaygusuz, Ç., Oymak, A., Özcan, G. & Saç, G. (2012b). Are introduced gibel carp Carassius gibelio in Turkey more invasive in artificial than in natural waters. Fisheries Management and Ecology, 19, 178–187.
• Turan, D., Küçük, F., Kaya, C., Güçlü, S.S. ve Bektaş, Y. (2017) Capoeta aydinensis, a new species of scraper from southwestern Anatolia, Turkey (Teleostei: Cyprinidae). Turkish Journal of Zoology, 41, 436–442.
• Vilizzi, L., Stakėnas, S., & Copp, G. H. (2012). Use of constrained additive and quadratic ordination in fish habitat studies: an application to invasive pumpkinseed (Lepomis gibbosus) and brown trout (Salmo trutta) in an English stream. Fundamental and Applied Limnology, 180, 69–75.
• Wheeler, A. (1991). The ecological implications of introducing exotic fishes. (s. 51-60) Proceedings of the IFM conference: Fisheries to the year 2000. Institute of Fisheries Management, Nottingham, UK.
• Yee, T. W. (2004). A new technique for maximum-likelihood canonical Gaussian ordination. Ecological Monographs, 74, 685–701.
• Yee, T. W. (2006a). Constrained additive ordination, Ecology, 87, 203–213.
• Yee, T. W. (2006b). VGAM Family Functions for Reduced-Rank Regression and Constrained Ordination. Beta version 0.6-5.
• Yıldırım, A., & Aras, M. S. (1998). Some reproduction characteristics of Capoeta tinca (Heckel, 1843) Living in the Oltu Stream of Çoruh Basin. Turkish Journal of Zoology, 24, 95–101.
• Yılmaz, M., Gül, A. ve Solak, K. (2003). Yukarı Fırat Nehri’nin Sivas-Erzincan arasında kalan bölümünde yaşayan Capoeta capoeta umbla (Heckel,1843)’nın büyüme performansları, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 23–40.