The Relationship between Suspension of Work Sanction and Fatal Occupational Accidents in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 4

Muhammed Sadi Karademir , Bulent Ekici

https://doi.org/10.18400/tjce.1551603

Öz

Suspension of work is a type of sanction frequently used by labor inspectors worldwide in cases of life-threatening situations. In this study, the suspension of work sanctions imposed in Türkiye between 2013 and 2023 is evaluated for the first time using the administrative measure reports and general evaluation reports of the Turkish Ministry of Labor and Social Security, Directorate of Guidance and Inspection. The construction sector, which has the highest incidence of fatal occupational accidents (32.65%) and suspension of work sanctions (85.52%) in Türkiye, is compared with the mining and metal sectors. The relationship between suspension of work sanctions and fatal occupational accidents was examined through Spearman correlation analysis and a Poisson regression model. From a dataset of 97,104 inspections, a total of 6,627 suspensions of work sanctions imposed during the first stage of inspections were analyzed. The correlation analysis (2013–2023) revealed a weakly positive and statistically insignificant relationship between fatal occupational accidents in the construction and mining sectors and the number of suspensions of work sanctions imposed. Conversely, a strong negative and statistically significant relationship was found in the metal sector. The study also considers the possibility that suspension of work sanctions may affect fatal occupational accidents in the years following the inspections. For periods after widespread inspection in a sector, only in the mining sector was a strong negative and statistically significant relationship observed between suspension of work sanctions and fatal occupational accidents, four years after implementation. Additionally, a Poisson regression model was developed to predict fatal occupational accidents in the construction sector. This model was created in two versions: one using pre-pandemic data (2013–2018), and another using data from the entire period (2013–2023), including post-pandemic years. According to the model incorporating building license and GDP data, a one-unit increase in the construction sector's contribution to GDP during 2013–2018 is expected to reduce the number of deaths from occupational accidents by 0.91%. While the effect of suspension of work was found to be limited during these years, it still showed a decreasing effect on fatal occupational accidents. However, when the entire period (2013–2023) was evaluated, no statistically significant results were obtained from the Poisson regression model after including data from 2021, 2022, and 2023. This outcome may be attributed to several factors: the sector's share in GDP decreased by 2.83% during the 2019–2023 period compared to 2013–2018, the number of fatalities in the sector did not decline as expected, and the sector experienced a contraction due to the economic crisis.

Anahtar Kelimeler

Suspension of work, sanctions, labor inspection, fatal occupational accidents, construction sector

Türkiye’de İşin Durdurulması Yaptırımının Ölümlü İş Kazaları ile İlişkisi

Öz

İşin durdurulması, dünya genelinde iş müfettişlerinin hayati tehlike tespit etmesi durumunda sıklıkla başvurduğu bir yaptırım türüdür. Bu çalışmada, Türkiye’de, 2013-2023 yılları arasında uygulanan işin durdurulması yaptırımları, TC ÇSGB-Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın idari tedbir raporları ve genel değerlendirme raporları kullanılarak ilk kez değerlendirilmiştir. Türkiye’de ölümlü iş kazalarının (%32,65) ve işin durdurulması yaptırımının (%85,52) en çok görüldüğü sektör olan inşaat sektörü, maden ve metal sektörü ile kıyaslanmıştır. İşin durdurulmasının ölümlü iş kazaları ile ilişkisi Spearman korelasyon analizi ve Poisson regresyon modeli kullanılarak incelenmiştir. 97.104 teftiş verisinden, teftişlerin ilk aşaması sonucunda uygulanan toplam 6627 adet işin durdurulması yaptırımı incelenmiştir. Korelasyon analizlerinin sonucunda (2013-2023) teftiş yapılan dönemde, inşaat ve maden sektöründe meydana gelen ölümlü iş kazaları ile uygulanan işin durdurulması yaptırımları arasında zayıf düzeyde pozitif ve istatistiksel olarak anlamsız bir ilişki tespit edilmiştir. Metal sektöründe güçlü düzeyde negatif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Çalışmada, işin durdurulması yaptırımının ölümlü kazalara teftişten sonraki yıllarda da etki edebileceği dikkate alınmıştır. Bir sektörde yaygın olarak teftiş yapılmasından sonraki dönemler için, sadece maden sektöründe işin durdurulmasının uygulanmasından 4 yıl sonra ölümlü iş kazaları ile güçlü düzeyde negatif ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Çalışmada ayrıca, inşaat sektöründeki ölümlü iş kazalarının tahminine dair Poisson regresyon modeli pandemi öncesi dönem verileri (2013-2018) ve pandemiden sonraki verilerin de eklendiği tüm dönem (2013-2023) olarak iki ayrı model halinde oluşturulmuştur. Yapı ruhsatı ve GSYİH verilerinin de dâhil edildiği modele göre, 2013-2018 yılları arasındaki dönemde inşaat sektörünün GSYİH içindeki miktarındaki bir birimlik artışın, iş kazası sonucunda meydana gelen ölümleri %0.91 oranında azaltması beklendiği gözlenmiş, modelde ilgili yıllar için işin durdurulmasının etkisi kısıtlı bulunmuş olsa da işin durdurulmasının ölüm sayılarına azaltıcı yönde etki ettiği görülmüştür. 2013-2023 arasındaki dönemin geneli değerlendirildiğinde ise, pandemi dönemi sonrası 2021, 2022 ve 2023 yıllarındaki verilerin eklenmesiyle Poisson regresyon modeli için istatistiksel olarak anlamlı bir sonuca varılamamıştır. Bu durumun sebepleri, sektörün GSYİH içindeki payının 2019-2023 döneminde, 2013-2018 yılları arasındaki döneme kıyasla %2,83 oranında azalması, sektördeki ölüm sayılarının maalesef düşmemesi ve ekonomik krizden sektörün küçülme yaşayarak etkilenmesi olabilir.

Anahtar Kelimeler

İşin durdurulması, yaptırımlar, iş teftişi, ölümlü iş kazaları, inşaat sektörü

Kaynakça

• Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), SGK İstatistik Yıllıkları, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023 https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/, Son Erişim Tarihi: 08.01.2025.
• Statistical Office of the European Union (EUROSTAT), Fatal Accidents at Work by NACE Rev. 2 Activity, 2020, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/hsw_n2_02/default/table?lang=en., Son Erişim Tarihi: 02.01.2023.
• Statistical Office of the European Union (EUROSTAT), Accidents at Work Statistics, 2019,https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=Accidents_at_work_statistics#Number_of_accidents, Son Erişim Tarihi: 03.01.2023.
• International Labour Organization (ILOSTAT), Statistics on Safety and Health at Work, https://ilostat.ilo.org/topics/safety-and-health-at-work/, 2023, Son Erişim Tarihi: 11.07.2023.
• Ayres, I., Braithwaite, J., Responsive Regulation. Oxford University Press, New York Oxford, 1992.
• Vega M. L., Robert R., Labour Inspection Sanctions: Law and Practise of National Labour Inspection Systems, Labour Administration and Inspection Programme, International Labour Office, Geneva, 2013.
• Hrymak, V., Supporting Compliance of Occupational Safety and Health Requirements- European Labour Inspection Systems of Sanctions and Standardised Measures, European Agency for Safety and Health at Work, Discussion Paper, 2023.
• Gray W. B., Scholz J. T., Does Regulatory Enforcement Work? A Panel Analysis of OSHA Enforcement, Journal of Law and Society Association, 27(1), 177-214, 1993.
• Ko K., Mendeloff J., Gray W., The Role of Inspection Sequence in Compliance with the US Occupational Safety and Health Administration's (OSHA) Standards: Interpretations and Implications, Regulation & Governance, 4, 48-70, 2010.
• Tatsaki E., Sgourou E., Katsakiori P., Konsta I., Gerasimou S., The Impact of Occupational Accidents and Gross Domestic Product on the Sanctions Imposed by the Greek OSH Inspectorate, Safety Science, 115, 349-352, 2019.
• Faure M. G., Tilindyte L., Effective Enforcement of Occupational Health and Safety Regulation: An Economic Approach, European Labour Law Journal, 1(3), 346-367, 2010.
• McCaffrey D. P., An Assesment of OSHA's Recent Effects on Injury Rates, The Journal of Human Resources, XVIII(1), 1983.
• Eryaman H., Akün E., Yapılarda Yüksekte Çalışma İş Güvenliği Denetimini Kolaylaştırmak İçin Genişletilmiş Gerçeklik ve Yapay Zekânın Entegrasyonu Modeli, Turkish Journal of Civil Engineering, 34(4), 71-104, 2023.
• Gökçe Ş., Zorluer İ., İnşaat Sektöründeki İş Kazalarının Hata Ağacı Analizi ile Değerlendirilmesi, Teknik Dergi, 33(6), 12817-12846, 2022.
• Uzun M., Öztürk D., Gürcanlı G. E., Mimari Restorasyon ve Konservasyon Projelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Uygulamaları, Teknik Dergi, 31(5), 10275-1029, 2020.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 2012.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 1475 Sayılı İş Kanunu, 1971.
• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), 81 No’lu İş Teftişi Sözleşmesi, 1947.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 4857 sayılı İş Kanunu, 2003.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftişi Hakkında Yönetmelik, 2022.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Teftiş Rehberi Hakkında 2015/4 Sayılı Genelge, 2015.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi ve Eylem Planı III 2014 2018, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2014.
• Gürcanlı E., İnşaat Sektöründe Gerçekleşen Ölüm ve Yaralanmaların Analizi, TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 13(48), 20-29, 2013.
• Bilir S., Gürcanlı G. E., A Method for Determination of Accident Probability in the Construction Industry, Teknik Dergi, 29(4), 8537-8561, 2018.
• Koç U., Yapı Üretiminde Hayati Risklerin Analizi ve Denetimine İlişkin Bir Araştırma, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensitüsü, Ankara, 2014.
• Baradan S., Akboğa Ö., Çetinkaya U., Usmen M. A., Ege Bölgesindeki İnşaat İş Kazalarının Sıklık ve Çapraz Tablolama Analizleri, Teknik Dergi, 27(1), 7345-7370, 2016.
• Özgürer G., Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, İnşaat Sektöründe Meydana Gelen İş Kazalarının Analizi, Turkish Journal of Civil Engineering, 35(4), 95-116, 2024.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2023 Yılı Yapı İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2024.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2023 Yılı Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2024.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2023 Yılı Kimya, Mobilya, Ağaç Ürünleri, Geri Dönüşüm, Kağıt ve Kağıt Ürünleri, Depolama ve Ambarlama, Kauçuk ve Plastik İle Tekstil Sektörlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftiş Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2024.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2023 Yılı Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2024.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2022 Yılında Gıda Sektöründe İş Sağlığı Ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2023.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2022 Yılı Kimyasal Madde Bulunduran İşyerlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2023.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2022 Yılı Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2023.
• TC Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2022 Yılı Metal Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2023.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2022 Yılında Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik Kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2023.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2021 Yılı Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2022.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2021 Yılı Kauçuk ve Plastik Ürünlerin Üretildiği İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2022.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2021 Yılında Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik Kapsamında İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2022.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2021 Yılında İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönünden Gerçekleştirilen Programlı Teftişlerin Özetleri (Metal Ve Tekstil Sektörü) Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2022.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2022 Yılı Yapı İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2023.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2021 Yılı Yapı İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Genel Değerlendirme Raporu, TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2022.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik, 2013.
• European Community, NACE Rev. 2, Statistical classification of economic activities in the European Community, Office for Official Publications of the European Communities, Lüksemburg, 2008.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği, 2012.
• Başar S., Selçuk G. N., Genel Ekonomi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 2020.
• Dünya Bankası (World Bank), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=TR&start=, Son Erişim Tarihi: 08.01.2025.
• TC Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ekonomik Göstergeler, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Matbaası, Ankara, 2023.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK),Yapı İzin İstatistikleri ve Değişim Oranları, 2002-2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yapi-Izin-Istatistikleri-I.-Ceyrek:-Ocak-Mart,-2024-53750 , Son Erişim Tarihi: 08.01.2025.
• Turanlı M., Güriş S., Temel İstatistik, Der Kitabevi Yayınevi ve Dağıtım Paz. Ltd. Şti., İstanbul, 2018.
• Orhunbilge N., Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi, İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Olcay Z. F., Sakallı A. E., Temur S., Yazıcı A., A Study of the Shift in Fatal Construction Work Related Accidents During 2012–2019 in Turkey, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 28(3), 1522-1532, 2021.
• Kazar G., Analysis of Physiological Risk Factors For Occupational Accidents in Construction Industry Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2020.
• Dancey C. P., Reidy J., Statistics Without Maths for Psychology, Pearson Education, Harlow, 2007.
• Montgomery D. C., Peck E. A., Vining G. G., Introduction to Linear Regression Analysis, John Wiley & Sons, New Jersey, 2006.
• Bailer A. J., Reed L. D., Stayner L. T., Modeling Fatal Injury Rates Using Poisson Regression: A Case Study of Workers in Agriculture, Forestry, and Fishing, Journal of Safety Research, 28(3), 177-186, 1997.
• Cameron A. C., Trivedi P. K., Regression Analysis of Count Data, Cambridge University Press, Cambridge, 1998.
• Alkan Ö., Demir A., Oktay E., Sayım Verisi İçin Regresyon Modelleri ve Uygulamaları, İçinde Genç A., Oktay E. (Ed.), Doğrusal Olasılık Modelleri ve Uygulamaları, NEÜ Yayınları, Konya, 2022.
• Lingard H., Rowlinson S., Occupational Health and Safety in Construction Project Management, Spon Press, London and New York, 2005.
• Tözer K. D., Çelik T., Gürcanlı G. E., Classification of Construction Accidents in Northern Cyprus, Teknik Dergi, 29(2), 8295-8316, 2018.
• NTV, www.ntv.com.tr, İnşaatta Asansör Faciası: 10 Ölü, https://www.ntv.com.tr/turkiye/insaatta-asansor-faciasi-10-olu,CdHj9zxLJkuteVoeaOvjMg, 2014. Son Erişim Tarihi: 10.07.2023.
• Vedd R., Yassinski N., The Relationship between National Income and Occupational Injury, Advances in Research, 2(12), 906-917, 2014.
• Barth A., Winker R., Ponocny-Seliger E., Sögner L., Economic Growth and the Incidence of Occupational Injuries in Austria, Wiener Klinische Wochenschrift, 118, 1-6, 2006.
• Fernandez-Muniz B., Montes-Peon J. M., Vazquez-Ordas C. J., Occupational Accidents and the Economic Cycle in Spain 1994-2014, 106, 273-284, 2016.
• Song L., Xueqiu H., Chengwu L.,Longitudinal Relationship Between Economic Development and Occupational Accidents in China, Accident Analysis and Prevention, 43, 82-86, 2011.
• Wang R., Gong J., Wang Y., Chen H., Chen S., Wang Q., Relationship between Gros Domestic Product and Accident in China, Journal of Safety Studies, 3(1), 19-26, 2017.
• Çolak O. ve Palaz S., The Relationship Between Economic Development and Fatal Occupational Accidents: Evidence From Turkey, Scientific Annals of Economics and Business, 64(1), 19-31, 2017.
• TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2016 Yılında İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Gerçekleştirilen Programlı Teftişlerin Sonuç Raporu Özetleri TC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara, 2017.
• Wikipedia, tr.wikipedia.org, Soma Faciası, https://tr.wikipedia.org/wiki/Soma_Facias%C4%B1, 2014. Son Erişim Tarihi: 11.07.2023.
• Aktaş Ö., 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre İdari Para Cezalarının Caydırıcılığı Sorunu, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019.
• Loosemore M., Andonakis N., Barriers to Implementing OSH Reforms - The Experiences of Small Subcontractors in the Australian Construction Industry, International Journal of Project Management, 25, 579-588, 2007.