Doğu çınarı ( Platanus orientalis L.) yapraklarının uçucu bileşenleri

Yıl 2022, , 141 - 145, 30.06.2022

Ebru Hatice Tığlı Kaytanlıoğlu , Hüseyin Fakir , İlhami Emrah Dönmez

https://doi.org/10.18182/tjf.1077293

Öz

Doğu Çınarı Platanaceae familyasına ait, çok heybetli, gösterişli ve geniş bir tepe yapan bir ağaçtır. Yaprağını döken, 55 metre boya, 6 metre gövde çapına ulaşabilen çınar ağaçları çoğunlukla su kenarlarında ve suya yakın alanlarda yayılış gösterirler. Çınar ağaçları, büyük kentlerde peyzaj ve estetik amaçla odunu ise iç mekân mobilyalarının yapımında kullanılmaktadır. Dalları ve köklerinden kumaş boyası elde edilmektedir. Doğu çınar ağacı, yaprakları halk tarafından doğal çay amaçlı tüketilmek üzere toplanmaktadır. Bu çalışmada doğu çınarının yapraklarının yaprak uçucu bileşenleri tespit edilmiştir. Isparta İl sınırları içinden farklı iki noktadan örnekler toplanmış, yaprak örnekleri oda sıcaklığında kurutulmuş, HS-SPME/GC-MS analizi ile uçucu bileşenleri belirlenmiştir. Analiz sonucunda Sütçüler ve Yenişarbademli yöresindeki örneklerin yapraklarında 43 adet uçucu bileşen bulunmuştur. Sütçüler yöresi doğu çınarı yaprakların uçucu bileşenlerinde en etken uçucu bileşenler: (%21,76) (E)-2-hexenal, (%8,14) n-hexanal, (%7,27) benzaldehyde, Yenişarbademli yöresi doğu çınarı yaprakların uçucu bileşenlerinde en etken uçucu bileşenler: (%16,96) (E)-2-hexenal, (%11,75) n-hexanal, (%7,09) cis-3-hexene-1-ol olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu çınarı, Uçucu bileşen, SPME, (E)-2-hexenal, n-hexanal

Teşekkür

İlk sıradaki yazar Ebru Hatice TIĞLI KAYTANLIOĞLU, sürdürülebilir ormancılık tematik alanında YÖK 100/2000 doktora bursiyeridir.

Volatile constituents of oriental plane tree (Platanus orientalis L.) leaves

Öz

Oriental Plane tree is a very monumental, flamboyant and broad-topped tree belonging to the Platanaceae family. Deciduous plane trees, which can reach 55 meters in length and 6 meters in trunk diameter, mostly spread around water and near water. Oriental Plane trees are used in big cities for landscape and aesthetic purposes, and their wood is used for interior furniture. Fabric dye is obtained from branches and roots. Oriental plane tree leaves are collected by the public for natural tea. In this study, leaf volatile constituents of the leaves of the oriental plane tree were determined. Samples were collected from two different points within the borders of Isparta, leaf samples were dried at room temperature, and their volatile constituents were determined by HS-SPME / GC-MS analysis. Analyzes were applied in the local sample of Sütçüler and Yenişarbademli, 43 in the sample. The most active volatile constituents in the volatile constituents of oriental plane tree leaves of Sütçüler region: (21.76%) (E) -2-Hexenal, (8.14%) n-Hexanal, (7.27%) benzaldehyde, Yenişarbademli region the most active volatile constituents of the oriental plane tree leaves: (16.96%) (E) -2-hexenal, (11.75%) n-hexanal, (7.09%) cis-3-hexene-1-ol.

Anahtar Kelimeler

Oriental plane tree, Volatile constituents, SPM, (E)-2-hexenal, n-hexanal

Kaynakça

• AK, 2020. Ataman chemicals, İstanbul, https://www. atamanchemicals.com, Erişim: 10.10.2020.
• Asadbeigi M, Mohammadi T, Rafieian-Kopaei M, Saki K, Bahmani M, Delfan M., 2014. Traditional effects of medicinal plants in the treatment of respiratory diseases and disorders: an ethnobotanical study in the Urmia. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 7: 364-8.
• Başer, H.C., 1998. Tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstriyel kullanımı. Tıbbi Aromatik Bitkiler Bülteni, 13-14, ss. 19-43. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Baydar, H., 2010. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 51, (ISBN: 975-7929-79-4), ss. 1-347. Isparta.
• Bayram, E., Kırıcı, E., Tansi, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S., Telci, İ., 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, Bildiriler Kitabı-1, 11-15 Ocak, Ankara, s. 437-457.
• Baytop, T., 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi (Geçmişte ve Bugün). İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Chatzigeorgiou, S., Thai, QD., Tchoumtchoua, J., Tallas, K., Tsakiri, EN., Papassideri, I., Trougakos, IP., 2017. Isolation of natural products with anti-ageing activity from the fruits of Platanus orientalis. Phytomedicine, 33: 53-61.
• Doğan, A., Anuk, O., 2019. Investigation of the phytochemical composition and antioxidant properties of chinar (Platanus orientalis L.) leaf infusion against ethanol-induced oxidative stress in rats. Molecular Biology Reports, 46(3): 3049-3061.
• Doğan, A., Donmez, F., Battal, A., Aslan, A., Anuk, O., 2020. Investigation of neurotoxic and immunotoxic effects of the chinar (Platanus orientalis L.) tree leaf infusion against ethanol toxicity in rats. Journal of The Institute of Science and Technology, 10(2): 778-787.
• DOĞAKA, 2017. TR63 Bölgesi (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye), 3 Aylık Dergi Sayı:13. http://www. dogaka.gov.tr, Erişim: 10.11.2020.
• Dönmez, İ.E., Hemming, J., Willför, S., 2016. Bark extractives and suberin monomersfrom Arbutus andrachne and Platanus orientalis. Bio Resources, 11(1): 2809-2819.
• Dönmez İ.E., 2018. Lipophilic and hydrophilic extractıves from strawberry tree (Arbutus andrachne L.) and orıental plane (Platanus orientalis L.) wood. Applied Ecology and Envıronmental Research 16(1): 741-747.
• Ebn-e Sina A., 1988. Ebn-e Sina A. In: Ghanoon dar teb. Sharafkandi A, translator. Vol. 2. Tehran: Soroosh Press., pp. 286–287.
• El-Alfy, T.S., El-Gohary, H.M., Sokkar, N.M., Sleem, A.A., Al-Mahdy, D.A., 2008a. Phenolic constituents of Platanus orientalis L. leaves. Natural Product Communications, 3(2): 199-203.
• El-Alfy, T.S., El-Gohary, H.M., Sokkar, N.M., Al-Mahdy, D.A., 2008b. Two novel acylated flavonol glycosides from Platanus orientalis L. leaves. Natural Product Communications, 3(11): 1934578X0800301121.
• Güler, Z., Dursun, A., Özkan, D., 2017. Volatile compounds in the leaf of plane tree (Platanus orientalis) with solid phase microextraction (SPME) technique. International Journal of Secondary Metabolite, 4(3): 167-176.
• Ibrahim, M.A., Mansoor, A.A., Gross, A., Ashfaq, M.K., Jacob, M., Khan, S.I., Hamann, M. T., 2009. Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA)-active metabolites from Platanus occidentalis (American sycamore). Journal of Natural Products, 72(12): 2141-2144.
• Kayacık, H., 1984. Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği, II. Cilt Angiospermae (Kapalı Tohumlular). İstanbul Üniversitesi Yayın No 2766, Orman Fakültesi Yayın No: 287, İstanbul.
• Kaytanlıoğlu, E.H.T., Özderin, S., Fakir, H., Gümüşay, E., 2021. Determination of volatile components of Helichrysum arenarium subsp. aucheri naturally distributed in two different regions. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (25): 152-158.
• Kırbağ, S., Bağcı, E., 2000. Picea abies (L.) Karst. ve Picea orientalis (L.) Link uçucu yağlarının antimikrobiyal aktivitesi üzerine bir araştırma. Journal of Qafqaz University, III (I): 183-190.
• Kösa, S., Atik, M., 2013. Bitkisel peyzaj tasarımında renk ve form; çınar (Platanus orientalis) ve sığla (Liquidambar orientalis) kullanımında peyzaj mimarlığı öğrencilerinin tercihleri. Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 14(1): 13-24.
• Khudaiberdyev, R., 1989. History of the development of the genus Platanus in Central Asia. Uzbekskii Biologicheskii Zhurnal, (3): 38- 42. Mitrocotsa, D., Bosch, S., Mitaku, S., Dimas, C., Skaltsounis, A.L., Harvala, C., Roussakis, C., 1999. Cytotoxicity against human leukemic cell lines, and the activity on the expression of resistance genes of flavonoids from Platanus orientalis. Anticancer Research, 19(3A): 2085-2088.
• NIH, 2020. National Center for Biotechnology Information, Amerika Birleşik Devletleri, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/, Erişim: 10.10.2020.
• Tantry, M.A., Akbar, S., Dar, J.A., Irtiza, S., Galal, A., Khuroo, M.A., Ghazanfar, K., 2012. Acylated flavonol glycoside from Platanus orientalis. Fitoterapia, 83(2): 281-285.
• Tuzlacı E, Erol M.K., 1999. Turkish folk medicinal plants. Part II: Eğirdir (Isparta) 1. Fitoterapia, 70(6): 593-610.
• Vas, G., Vekey, K., 2004. Solid-Phase microextraction: A powerful sample preparation tool prior to mass spectrometric analysis. Journal of Mass Spectrometry, 39: 233-254.
• Yaltırık, F. ve Efe, A. 2000. Dendroloji Ders Kitabı Gymnospermae-Angiospermae, II. Baskı, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Đ.Ü. Y. No: 4265, Orman Fakültesi Yayınları. No: 465, ISBN: 975–404–594– 1, İstanbul.
• Yaşar, S., Dişli, M., Sonkaya, Y., 2016. Comparison of volatile components of Thymus zygioides Griseb. var. lycaonicus (Celak.) Ronniger due to reaping time. Turkish Journal of Forestry, 17(2): 94-98.
• Yaşar, S., Güler, G., Beram, A., Coşkun, D., Ozansoy, D., 2017. Acı Yavşan Otu (Artemisia absinthium L.) yaprak uçucu bileşenleri. MAKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2): 148-152.