Ağaçlandırma ve doğal gençleştirme yoluyla kurulmuş kızılçam meşcerelerinin yapısal özellikleri

Yıl 2016, , 118 - 124, 28.11.2016

Ulaş Yunus Özkan , İbrahim Özdemir

https://doi.org/10.18182/tjf.60167

Öz

Akdeniz bölgesinde, doğal gençleştirme ve ağaçlandırma yoluyla kurulan genç kızılçam meşcerelerin yüzölçümü giderek artmaktadır. Kızılçam orman ekosistemlerinde, etkili bir karbon ve biyolojik çeşitlilik yönetimi için, yeni kurulan bu meşcerelerin yapısal özellikleri, yaşlı doğal meşcereler göz önünde bulundurularak değerlendirilmedir. Bu çalışmada; i) doğal gençleştirme ve ağaçlandırma yoluyla kurulmuş olan benzer yaşlardaki meşcerelerin yapısal özelliklerinin karşılaştırılması, ii) meşcere yapısal özelliklerinin süksesyon evrelerine göre eğiliminin belirlenmesi ve bu eğilimin doğal meşcere özelliklerine benzerliğinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Yükselti, bakı, arazi eğimi ve anakaya bakımından benzer olan 8 farklı meşcere grubu tespit edilmiştir. Her meşcere grubundan 5 örnek meşcere seçilmiştir. Bu meşcereler içinde rasgele konumlandırılan 5 örnek alanda, meşcere özellikleri ile ilgili ölçüm ve gözlemler yapılmıştır. Meşcere yapısal özellikleri olarak; göğüs yüzeyi (m2/ha), meşcere hacmi (m3/ha), kapalılık derecesi (%), döküntü miktarı (ton/ha), humus (ton/ha), üst topraktaki karbon (C) oranı (%), kalın ölü odun miktarı (m3/ha), ince ölü odun miktarı (ton/ha) ve odunsu tür zenginliği kullanılmıştır. Çalışmada gençleştirme ve ağaçlandırma faaliyetlerinin, kızılçam orman ekosistemlerine hem olumlu hem de olumsuz etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Her ne kadar genç meşcerelerin yapısal özelliklerindeki yaşa bağlı trend, yaşlı meşcerelerle olan farkı kapatabilecek gibi görülse de, döküntü ve humus miktarı ve üst topraktaki C oranı gibi özelliklerin normale dönmesi için daha uzun süreye ihtiyaç bulunmaktadır. Ağaçlandırma çalışmaları, odun üretimi ve orman ekosistemlerinde tutulan karbon miktarının arttırılmasına önemli katkılar yapmaktadır. Fakat bu faaliyetler, yaban hayvanları için önemli habitatları barındıran çalılık alanların azalmasına yol açmaktadır. Sonuç olarak, yoğun odun işletmeciliği yapılan kızılçam ormanlarında, yeterli miktarda doğal yaşlı meşcere ve makilik alanlar dokunulmadan bırakılmalıdır.
Anahtar kelimeler: Karbon, Biyolojik çeşitlilik, Döküntü, Humus, Ölü odun

Structural characteristics of planted and naturally regenerated brutian pine stands

Öz

The acreage of secondary brutian pine (Pinus brutia Ten.) stands established both naturally following clearcutting and reforestation planting increases over the forest landscapes in the Mediterranean Region. Considering natural mature stands, the structural characteristics of these secondary stands should be assessed for an efficient carbon and biodiversity management in the brutian pine ecosystems. The aim of this study is to i) compare some structural attributes of the reforestation plantings and naturally regenerated stands of brutian pine in similar age and ii) to determine the trends in features regarding stand structures of reforestation and naturally regenerating stands with regard to successional stages and their convergence towards natural stand conditions. We identified eight different aged stand groups that are similar with respect to altitude, aspect, slope, soil parent material. Five stands were selected from each group. Then, 5 sampling plot randomly located were measured for each stand. Within each sample plot, we measured and calculated the attributes fallowing; basal area (m2/ha), stem volume (m3/ha), canopy caver percentage (%), litter (ton/ha), humus (ton/ha), carbon (C) ratio in topsoil (%), coarse woody debris (m3/ha), fine woody debris (ton/ha), and woody species richness. In conclusion, we can say that regeneration and reforestation practices have both positive and negative impacts on brutian pine forest ecosystems. Although the young stands showed evidence for convergence towards the conditions found in the old mature stands, more time are necessary for some attributes such as litter amount, humus, and C ratio in topsoil. Reforestation planting has a positive effect on wood production and carbon accumulation in the brutian forest ecosystems. However, it causes a decrease in the shrub lands providing important habitats for wild animals. This study suggests that a sufficient amount of old mature stands and maquis-type shrublands should be preserved intact in the heavily managed brutian pine forests.
Keywords: Carbon, Biodiversity, Litter, Humus, Dead wood