Kumluca (Antalya)’da etnobotanik bir çalışma

Yıl 2018, , 113 - 119, 21.07.2018

Fatma Merve Nacakcı , İsmail Dutkuner

https://doi.org/10.18182/tjf.421970

Cited By: 9

Öz

Kumluca’yı da içine alan Akdeniz bölgesi, bitki çeşitliliği bakımından zengin bir bölgedir. Geleneksel olarak, bu bölgedeki bitkilerin çoğu, birçok kullanım alanına sahiptir. Bu çalışma Kumluca (Antalya) 'daki bitkilerin etnobotanik özelliklerini belirlemek için Haziran 2014'ten Mayıs 2015'e kadar gerçekleştirilmiştir. Bu bölgeden 255 kişi ile yüz yüze görüşmeler yapılarak bitkilerin kullanım alanları hakkında bilgi edinilmiştir. Anketlerde yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, meslek, sosyal güvenlik, ankete katılanların gelir düzeyleri gibi bilgiler kaydedilmiştir. Ayrıca bitkilerin (tıbbi, gıda, baharat, yem, dini inanç vb.) kullanım alanları kullanım talimatları ile birlikte kaydedilmiştir. Araştırmada katılımcılarından bilgi toplarken, doğadaki canlı örnekler katılımcılara gösterilmiş ve bitkilerin kullanım alanlarına ilişkin açıklama istenmiştir. Araştırma, 51 aileye ait 89 yerel taksonun etnobotanik özelliklere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Yaygın olarak kullanılan ailelerin Lamiaceae (9 takson), Fabaceae (6 takson), Rosaceae (6 takson), Asteraceae (5 takson) ve Anacardiaceae (4 takson) olduğu saptanmıştır. Bu 89 taksonun 132 farklı kullanımı belirlenmiş ve bunlar aşağıdaki gibidir; 37 (gıda), 38 (tıbbi), 27 (çay), 13 (eşya), 8 (yem), 5 (süs) ve 4 (baharat). Bu taksonların yaygın olarak kullanılan kısımları şöyle bulunmuştur; toprak üstü kısım (39), meyve (18), çiçek (10), yaprak (9) ve kozalak (4). Bu tür çalışmalar yapıldığında ve literatürdeki eksiklikler tamamlandığında, insanlık için yararlı olan bitkiler tanımlanabilir ve gelecek nesillere aktarılabilir. 

Anahtar Kelimeler

Etnobotanik, Flora, Tıbbi ve aromatik bitkiler, Kumluca

A study of ethnobotany in Kumluca (Antalya)

Öz

The Mediterranean region, which includes Kumluca, is a plant diversity hot spot. Traditionally, most of the plants in this region have many usage areas. This study was carried out from June 2014 to May 2015 to determine ethnobotanical characteristics of the plants in Kumluca (Antalya). Information on the usage areas of plants were obtained by face-to-face interviews with 255 people from this region. In the questionnaires, information such as age, gender, marital status, education level, occupation, social security, income level of respondents were recorded. In addition, the purpose and usage areas of plants (medicinal, food, spice, fodder, religious belief, etc.) were recorded with the usage instructions. While gathering information from survey participants, the fresh samples in the nature showed to the participants and asked explanation regarding to usage areas of the plants. The study revealed that 89 local taxa belonging to 51 families have ethnobotanical features. It was founded that commonly used families were Lamiaceae (9 taxa), Fabaceae (6 taxa), Rosaceae (6 taxa), Asteraceae (5 taxa) and Anacardiaceae (4 taxa). 132 different usage of these 89 taxa were determined and these were as follows; 37 (food), 38 (medicinal), 27 (tea), 13 (goods), 8 (fodder), 5 (ornament) and 4 (spice). Commonly used parts of these taxa were found as follows; above-ground part (39), fruit (18), flower (10), leaf (9) and cone (4). As such studies are carried out and the deficiencies in the literature are completed, plants that have been useful for humanity can be identified and transferred to future generations. 

Anahtar Kelimeler

Ethnobotany, Flora, Medicinal and aromatic plants, Kumluca

Kaynakça

• Arıcan, Y.E., Yeşil, E., Ecevit Genç, G., 2013. A preliminary ethnobotanical survey of Kumluca (Antalya). Journal of Faculty of Pharmacy İstanbul, 43(2): 95-102.
• Arıtuluk, Z. C., 2010. Flora and folk medicines of Tefenni (Burdur) district. MSc Thesis, Hacettepe University, Graduate School of Health Sciences, Ankara.
• Başaran, S., 2003. Elmalı yöresinde doğal olarak yetişen bazı bitkilerin etnobotanik özellikleri. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Dergisi, Sayı 5.
• Bulut, Y., 2006. Useful plants of Manavgat District (Antalya). MSc Thesis, Suleyman Demirel University Graduate School of Natural and Applied Sciences, Isparta.
• Büyükgebiz, T., Fakir, H., Negiz, M. G., 2008. Sütçüler (Isparta) Yöresinde Doğal Odun Dışı Bitkisel Orman Ürünleri ve Geleneksel Kullanımları. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1: 109-120.
• Davis, P. H., 1965-88. Flora of Turkey and the Aegean Islands I-X. Edinburg University Press, England.
• Doğanoğlu, Ö., 2004. Yenişarbademli-Isparta Yöresindeki Doğal Faydalı Bitkiler Üzerine Araştırmalar. MSc Thesis, Suleyman Demirel University Graduate School of Natural and Applied Sciences, Isparta.
• Duran, A., 1998. Akseki (Antalya) ilçesindeki bazı bitkilerin yerel adları ve etnobotanik özellikleri. Ot Sistematik Botanik Dergisi 5(1): 72-92.
• Düşen, O., Sümbül, H., 1999. Antalya ve çevresinde yayılış gösteren bazı bitkilerin etnobotanik özellikleri. Tabiat ve İnsan, 4: 9–17.
• Erol, M. K., 1995. Eğirdir (Isparta) Yöresinin Geleneksel Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkileri. MSc Thesis, Marmara University Graduate School of Health Sciences, İstanbul.
• Fakir, H., Korkmaz, M., Güller, B., 2009. Medicinal Plant Diversity of Western Mediterrenean Region in Turkey. Journal of Applied Biological Sciences, 3(2): 30-40.
• Gilmore, M. R., 1932. Importance of ethnobotanical investigations. American Anthropologist, 34 (2): 320-327.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T. (Eds.), 2012. Türkiye Bitkileri Listesi/Damarlı Bitkiler. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, Istanbul, Türkiye.
• Jain, S. K., 2010. A Manual of Ethnobotany. Scientific Publishers, Jodhpur.
• Kendir, G., Güvenç, A., 2010. Etnobotanik ve Türkiye’de Yapılmış Etnobotanik Çalışmalara Genel Bir Bakış. Journal of Hacettepe University Faculty of Pharmacy, 30 (1): 49-80.
• Korkmaz, M., Fakir, H., 2009. Odun Dışı Bitkisel Orman Ürünlerine İlişkin Nihai Tüketici Özelliklerinin Belirlenmesi. Journal of Suleyman Demirel University Faculty of Forestry, 2: 10-20.
• Martin, G. J., 1995. Ethnobotany: A Concervation Manual. Chapman & Hall, London. MGM, 2015. General Directorate of Meteorology, Turkey https://www.mgm.gov.tr/?il=Antalya,Accessed: 09.01.2015
• Özçelik, H., Balabanlı, C., 2005. Medicinal and Aromatic Plants of Burdur Province. I.Burdur Symposium Proceeding Book, 1127-1136.
• Özçelik, H., 1987. The local names and uses of some useful plants naturally grown in the Akseki region. Journal of Nature Agriculture and Forest Botanic, 11(3): 316-321.
• Saraç, D. U., Özkan, Z. C., Akbulut S, 2013. Ethnobotanic features of Rize/Turkey province. Biological Diversity of Conservation, 6(3): 57-66.
• Senkardeş, I., Tuzlaci, E., 2014. Some Ethnobotanical Notes from Gundogmus District (Antalya/Turkey). Marmara Üniversitesi Saglik Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2): 63.
• Wickens, G. E., 1990. What is economic botany?. Economic Botany, 44: 12-28.