The constitution of criteria and indicator set for quality analysis of a forest road

Yıl 2011, Cilt: 12 Sayı: 2, 89 - 97, 17.11.2011

Mehmet Eker Nevzat Ada

Öz

In this study, it was aimed to develop a methodology to determine the quality level and conceptual framework for forest roads, to describe the components of road quality, to create the criteria and indicators sets that are effective on decision making on the quality of the forest road and how to decide if a road segment and network is quality or not by putting all these in a assessment list. The main criteria that were used in the assessment of road quality which were the criteria of sustainable forest management were economical, ecological, social-institutional and technical criteria that were added in this study. Economic main criterion has 2 sub-criteria, 5 indicators and 24 factors/variables; ecology main criteria has 4 sub-criteria, 13 indicators and 50 factors, social main criteria has 3 sub-criteria, 8 indicators and 17 factors, and technical main criteria has 3 sub-criteria, 6 indicators and 34 factor those depends on it. It is possible to determine the quality degree of a forest road and forest road network by using the enhanced forest road quality assessment method. In this way, this study's results can be used for choosing the standard routes, determining the priority of road maintenance, supposing the potential risks and for developing a quality coefficient to estimate the transportation costs.
Keywords: Forest road quality, Road quality analysis, Quality assessment, Forest road, GIS

Anahtar Kelimeler

-

Orman yolu kalite analizine yönelik ölçüt ve gösterge setinin oluşturulması

Öz

Bu çalışmada, bir orman yolunun kalite düzeyinin belirlenebilmesi için yol kalitesini ortaya çıkaran bileşenlerin tarif edilmesi, yolun ve/veya yol ağının kaliteli olup olmadığına karar vermede etkili olacak ölçüt ve gösterge setlerinin oluşturulmasına ilişkin bir yöntembilimin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Orman yolu kalitesinin analiz edilip değerlendirilebilmesi için hiyerarşik bir yapıda ana (ekonomi, ekoloji, sosyal ve teknik) ve alt ölçütler, göstergeler ve bunlara bağlı değişkenlerden oluşan bir analiz seti oluşturulmuştur. Ekonomi ana ölçütünde 2 alt ölçüt, 5 gösterge ve buna bağlı 24 değişken; ekoloji ana ölçütünde 4 alt ölçüt, 13 gösterge ve buna bağlı 50 değişken; sosyal ana ölçütünde 3 alt ölçüt, 8 gösterge ve buna bağlı 17 değişken; teknik ana ölçütünde ise 3 alt ölçüt, 6 gösterge ve buna bağlı 34 değişkenin kullanılabileceği ortaya konulmuştur. Oluşturulan orman yolu kalite ölçüt ve göstergeleri yardımıyla proje ölçeğinde bir orman yolunun ve planlama ünitesi ölçeğinde de orman yol ağının kalite düzeyinin etkin olarak belirlenebilmesi mümkündür. Böylelikle yol standart rotalarının seçimi, yol bakım-onarım önceliklerinin belirlenmesi, potansiyel risklerin tahmin edilmesi ve transport maliyetlerinin hesaplanması için bir kalite katsayısının geliştirilmesinde bu yöntemin sonuçları kullanılabilir nitelik taşımaktadır.
Anahtar kelimeler: Orman yolu kalitesi, Yol kalite analizi, Kalite değerlendirmesi, Orman yolu, Coğrafi bilgi sistemi

Anahtar Kelimeler

Orman yolu kalitesi, Yol kalite analizi, Kalite değerlendirmesi, Orman yolu, Coğrafi bilgi sistemi

Kaynakça

• Acar, H.H., 2005. Orman Yolları, KTÜ Ders Teksirleri Serisi:82, Trabzon, 183 s.
• Acar, H.H., Ünver, S., 2007. Mevcut Orman Yollarının Puanlandırılması ve Değerlendirilmesi, Orman Mühendisliği Dergisi, 37 s.
• Ada, N., 2011. Orman Yollarının Kalite Değerlendirmesine Yönelik Ölçüt ve Göstergelerin Belirlenmesi, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 175 s.
• Akay, A.E., Yüksel, A., Gündoğan, R., Bozali, N.,Acer, A., 2007. Türkiye Ormancılığı Şartlarında Modern Optimizasyon Yöntemleri ve CBS Kullanarak Orman Yolu Planlama Modelinin Geliştirilmesi ve KSÜ Başkonuş Araştırma ve Uygulama Ormanında Uygulanması, TÜBİTAK Proje No:105 O 516
• Akçal, H., 2001. Tüketici İçin Kalite mi ? Kalite İçin Kalite mi?, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, II. Kalite Sempozyumu Bildiriler Kitabı,s. 102-105
• Akkuzu, E., Eroğlu, H., Sönmez T., Yolasığmaz, H.A., Sarıyıldız, T., 2009. Effects of Forest Roads on Foliage Discoloration of Oriental Spruce by Ips typographus (L.), African Journal of Agricultural Research, 4(5):468-473
• Akyol, A., 2010. Sürdürülebilir Orman Yönetimi Ölçüt ve Göstergelerinin Türkiye Modeli, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta
• Alkan H., Eker M.,2005. Orman Kaynaklarından Faydalanmanın Sürdürülebilirliğine Dar Ölçekli Bir Bakış,Türk Ormancılığında Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları, Orman Mühendisleri Odası Sempozyumu, 22-24 Aralık 2005, Antalya, Bildiriler Kitabı, s.423-437
• Arıcak, B., 2008 Orman Yolu İnşaatında Dolgu ve İnşaat Etki Alanlarının Uzaktan Algılama Verileri ile Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,Trabzon.
• Balcı, N., 1996.Toprak Koruması, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 3947, ISBN:975-404-423-6, İstanbul
• Başkent, E.,Z., Türker, M.,F., 2000. Sürdürülebilir Ormancılığa Doğru: Uluslararası Standardizasyon, Sertifikasyon ve Ulusal Ormancılık Stratejileri, Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Ormancılık Araştırma Dergisi, Sayı 3.
• Bayoğlu, S., 1997. Orman Transport Tesisleri ve Taşıtları, İÜ Yayın No:3969, ISBN:975-404-430-9, İstanbul
• Durusoy, İ., 2009. Türkiye Ormancılığında Sürdürülebilir Orman Kaynakları Ölçüt ve Göstergelerinin Ülke Ölçeğinde Belirlenmesi, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 267 s.,Trabzon.
• Eker, M., Acar, H.H., Çoban, H.O., 2010. Orman Yollarının Potansiyel Ekolojik Etkileri, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, A (1): 109-125
• Eker, M., Çoban, H.H., 2010. Impact of Road Network on The Structure of a Multifunctional Forest Landscape Unit in Southern Turkey, Journal of Environmental Biology, 31:157- 168
• Eker, M., 2011. Orman Yolu Kalite Analiz Yönteminin Geliştirilmesi, TUBİTAK Proje No:110O010
• Erdaş , O., 1997. Orman Yolları Cilt-I, KTÜ Orman Fakültesi Yayınları No: 187/25
• Görcelioğlu, E., 2004. Orman Yolları-Erozyon İlişkisi, İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, No:4460/476, 184 s., İstanbul.
• Gucinski, H., Brooks, M. H., Furniss, M. J., Ziemer, R. R., 2000. Forest Roads: A Synthesis of Scientific İnformation, U.S. Department of Agriculture, Forest Service, General Technical Report PNW-GTR-509, Portland, Oregon.
• Gümüş, S., 2003. Üretim, Milli Park ve Yangına Hassas Alanlarda Orman Yol Ağının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Planlanması, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 173 s., Trabzon.
• Gümüş, S., 2009. Constitution of the forest road evaluation form for Turkish forestry, African Journal of Biotechnology, 8 (20): 5389-5394
• Hasdemir, M., Demir, M., 2005. Ormancılıktaki Gelişmelere Bağlı Olarak Orman Yol Şebekelerinin Fonksiyonel Planlama Esasları ve Orman Yol Yoğunluğu, İÜ Orman Fakültesi Dergisi Cilt B, Seri 55, Sayı 2, s. 1-14.
• Hasmadi, M.I., Kamaruzaman, J., 2008.Forest Road Assessment in Ulu Muda Forest Reserve, Kedah, Malaysia, Modern Applied Science, 2 (4): 100-108
• Hutchinson, M., Davis, C., Gold, A., MacDonald, K., Robison, T., Zbyszewksi, J., 2004. Okanogan and Wenatchee National Forests Roads Analysis: Entiat and Chelan Sub-Basins.
• Merter, M. E., 2006. Toplam Kalite Yönetimi. Atlas Yayınları, ISBN 975-6574-50-5, Ankara.
• OGM, 2008. Orman Yolları Planlaması, Yapımı ve Bakımı - Tebliğ No:292, OGM İnşaat ve İkmal Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• OGM, 2009. OGM Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri 2008 Yılı Raporu. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Öztürk, T., İnan, M., Şentürk, N., 2010. Eskişehir Bölgesinde Dozerle Orman Yol Tekniğinin İncelenmesi, III. Ulusal Ormancılık Kongresi, Bildiriler Kitabı, Cilt II, s. 486-493
• Potocnik, İ., Pentek, T., Picman, D., 2005. Impact of traffic characteristics on forest roads due to forest management. Crotian Journal of Forest Engineering 26 (1) :51-57
• Seçkin, Ö.B., 1972. Orman Yol Sistemi Üzerine Etüdler. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Yıl:1972 Seri:B, Cilt:22 Sayı:2, s. 290-317
• Tavşanoğlu, F., 1955. Orman Transport Tesisleri ve Taşıtları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, No:612, 310 s.
• Tunay, M., Melemez, K., 2004. Zor Arazi Koşullarında Çevreye Duyarlı Orman Yol İnşaatı Tekniğinin Değerlendirilmesi, İTÜ Dergisi/d-Mühendislik, Cilt:3, s. 3–10
• USDA, 1999. Roads Analysis: Informing Decisions about Managing the National Forest Transportation System Developed by the Forest Service Chief’s Office in Washington, D.C., USDA FS.
• USDA, 2002. Road Analysis Report- Shasta Trinity National Forest Scale Analysis Report. United States Department of Agriculture, Forest Service, USA, 95 p.