Türkiye’de ithal odun hammaddesinin sektörel kullanımı

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 3, 279 - 293, 30.09.2020

Musa Akkaya Kenan Ok Mehtap Koç İbrahim Akseki Mehmet Emin Akkaş

https://doi.org/10.18182/tjf.766501

Cited By: 2

Öz

Çalışmada, Türkiye’nin yuvarlak ağaç, biçilmiş ürün ve şekil verilmiş odun ürünü ithalatının, ağaç çeşitleri itibariyle kullanıldığı sektörler, ithalatçı davranışlarını etkileyen faktörler ve ithalat eğilimleri belirlenmektedir. Kullanım alanı ve ithalatçı davranış verileri, 2014 ve 2015 yıllarında il bazında toplam 500 m3 ve üstünde ithalat yapan işletmelerin oluşturduğu ana kütleden, tam sayımla toplanırken, ithalat eğilimi TÜİK istatistiklerinden alınmıştır. Odun hammaddesi ithal edip pazarlayan (45), ithal odun hammaddesini tesislerinde işleyen (56) ve odun hammaddesini ithal edip tesislerinde kullanan, pazarlayan (132) olmak üzere, toplam 233 işletmeyle yüz yüze anket yapılmıştır. Kullanım alanı ve ithalatçı davranışı, tamamlayıcı istatistiksel analizler ile Khi-kare, Kruskal Wallis ve Tamhane T2 testleriyle, ithalat eğilimi ise regresyona dayalı trend analiziyle sınanmıştır. Bulgulara göre; 114 farklı ağaç çeşidinden ortalama 621.127 m3/yıl yuvarlak ağaç, 1.127.069 m3/yıl biçilmiş ürün ve 27.449 m3/yıl şekil verilmiş odun ürünü ithal edilmektedir. İnşaat sektörü, ithal yuvarlak ağaçlarda (%37,53) ve biçilmiş ürünlerde (%33,65) en büyük kullanıcıyken, doğrama sektörü ikinci sırayı almıştır. Şekil verilmiş odun ürünlerinin en fazla kullanım alanının doğrama sektörü (%88,39) olduğu saptanmıştır. Odun hammaddesi dış ticareti, ikame ilişkileri, son kullanım alanları ve değişimleri konusunda etkili faktörlerin tanımlandığı bu araştırma sonucunda; ibreli türlerden en fazla Sarıçam ve ladin ithal edildiği, yerli Sarıçam, Karaçam ve göknarların bu ürünleri ikame edebilecek özellikte olduğu saptanmıştır. Yapraklı odun hammaddesi ithalatında kayınların ve meşelerin ön sıralarda geldiği, yerli meşe, kayın ve kestanelerin bu ithalatı ikame edebileceği belirlenmiştir. Çalışma bulgularına göre, Orman Genel Müdürlüğü’nün uzun dönemde ithalatla rekabet edebilecek bir ürün politikası geliştirmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

İthal odun hammaddesi, Orman ürünleri sektörü, Dış ticaret

Destekleyen Kurum

Orman Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

İZT-399 (7201)

Teşekkür

Bu makale; OGM, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından 2016-2018 yılları arasında yürütülen İZT-399 (7201) numaralı “İthal Odun Hammaddesinin Sektörel Kullanımı” adlı araştırma projesi sonuç raporunun bir bölümünün özetidir. Makalede atıf yapılan form ve tabloların özgün örnekleri araştırma sonuç raporundan elde edilebilir.

Sectoral use of imported wood raw material in Turkey

Öz

In this study, it is determined that usage areas of imported round wood, sawn wood and shaped wood regarding to tree species and factors affecting importer behavior and import trends in Turkey. The research data were collected for 2014 and 2015 with face-to-face surveys from enterprises importing 500 m3 or more on a provincial basis. According to official records 233 enterprises are our universe and we collect data that in tree groups; imported and marketed wood raw materials (45), processed imported wood raw materials in their facilities (56) and imported or used wood raw materials in their facilities (132). Descriptive statistical analyses and Khi-kare, Kruskal Wallis and Tamhane T2 tests were applied according to the scope. Findings of the research show that average amounts of the imported round wood, sawn wood and shaped wood consist of 114 different species are in the order of 621.127 m3/year, 1.127.069 m3/year and 27.449 m3/year. While construction sector is the biggest consumer of round wood (%37,53) and sawn wood (%33,65) products, carpentry sector fallows it. Shaped wood products are mostly imported for carpentry (%88,39) uses. As a result of the research, the factors affecting the foreign trade of wood raw materials, substitution relations, end-use areas and changes have been defined. The results of the study prove that Scotch pine and spruce from coniferous species are the most imported timber materials and manufacturers in Turkey use native Scotch pine, Black pine and fir to substitute imported goods. Beech and oak are the highest imported broad-leaved wood raw materials. Substitute goods of them are domestic oak, beech and chestnut timber products. For this reason, the study, together with other findings, provided the facility to generate a long term product policy for competition and market adaptation efforts of the General Directory of Forestry.

Anahtar Kelimeler

Imported wood raw material, Forest products sector, Foreign trade

Proje Numarası

İZT-399 (7201)

Kaynakça

• Aghayev, R., 2018. Türkiye orman ürünleri inşaat sektörünün vesayetinden kurtulmalıdır, Ahşap Global Dergisi, yıl:4, sayı: 41. https://issuu.com/ahsapglobal/docs/may_s Erişim: 01.01.2018.
• Avcıoğlu, E., Gürse, M.K., 1986. Türkiye mukayese okaliptetumları araştırma sonuçları. Kavak ve Hızlı Gelişen Yabancı Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü, Yıllık Bülten No: 22, s. 67-113, İzmit.
• Bilgin, F., Ay, Z., Akkaya, M., 2002. Ege Bölgesi odun kökenli ürün sanayiinin mevcut durumu ve gelişim potansiyeli. Orman Bakanlığı Yayın No:156, Müdürlük Yayın No: 022. Teknik bülten no:16. İzmir.
• Bozkurt, A., Daşdemir, İ., Karakaya, S., Şahin, H.A., 2018. Sakarya ili kavak üreticilerinin iş doyumunu etkileyen faktörler. Journal of Bartin Faculty of Forestry, 20(3): 609-617. DOI: 10.24011/barofd.461799
• Bozkurt, Y., Erdin, N., 2013. Ticarette Önemli Yabancı Ağaçlar. 3. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayını, İstanbul.
• Cillov, H., 1993. İktisadi Olaylara Uygulanan İstatistik Metodları. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• ÇOB, 2004. Türkiye Ulusal Ormancılık Programı. Çevre ve Orman Bakanlığı. Genel Yayın No:86. Ankara
• Çok, N., Öztürk, A., Doğaner, A., Okur, A., Polat, O., Pak, M., 2017. Odun işleyen firmaların hammadde temin sürecinin araştırılması (Güney Doğu Anadolu Örneği), Proje Sonuç Raporu. Proje no: 24.8301, Güney Doğu Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Elazığ.
• Dilsiz, K.S., 2008. Devlet orman işletmelerinde müşteri tatmininin ölçümü ve pazarlama yönetimi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdin, N., Bozkurt, Y. 2013. İstanbul, Ticarette Önemli Yabancı Ağaçlar (3. Baskı), İstanbul. ISBN: 978-975-404-912-1
• FAO. 2015. Global Forest Resources Assessment 2015, http://www.fao.org/3/a-i4808e.pdf, Erişim:12.09.2018.
• Hetemaki, L., Hurmekoski, E. 2016. Forest products markets under change: review and research implications. Current Forestry Reports, 2(3): 177-188. doi.org/10.1007/s40725-016-0042-z.
• İlter, E., Ok. K. 2012. Ormancılık ve Orman Endüstrisinde Pazarlama İlkeleri ve Yönetimi, III: Baskı, Ankara. ISBN: 978-975-96967-5-7
• Kaiser, J.A., 2011. Eucalyptus. Woodworking Network, https://www.woodworkingnetwork.com/wood-archives/wood-products-magazine/eucalyptus_127693113.html, , Erişim: 01.01.2018.
• Kantay, R., Ünsal, Ö., 2005. Ceviz odununun silah yapımında kullanılması ve ihracat olanakları. Bahçe Ceviz, 34(1): 141–150.
• Kalkınma Bakanlığı, 2014a. T.C. Kalkınma Bakanlığı X. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018). http://tarim.kalkinma.gov.tr/wp-content/uploads/2014/12/Onuncu_Kalkinma_Plani.pdf, Erişim: 02.11.2015.
• Kalkınma Bakanlığı, 2014b. Sürdürülebilir Orman Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Onuncu Kalkınma Planı. Ankara, ISBN 978-605- 4667-69-7.
• Koç, M., 2016. Orman ürünleri pazarlarında sertifikalı ürünlerin analizi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koç, M., Ok, K., 2018. Orman Ürünleri Endüstrisinde Yeşil Tüketici Analizi. 23. Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, sayfa: 542-547, ISBN: 978-605-67729-9-3. 27-29 Haziran 2018, Kocaeli.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., Bökeoğlu, Ç.Ö., 2006. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Pegem Yayıncılık, Ankara. ISBN: 9789756802335.
• Nambiar, S., Harwood, C.E., Kien, N.D., 2015. Acacia plantations in Vietnam: research and knowledge application to secure a sustainable future, Southern Forests: a Journal of Forest Science, 77(1): 1-10. DOI: 10.2989/20702620. 2014.999301
• OGM, 2015a. Orman Genel Müdürlüğü, Üretim istatistik verileri. http://www.ogm.gov.tr/ ekutuphane/FaaliyetRaporu/Forms/AllItems.aspx, Erişim: 02.11.2015.
• OGM, 2015b. Orman Genel Müdürlüğü Stratejik Planı (2013 - 2017).http://www.ogm.gov.tr/ ekutuphane/StratejikPlan/Forms/AllItems.aspx, Erişim: 02.11.2015.
• OGM, 2018. Orman Genel Müdürlüğü Stratejik Planı (2019 - 2023). https://www.ogm.gov.tr/ ekutuphane/StratejikPlan, Erişim: 07.06.2020.
• OGM, 2019. Orman Genel Müdürlüğü, Tüm ihaleler 2018, 2019. https://basvur.ogm.gov.tr/ hizmetenvanteri/#hizmetenvanteri/ihale_list, Erişim: 25.12.2019.
• OGM, 2020. Orman Genel Müdürlüğü, Ormancılık İstatistikleri 2017. https://www.ogm.gov.tr/ ekutuphane/Sayfalar/Istatistikler.aspx?, Erişim: 01.04.2020.
• Ok, K., 2003. Küresel Liberalizasyonun Dünya ve Türkiye Orman Kaynakları Açısından Sonuçları. “IMF, Dünya Bankası Politikaları Ve Doğal Kaynaklarımız Paneli, 30.11.2002, TMMOB. İKK, ISBN, 975-395-594-4, Sayfa 85-103. İstanbul.
• Saygılı, Ş., Cihan, C., Yalçın, C., Hamsici, T., 2010. Türkiye İmalat Sanayiin İthalat Yapısı, Çalışma Tebliği No:10/02 Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Ankara.
• TİM, 2014. Türkiye İhracatçılar Merkezi, Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü, Ağaç ve Orman Ürünleri Proje Raporu 2023. http://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2012/Or%20Urunleri%20Rapor_2011.pdf, Erişim: 27.10.2015.
• TRADEMAP, 2017. Uluslararası Ticaret merkezi, Ticari İstatistikler Veri Tabanı. http://www.tradamap.org/Index.aspx, Erişim: 14.08.2018
• Tulukçu, M., Tunçtaner, K., Toplu, F., 1991. Marmara ve Batı Karadeniz Bölgesinde Pinus taeda L. ve Pinus elliottii Engelm. orijinlerinin üzerine araştırmalar. Orman Bakanlığı Kavak ve Hızlı Gelişen Yabancı Tür Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü Teknik Bülten: 152: 30. İzmit.
• TÜİK. 2017. Türkiye İstatistik Kurumu Veri tabanı. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul, Erişim: 02.11.2015.
• TÜİK, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu Veri tabanı. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul, Erişim: 09.09.2018.