Türkiye’de orman yangını sorunu: Güncel bazı konular üzerine değerlendirmeler

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 3, 229 - 240, 30.09.2021

Mustafa Avcı , Mehmet Korkmaz

https://doi.org/10.18182/tjf.942706

Cited By: 15

Öz

Bu çalışma ile Türkiye’de son yıllarda çıkan orman yangınlarının sayı ve alansal olarak değişiminin incelenmesi ve yangınların çıkış sebepleri itibariyle analiz edilmesi, orman yangınları konusunda zaman zaman tartışmaların da yaşandığı bazı konular hakkında değerlendirmeler yapılması ve bu bilgiler ışığında orman yangınlarının önlenmesi ve mücadelesinde faydalı olacağı düşünülen öneriler getirilmesi hedeflenmiştir. Bu kapsamda Orman Genel Müdürlüğünün yangın kayıtları değerlendirilmiş ve orman yangınlarıyla mücadele tecrübesine sahip 22 uzman ile mülakatlar yapılmıştır. Sonuç olarak; yangın verilerinin değerlendirilmesiyle Türkiye’de yangın sayılarının genel olarak artma eğiliminde olduğu, alansal olarak bir azalma eğiliminin görüldüğü ancak bazı yıllar gerçekleşen birkaç büyük yangın nedeniyle kimi yıllar önemli artışlar olduğu görülmektedir. Yangınların çıkış sebepleri itibariyle dikkat çeken en önemli husus sebebi bilinmeyen yangınların son yıllarda arttığı ve tüm yangınların artık yarıdan fazlasının “meçhul” olarak kayıtlara geçtiği şeklindedir. Orman yangınları ile ilgili olarak Türkiye’de güncel sorunların; yangın sayılarının artması, iklim değişikliği ve kuraklığa bağlı olarak yangına hassas alanların genişlemesi ve yanıcı madde birikiminin ve sürekliliğinin artmasına bağlı olarak çıkan yangınların büyümesi, yangın sebeplerinin belirlenmesindeki eksiklikler, deneyimli yangın işçisi sayısının azlığı olduğu görülmüştür.  

Anahtar Kelimeler

Orman yangınlarının önlenmesi, Orman yangınları ile mücadele, Toplumsal algılar, İklim değişikliği, Türkiye

Forest fire problems in Turkey: Evaluations of some current issues

Öz

In this study, the number and spatial changes in forest fires in Turkey over recent years were examined and the causes of the fires analyzed. Evaluations were made concerning issues on which there were discussions about forest fires from time to time, and suggestions for reduction and prevention of forest fires were made. Fire records of the General Directorate of Forestry were evaluated, and interviews conducted with 22 experts with experience in fighting forest fires. Evaluation of the fire data showed that the number of forest fires in Turkey has increased in general, with decreasing trends noted in terms of area. There are significant increases in fire areas in some years due to a few big fires taking place. The most important point that draws attention in terms of the causes of the fires is that those of unknown cause have increased in recent years, with more than half of all fires are now recorded as "unknown". Current problems in Turkey regarding forest fires include increasing numbers of fires, fire sensitive areas due to heating and drought have increased, lack of understanding of the causes of fire, and the low number of experienced fire workers.

Anahtar Kelimeler

Prevention of forest fires, Combating forest fires, Social perceptions, Climate change, Turkey

Kaynakça

• Avcı, M., Korkmaz, M., Alkan, H., 2009. Türkiye’de orman yangınlarının nedenleri üzerine bir değerlendirme. 1. Orman Yangınları İle Mücadele Sempozyumu, 07-10 Ocak, Antalya, s. 33-45.
• Baltacı, U, Yıldırım, F., 2021. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’nde orman yangını riskinin cbs tabanlı çok kriterli analizi ve haritalandırılması. Ormancılık Araştırma Dergisi, 8 (1): 1-11.
• Bilgili, E., Sağlam, B. 2003. Fire behavior in maquis fuels in Turkey. Forest Ecology and Management, 184: 201-207.
• Bilgili, E., Dinç Durmaz, B., Sağlam, B., Baysal, İ., Küçük, Ö., 2010. Türkiye’de 2008 yılında çıkan büyük orman yangınlarının değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Artvin, 20-22 Mayıs, s. 1270-1279.
• Bilgili, E., 2020. Türkiye’de orman yangınlarına genel bir bakış. Yeşil Dünya, Orman Mühendisleri Odası, 57(1-2-3): s. 58-67.
• Calda, B., An, N., Turp, M.T., Kurnaz, M.L., 2020. Effects of climate change on the wildfires in the Mediterranean Basin. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences. 1: 15-32.
• Coşgun, U., Yolcu, İ., Tolunay, A., Orhan, K.H., 2010. Antalya Orman Bölge Müdürlüğünde Orman Yangınlarına Neden Olan Sosyo-Ekonomik Faktörlerin Belirlenmesi. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Teknik Bülten Serisi, No: 40, Antalya.
• Çoban, H.O., Özdamar, S., 2014. Mapping forest fire in relation to land-cover and topographic characteristics. Journal of Environmental Biology, 35(1): 217-224.
• Çoban, H.O., Bereket, H., 2020. Visibility analysis of fire lookout towers protecting the Mediterranean forest ecosystems in Turkey. Sumarski List, 144(7-8): 393-407.
• Çoban, H.O., Erdin, C., 2020. Forest fire risk assessment using GIS and AHP integration in Bucak Forest Enterprise, Turkey. Applied Ecology And Environmental Research, 18(1): 1567-1583.
• Dinç Durmaz, B., 2014. Aralama görmüş genç kızılçam ağaçlandırma alanlarında yangın davranışı. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Duran, C., 2014. Mersin ilindeki orman yangınlarının başlangıç noktalarına göre mekânsal analizi (2001-2013). Ormancılık Araştırma Dergisi, 1, A, 1:1, 38-49.
• Göktepe, S., 2011. Muğla-Fethiye ormanlarında yangın sorunu, yangınların dağılımı ve yangınlar üzerinde etkili olan ekolojik faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Güney, C.O., 2013. Antalya-Manavgat yöresi ormanlarında tutuşma riskinin coğrafi dağılım modellemesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• İSKİ, 2021. Kök Neden Analizi (Bulgularda Tespit Edilen Hususların Sebeplerinin Neler Olduğuna İlişkin Yapılacak Analiz Çalışmaları Hakkında Açıklamalar). https://www.iski.gov.tr/web/assets/SayfalarDocs/icdenetimfiles/icdenetim/EK27.pdf (Erişim 17/08/2021)
• Kavcin, A.B., Kesler, E., 2019. Orman Yangınları-Olay Yeri İnceleme ve Kriminal Yaklaşım. İkinci Adam Yayınları, İstanbul.
• Kaya, Ş.D., 2017. Root cause analysis: examples of scenario. Gümüşhane University Journal of Health Sciences, 6(4): 247-251.
• Kurt, B., 2014. Türkiye’de orman yangınlarının coğrafi dağılışı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Küçük, Ö. 2004. Yanıcı madde tipleri ve yangın davranışına bağlı yangın potansiyelinin belirlenmesi ve haritalanması. Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Küçükosmanoğlu, A. 1998. Forest fires in Turkey. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 48(1): 53-59.
• MGM, 2021. Türkiye 2020 Yılı İklim Değerlendirmesi. 18 s., Ankara
• Neyişçi, T., 1988. Orman yangınlarına ekolojik yaklaşım. Orman Mühendisliği, 25(2): 26-29.
• Neyişçi, T., 1994. Anız, orman, yangın, araç, trafik, kaza. Orman Mühendisliği, 31(8): 7-8.
• Neyişçi, T., Ayaşlıgil, Y., Sönmezışık, S., 1999. Yangına dirençli orman kurma ilkeleri. Tübitak-Togtag-1342, TMMOB Orman Müh. Odası Yayın No: 21, Ankara.
• Neyişçi, T., Şirin, G., Sarıbaşak, H., 2002. Batı Akdeniz Bölgesi’nde Orman Yangını Tehlikesinin Düşürülmesinde Denetimli Yakma Tekniğinin Uygulama Olanakları. TÜBİTAK Projesi, Proje No: TARP-2170, Türkiye Ormancılar Derneği Yayını. Yayın No: 2, Ankara: 63 s.
• Nulty, D.D., 2008. The Adequacy of response rates to online and paper surveys: what can be done? Assessment & Evaluation in Higher Education, 33(3): 301-314.
• OGM, 2009. Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri 2008 Yılı Raporu. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 142s.
• OGM, 2014. OGM Algı Araştırması. Orman Genel Müdürlüğü, Analitik Teknik Araştırma ve Danışmanlık Ltd. Şti., Ankara, 207s.
• OGM, 2018. Orman Genel Müdürlüğü Stratejik Plan (2019-2023). Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 63s.
• OGM, 2019. Orman Yangınlarıyla Mücadelede Yenilikçi Yaklaşımlar Çalışma Grubu Belgesi, III. Tarım ve Orman Şûrası, 2019, Ankara.
• OGM, 2020. Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri 2019 Türkiye Raporu. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, 215s.
• OGM, 2021. Orman Yangınlarıyla Mücadele Değerlendirme Raporları. Ankara
• OMO, 1994. Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Yangını. Orman Mühendisleri Odası Yayın No: 18, Ankara, 49s.
• Öner, B., Çalışkan Eleren, S., Salihoğlu, N.K., 2019. Turistik sahil bölgelerinde atık yönetimine bir örnek: Bodrum. Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Dergisi, 24(1), 207-218.
• Özden, S., Kılıç, H., Ünal, H. E., Birben, Ü., 2012. Orman Yangını İnsan İlişkisi, Türkiye Ormancılar Derneği Yayını, Ankara.
• Sağkaya, A., 2009. Yangın öncesi ekiplerin organizasyonu, eğitimi ve motivasyonu. I. Orman Yangınları İle Mücadele Sempozyumu, 07-10 Ocak, Antalya, s. 9-11.
• Sağlam, B., 2002. Meteorolojik faktörlere bağlı yanıcı madde nem içerikleri ve maki tipi yanıcı maddelerde yangın davranışı. Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Sağlam, B., Bilgili, E., Küçük, O., Durmaz, B. D., 2008. Fire behavior in Mediterranean shrub species (Maquis). African Journal of Biotechnology, 7(22): 4122-4129.
• Tavşanoğlu, Ç. 2009. Akdeniz havzası ormanlarında yangın sonrası kendiliğinden gençleşme. Orman Yangınları ile Mücadele Sempozyumu. 7-10 Ocak. Antalya, s. 310-317.
• Türkeş, M., 2020. Kuraklık Şiddetli, Su Sıkıntısı Ciddi. Aynalı Pazar, 8-9. Çanakkale
• Türkeş, M., Altan, G., 2012. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı orman arazilerinde 2008 yılında çıkan yangınların kuraklık indisleri ile çözümlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9: 912-931.
• Zile, M., 2018. Orman yangınlarının olay yerinde analizi, kusurluların ile kusur oranlarının belirlenmesi ve alınması gereken önlemler. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 4(2): 89-97.