Orman teşkilatında çalışan orman mühendislerinin yeşil ürünlere yönelik algı ve tutumlarını etkileyen faktörler

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 2, 85 - 98, 28.06.2023

Gökhan Topaloğlu , Hasan Alkan

https://doi.org/10.18182/tjf.1269319

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma orman teşkilatında çalışan orman mühendislerinin yeşil ürün konusundaki algı ve tutumlarını ölçmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda orman mühendislerinin sürdürülebilir orman yönetimi, algılanan çevre bilgisi, çevresel tutum, çevresel kaygı, sertifikasyon ve yeşil ürünlere karşı tutumları ile demografik özellikleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Verilerin elde edilmesinde anket tekniğinden faydalanılmıştır. Araştırma kapsamında 119 orman mühendisine anket uygulanmıştır. Verilerin analiz edilmesinde istatistik paket (SPSS 22) programından yararlanılmıştır. Ölçeklerin faktör analizi sonuçları sürdürülebilir orman yönetimi ölçeği (KMO; 0,702 alfa; 0,460), algılanan çevre bilgisi ölçeği (KMO; 0,741 alfa; 0,589), çevresel tutum ölçeği (KMO; 0,714 alfa; 0,448), çevresel kaygı ölçeği (KMO; 0,816 alfa; 0,876), sertifikasyon ölçeği (KMO; 0,838 alfa; 0,840) ve yeşil ürünlere karşı tutum ölçeği (KMO; 0,780 alfa; 0,822) sonuçlarının faktörleşmeye uygun olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada Mann-Whitney U, Kruskal Wallis H, Faktör analizi ve Korelasyon analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada değişkenlerin demografik özelliklere göre anlamlılığına ilişkin yapılan analiz bulgularına göre katılımcıların çevresel tutumları eğitim durumlarına göre, sertifikasyon bilgisi ise katılımcıların sertifikalı birimde çalışma durumlarına göre anlamlı farklılık göstermektedir. Değişkenler arasındaki ilişki incelendiğinde, sürdürülebilir orman yönetimi ile sertifikasyon bilgisi arasında negatif yönlü ilişki bulunurken, yeşil ürünlere karşı tutum ile çevresel kaygı ve sertifikasyon arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeşil ürün, Sertifikasyon, Yeşil pazarlama, Orman mühendisliği

Factors affecting perceptions and attitudes of forest engineers working in the forestry organization towards green products

Öz

This research was carried out to measure the perceptions and attitudes of forest engineers working in the forestry organization about green products. In this context, the relationship between forest engineers' attitudes towards sustainable forest management, perceived environmental knowledge, environmental attitude, environmental concern, certification and green products and their demographic characteristics has been examined. Questionnaire technique was used to obtain the data. Within the scope of the research, a questionnaire was applied to 119 forest engineers. Statistical package (SPSS 22) program was used to analyze the data. The factor analysis results of the scales are sustainable forest management scale (KMO; 0.702 alpha; 0.460), perceived environmental knowledge scale (KMO; 0.741 alpha; 0.589), environmental attitude scale (KMO; 0.714 alpha; 0.448), environmental anxiety scale (KMO; 0.816 alpha) ; 0.876), certification scale (KMO; 0.838 alpha; 0.840), and attitude towards green products scale (KMO; 0.780 alpha; 0.822) were found to be suitable for factorization. Mann-Whitney U, Kruskal Wallis H, Factor analysis and Correlation analysis were used in the research. According to the findings of the analysis regarding the significance of the variables according to the demographic characteristics in the research, the environmental attitudes of the participants differ according to their educational status, and the certification information differs significantly according to the working status of the participants in the certified unit. When the relationship between the variables was examined, it was found that there was a negative relationship between sustainable forest management and certification knowledge, while a positive significant relationship was found between attitude towards green products and environmental concern and certification.

Anahtar Kelimeler

Green product, Certification, Green marketing, Forest engineering

Kaynakça

• Akehurst, G., Afonso, C., Gonçalves, H.M., 2012. Re-examining green purchase behaviour and the green consumer profile: new evidences. Management Decision, 50(5): 972-988.
• Aksu, S., 2019. Yeşil ürün iletişimi kapsamında tüketicilerin yeşil ürünlere yönelik değerlendirmeleri. Ata İlet Dergisi, 17: 21-38.
• Akyol, A., Üçok, G., 2008. Sertifikasyon kavramı ve ülkemiz ormancılığında durum. IV. Ulusal Orman Fakülteleri Öğrencileri Kongresi, 8-9 Mayıs, Düzce, s.301-310
• Ayyıldız, H., Genç, K.Y., 2008. Çevreye duyarlı pazarlama: Üniversite öğrencilerinin çevreye duyarlı pazarlama uygulamaları ile ilgili tutum ve davranışları üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12: 505-527.
• Bahçecik, D., Talebi, N., 2020. Yeşil pazarlama. İşletmelerin yeşil pazarlamaya yönelme nedenleri. ABMYO Dergisi, 15(59): 223-247.
• Bayram, B.Ç, Üçüncü, T., 2022. Hane halkının orman ürünleri sektöründe yeşil pazarlamaya dair tutum ve davranışlarının incelenmesi: Kastamonu örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 23(1): 102-112.
• Boz, D., Duran, C., Başköy, S., 2020. Yeşil pazarlama faaliyetlerinin tüketiciler üzerindeki etkileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22): 1346-1372.
• Boztepe, A., 2011. Green marketing and its impact on consumer buying behavior. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., 2002. Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32): 470-483
• Büyüköztürk, Ş., 2012. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi Yayınları, Ankara
• Can, A., 2014. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Pegem Akademi Yayınları, Ankara
• Chan, R., 2001. Determinants of chinese consumers’ green purchase behavior. Psychology and Marketing, 18(4): 389 – 413.
• Çakır, M., Çakır, F., Usta, G., 2010. Üniversite öğrencilerinin tüketim tercihlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 87-94.
• Çok, N., Öztürk, A., Doğaner, A., Okur, A., Polat, O., Pak, M., 2017. Odun işleyen firmaların endüstriyel odun hammadde temin sürecinin araştırılması: (Güneydoğu Anadolu Bölgesi Örneği). Ormancılık Araştırma Dergisi, 4(1): 61-76.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş., 2012. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Duru, M.N., Şua, E., 2013. Yeşil pazarlama ve tüketicilerin çevre dostu ürünleri kullanma eğilimleri. Ormancılık Dergisi, 9(2): 126-136.
• Durusoy, İ., 2002. Sertifikalandırma ve Türkiye ormancılığında gerekliliği, olabilirliği, uygulaması sürecinde karşılaşılması muhtemel darboğazların ve fırsatların irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Dülgeroğlu, İ., Başol, O., Öztürk Başol, R., 2016. Genç tüketicilerin yeşil tüketim davranışı: Uluslararası algı farklılıkları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15): 1-16.
• Düzgün, Z., 2015. Tüketicilerin pazarlama karması algısı ve satın alma tarzlarının müşteri memnuniyeti, markaya duyulan güven ve tüketici temelli marka değeri üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Doğuş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Efek, E., Sivrikaya, Ö., Sadık, R., 2018. Spor bilimleri alanında okuyan üniversite öğrencilerinin ahlaki gelişim düzeyleri ile spor tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(29): 3895-3903.
• Efek, E., Yiğiter, K., 2021. Spor katılımının atılganlık ve sportmenlik düzeyleri ile ilişkisi. OPUS, 18(43): 6732-6763.
• Erciş, A., Kurnuç, M., Türk, B., 2016. Kolektivist kültür, yeşil tutum ve davranışın yeşil ürünlere daha fazla ödeme isteği üzerindeki etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Afro-Avrasya Özel Sayısı-Aralık: 160-178.
• Eroğlu, A., 2008. Faktör analizi. spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, s. 321-331.
• Esty, D.C., Winston, A.S., 2007. Yeşilden Altına-Akıllı Şirketler Çevreci Stratejiler ile Nasıl Avantaj Yaratır? MediaCat Kitapları, İstanbul.
• Field, A., 2000. Discovering Statistcs Using SPSS For Windows. Sage Publications, New Delhi.
• FSC, 2020. Forest stewardship council, https://fsc.org/en/about-us/25-years-of-fsc, Accessed: 22.02.2023.
• Gedik, T., Çil, M., Başak, Z., Yıldız, Ş., 2015. Düzce orman ürünleri sanayi işletmelerinin yeşil pazarlama konusunda tutum ve davranışlarının incelenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3: 633-643.
• Genç, A., 2014. Orman yönetim sertifikası uygulamasında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri (Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
• Grundey, D., Zaharia, R.M., 2008 Sustainable incentives in marketing and strategic greening: The cases of lithuania and Romania. Technological and Economic Development of Economy, 14(2): 130-143.
• Hakverdi, A.E., 2020. Türkiye'de sürdürülebilir orman yönetimi kriter ve göstergelerinin değerlendirilmesi. Türkiye Ormancılık Dergisi, 21(3): 332-343.
• Harrington, D., 2009. Confirmatory Factor Analysis. Oxford University Press, New York, pp. 21-35.
• Jain Sanjay, K., Gurmeet, K., 2004. Green Marketing: An attitudinal and behavioural analysis of ındian consumers. Global Business Review, 5(87): 187-205.
• Jaiswal, D., Kant, R. 2018. Green purchasing behaviour: A conceptual framework and emprical investigation of Indian consumers. Journal of Retailing and Consumer Services, 41: 60-69.
• Kanbak, A., 2015. Üniversite öğrencilerinin çevresel tutum ve davranışları: Farklı değişkenler açısından Kocaeli Üniversitesi örneği. KOSBED, 30: 77-90.
• Karadeniz, H., 2020. Yeşil pazarlamanın tüketici satın alma davranışlarına etkisi: Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Giresun.
• Kaya, M.F., 2013. Sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 28: 175-193.
• Koç, M., 2016. Orman ürünleri pazarlarında sertifikalı ürünlerin analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Koçak, S., Tolunay, A., Türkoğlu, T., 2017. Türkiye’de orman sertifikasyonu uygulamalarının orman kaynakları yönetimine etkileri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 18(1): 49-56.
• Komut, O., 2016. Türkiye'de ormancılık ve orman ürünleri endüstrisinde sertifikasyon: Sektörel durum ve farkındalık çözümlemesi. Doktora Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Artvin.
• Komut, O., 2020. Sürdürülebilirlik çerçevesinde Türkiye'deki orman ve orman ürünleri sertifikasyonu. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11: 257-265.
• Kuduz, N., 2011. Yeşil pazarlama faaliyetlerinin tüketicilerin satın alma davranışlarına etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Laroche, M., Bergeron, J., Barbaro, F.G., 2001. Targeting consumers who are willing to pay more for environmentally friendly products. Journal of Consumer Marketing, 18(6): 503-520.
• Milfont, T.L., Duckitt, J., 2010. The environmental attitudes inventory: Avalid and reliable measure to assess the structure of environmental attitudes. Journal of Environmental Psychology, 30: 80–94.
• Mishra, P., Sharma, P., 2010. Green marketing in India: Emerging opportunities and challenges. Journal of Science and Management Education, 3: 9-14.
• Mostafa, M., 2006. Gender differences in Egyptian consumers’ green purchase behaviour: The effects of environmental knowledge, concern and attitude. International Journal of Consumer Studies, 31(3): 220-229.
• Nakıboğlu, M.A.B., 2003. Çevreci pazarlama anlayışı ve tüketicilerin çevre tutumlarının tüketici davranışları üzerindeki etkisi ile ilgili bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Neale, M.N., Liebert, R.M., 1980. Science and Behavior: An Introduction to Methods of Research. Prentice-Hall International, Inc. London.
• Nunnually, J.C., Bernstein, I.H., 1994. Psychometric Theory, McGraw Hill, New York.
• OGM, 2020. Orman genel müdürlüğü 2020 yılı performans programı, https://www.ogm.gov.tr/lists/duyurular/attachments/1045/or man%20genel%20m%c3%9cd%c3%9crl%c3%9c% c4%9e%c3%9c%202020%20yılı%20performans%2, Erişim: 21.02.2023
• Ok, K., 2013. Dünya ormancılığında güncel tartışmalar ve türk ormancılığına olası yansımaları. Türkiye Ormancılar Derneği içinde Türkiye ormancılığının son 10 yılını tartışıyoruz, Türkiye Ormancılar Derneği Yayını, Öztepe Matbaacılık, Ankara, s. 25-58.
• Öcel, Y., Uzundal, E., 2019. Yeşil ürün farkındalığının satın alma niyeti üzerine etkisi. Yaşar University Business and Organization Research International Conference, 4-6 Eylül, İzmir, s: 869-882
• Özdamar, K., 2002. Paket programlar ile istatistiksel veri analizi, Kaan Kitabevi, Eskişehir, s: 661-667.
• Paul, G., Ulusoy, E., 2016. How green are you, really? Consumers skepticism toward brands with green claims. Journal of Global Responsibility, 7(1): 72-83.
• Sarıtaş. A., 2018. Gençlerin yeşil ürünlere karşı tutumlarının bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2): 557-580.
• Sert, A., 2017. Yeşil pazarlama ve tüketicilerin satın alma davranışları: Üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sipahi, B., Yurtkoru, S., Çinko, M., 2006. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, Beta BasımYayım, İstanbul.
• Schumacker, R.E., Lomax, R.G., 2004. A Beginner's Guide to Structural Equation Modeling. Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Mahwah, New Jersey.
• Straughan, R.A., Roberts, J.A., 1999. Environmental segmentation alternatives: A look at green consumer behavior in the new millennium. Journal of Consumer Marketing, 16(6): 558–575.
• Şen Demir, Ş., Kozak, M., 2013. Tüketici Davranışları. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Tatar, A., 2021. Çevresel sorunlara duyarlılığın sürdürülebilir tüketim davranışına etkisi. International Journal of Management and Administration, 5(9): 103-117.
• Tavşanel, E., 2002. Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi, Atlas Yayınları, Ankara, s:16-61.
• Taylor, S., Todd, P., 1995. An integrated model of waste managient behavior: A test of household recycling and composting intentions. Environment and Behavior, 27: 603-630.
• Türk, M., Gök, A., 2010. Yeşil pazarlama anlayışı açısından üretici işletmelerin sosyal sorumluluğu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32): 199-220.
• Türkoğlu, T., 2011. Türkiye'deki orman endüstrisi işletmelerine sürdürülebilir orman yönetimi çerçevesinde odun hammaddesi tedariki ve orman ürünlerinin sertifikasyonu. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Uyar, A., 2019. Yeşil satın alma davranışı belirleyen unsurların yapısal eşitlik modeli ile belirlenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 23(77): 24-26.
• Uydacı, M., 2002. "Yeşil Pazarlama" İş Ahlakı ve Çevresellik Açısından Yaklaşımlar. Türkmen Kitapevi, İstanbul.
• Uygurtürk, H., Şenoğlu, P., 2021. Karabük Üniversitesi öğrencilerinin “yeşil pazarlama” farkındalık düzeyinin tespit edilmesi üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 24(1): 71- 82.
• Ünver, Ö., Gamgam, H., Altunkaynak, B., 2013. Temel İstatistik Yöntemler, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yılmaz, Ö.E., 2003. Sanayi işletmeleri açısından çevre ve yeşil pazarlama (Green Marketing).Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Yılmaz, S., 2009. Yeşil pazarlama kapsamında Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencilerinin çevreye duyarlı ürünleri kullanma eğilimlerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Zınkhan, G.M., Carlson, L., 1995. Green advertasing and the reluctant consumer. Journal of Advertising, 24(2): 1-6