Investigation of potential contribution of laurel (Laurus nobilis L.) production to rural economy and profile, problems and expectations of laurel producer (Case of Bursa province)

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 262 - 271, 30.09.2023

Edanur Ayhan , Neşat Erkan

https://doi.org/10.18182/tjf.1302497

Öz

Laurel (Laurus nobilis L.), one of the important medicinal and aromatic plants of our country, is a non-wood forest product with high economic value at local and national level. The fact that laurel is the subject to export has resulted in becoming a tool for reducing rural poverty and increasing economic development. In this study, it was aimed to investigate the profile of laurel producer and contribution of the laurel to the rural economy, to determine the problems in the laurel production process and to reveal the expectations of the forest villagers in Bursa, where laurel is produced. Correlation analysis was conducted in order to determine the variables that affect the incomes of the households from laurel. In order to estimate the income of the households from the laurel through the factors affecting these incomes, the stepwise regression analysis was used. A one-way anova was applied to investigate whether the income from laurel was significantly differed by the sales method and the laurel production stage in which the villager took part and to test whether the prices differed according to the intermediaries. In 2021, laurel contributed an average of 10680 Turkish Lira (TL) (1205 US$) per year to the households dealing with laurels in Bursa and made a total economic contribution of 6,1 million TL (688488 US$) to the forest villagers.

Anahtar Kelimeler

Laurel, Economic contribution, Rural development, Non-wood forest products

Proje Numarası

210Y012

Akdeniz defnesi (Laurus nobilis L.) üretiminin kırsal ekonomiye potansiyel katkısının ve üretici profilinin, sorun ve beklentilerinin araştırılması (Bursa ili örneği)

Öz

Ülkemizin önemli tıbbi ve aromatik bitkilerinden olan defne (Laurus nobilis L.), yerel ve ulusal ekonomik değeri yüksek odun dışı orman ürünüdür. Defnenin ihracatta önemli paya sahip olması, kırsal fakirliğin azaltılması ve ekonomik gelişmenin arttırılmasında değerlendirilebilecek bir araç haline gelmesi sonucunu doğurmuştur. Bu çalışmada defne üretiminin yoğun olarak gerçekleştiği Bursa ilinde defne bitkisinin kırsal ekonomiye katkısının ve üretici profilinin araştırılması, defne üretim sürecindeki sorunların belirlenmesi ve orman köylülerinin beklentilerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Defneden hanelerin sağladığı gelirleri etkileyen değişkenleri belirlemek amacıyla korelasyon analizi yapılmıştır. Hanelerin defne bitkisinden sağladıkları gelirleri, bu gelirleri etkileyen faktörler aracılığı ile kestirmek amacıyla regresyon analizlerinden stepwise yöntemi kullanılmıştır. Defneden sağlanan gelirlerin satıldığı aracıya göre ve köylünün üretiminde rol aldığı aşamaya göre anlamlı fark olup olmadığının ve satış fiyatının aracılara göre farklılaşıp farklılaşmadığının test edilmesi amacıyla tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Rastgele seçilen 82 orman hanesine uygulanan yüz yüze anket çalışması sonucunda defne üretimiyle ilgilenen orman köylülerinin eğitim seviyesinin düşük, ortalama asgari ücret civarında hane geliri bulunduğu ve hane gelirlerinin yaklaşık %31’ini defneden sağladığı kazancın oluşturduğu görülmüştür. Defnenin 2021 yılında Bursa ilinde, defne ile ilgilenen hanelere yıllık ortalama 10680 Türk Lirası (TL) (1205 $) katkısının olduğu ve orman köylüsüne toplam 6,1 milyon TL (688488 $) ekonomik katkı sağladığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Defne, Ekonomik katkı, Kırsal kalkınma, Odun dışı orman ürünleri

Destekleyen Kurum

Bursa Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

210Y012

Teşekkür

Çalışma Bursa Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi 210Y012 numaralı proje kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Adepoju, A.A., Salau, A.S., 2007. Economic valuation of non-timber forest products. Munich Personal RePEc Archive, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/2689/1/MPRA_paper_2689.pdf, Erişim: 25.04.2023.
• Agustino, S., Mataya, B., Senelwa, K., Achigan-Dako, E.G., 2011. Non-wood Forest Products And Services For Socio-Economic Development. A Compendium For Technical and Professional Forestry Education. The African Forest Forum, Nairobi, Kenya.
• Akalın, M., 2018. Örnek Araştırmalarıyla Sosyal Bilimlerde Araştırma Tekniği. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Altunel, T.A., 2011. Odun dışı orman ürünlerinin Dünyada ve Türkiye’de sosyoekonomik boyutu. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ATEŞ, F., 2021. Ihlamur çiçeğinin (Tilia tomentosa Moench.) üretim, tüketim ve pazarlama yapısıyla orman köylülerine katkılarının belirlenmesi (Karabük ili/Yenice ilçesi örneği). Yüksek lisans tezi, Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Belcher, B.M., Vantomme, P., 2003. What isn't an NTFP?. The International Forestry Review, 5(2): 161-168.
• Bilgin, F., Şafak, İ., Kiracıoğlu, Ö., 2006. Ege bölgesinde defne üreticilerinin profili. 1. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, 1-4 Kasım, Trabzon, s. 60-65.
• Büyükgebiz, T., Fakir, H., Negiz, G.M., 2008. Sütçüler (Isparta) yöresinde doğal odun dışı bitkisel orman ürünleri ve geleneksel kullanımları. Turkish Journal of Forestry, 9(1): 109-120.
• Chandrasekharan, C., 1992. Terminology, definition and classification of forest products other than wood. https://www.fao.org/3/v7540e/v7540e.pdf, Erişim: 15.04.2022,
• Coşkun, U., Ateş F., 2022. Gümüşi ıhlamur: (Tilia Tomentosa): Biyolojisi, ekolojisi, çiçek toplayıcılığı ve değerlendirilmesi. Odundışı orman ürünlerinin orman köylüsü ekonomilerine katkıları (Karabük-Yenice Tilia Tomentosa Moench. örneği), Livre de Lyon, Fransa, s:105-126.
• Daşdemir, İ., Söğüt, T., 2017. Bartın’da odun dışı orman ürünleri ve değerlendirilme olanakları. IV. Ulusal Ormancılık Kongresi, 15-16 Kasım, Antalya, s. 13-30.
• Doğan, O., 2020. Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarında yetişen önemli tıbbi ve aromatik bitki potansiyeli ve ülkemizdeki pazar payı. Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Durgun, M., Şahin, Y., Serin, H., 2014. Defne yaprağı toplayıcılarının çalışma koşulları ve iş kazaları. 2. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Konferansı, 22-24 Ekim, Isparta, s. 619-623.
• FAO., 1995. Non-wood Forest Products for Rural Income and Sustainable Forestry. Non Wood Forest Products 7, M-30, ISBN 92-5-103765-5, FAO, Rome, 135, https://www.fao.org/3/ v9480e/v9480e.pdf, Erişim: 22.05.2023.
• Gedik, S., 2014. Elazığ Orman Bölge Müdürlüğünde odun dışı orman ürünlerinin sosyoekonomik boyutları üzerine araştırmalar. Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Gökmen, H., 1973. Kapalı Tohumlular (Angiospermae) 1. Cilt, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, No:5, Ankara.
• Güldaş, N., Yalçın, Ö., Fidan, C., Çok, A., Taşpınar, M., Türkoğlu, İ., 2010. Elâzığ, Malatya ve Adıyaman İllerinde Orman Köylülerinin Sosyo- Ekonomik Durumu Ve Kullandıkları Bazı Odun Dışı Orman Ürünlerinin Belirlenmesi. Güneydoğu Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Teknik Bülten Serisi, No: 14, Elazığ.
• Güler, H.K., 2018. Isparta İli orman köylerinde lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik analizi ve yöre ekonomisine katkıları. Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Gwagilo, P., 2014. Local Community Perceptions of The Importance of Non-Wood Forest Products. 1th Edition. Lambert Academic Publishing, Mauritius.
• Kalkınma Bakanlığı, 2018. On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Ormancılık ve Orman Ürünleri Çalışma Grubu Raporu, Ankara.
• Komut, O., Öztürk, A., 2010. Gümüşhane yöresinde odun dışı orman ürünleri işletmeciliği: mevcut durum, sorunlar ve öneriler. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs, Artvin, s.1167-1175.
• Korkmaz, M., 2013. Odun dışı bitkisel orman ürünlerinin planlanmasına yönelik değerlendirmeler. 2023’e Doğru 2.Doğa ve Ormancılık Sempozyumu, 31 Ekim- 3 Kasım, Antalya, s. 225-236.
• Kurt, R., Karayılmazlar, S., İmren, E., Çabuk, Y., 2016. Türkiye ormancılık sektöründe odun dışı orman ürünleri: ihracat analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 18(2): 158-167.
• Lovrić, M., Da Re, R., Vidale, E., Prokofieva, I., Wong, J., Pettenella, D., Verkerk P.J., Mavsar, R., 2020. Non-wood forest products in Europe–A quantitative overview. Forest Policy and Economics, 116. 102175.
• OGM., 2016a. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ no: 302. Ankara.
• OGM., 2016b. 2016-2020 Defne Eylem Planı, https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/Yayinlar/Defne_Eylem_Plani.pdf, Erişim: 16.02.2022.
• OGM., 2021. Ormancılık istatistikleri, Tali orman ürünleri, https://www.ogm.gov.tr/tr/ormanlarimiz/resmi-istatistikler, Erişim: 22.03.2022.
• OGM., 2022a. Ormancılık istatistikleri, Tali orman ürünleri, https://www.ogm.gov.tr/tr/ormanlarimiz/resmi-istatistikler, Erişim: 10.11.2022.
• OGM., 2022b. 2021-2026 Defne eylem planı, https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/Yayinlar/Defne%20Eylem%20Plan%C4%B1%20(2022-2026).pdf, Erişim: 28.06.2022.
• Ok, K., Alagöz, G. Ö., Atıcı, E., Çoban, S., Şenyurt, M., 2012. Süsleme Amaçlı Kullanılan Odun dışı Orman Ürünlerinin Sürdürülebilir Yönetimi. TÜBİTAK, Proje Sonuç Raporu, Proje Numarası: 109O264.
• Ok, K., Tengiz, Y. Z., 2018. Türkiye’de odun dışı orman ürünlerinin yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3): 457-471.
• Orhunbilge, A.N., 2000. Örnekleme Yöntemleri ve Hipotez Testleri. Avcıol Basım ve Yayın, İstanbul.
• Poulsen, G., 1982. The non-wood products of African forests. Unasylva, 34(137): 15-21.
• Raimov, R., Fakir, H., 2018. Orman köylülerinin odun dışı orman ürünlerini kullanım olanakları (Eğirdir Yöresi örneği). Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2: 132-144.
• Semerci, A., Çelik, A.D., 2017. Defne bitkisinin Hatay ili ekonomisindeki yeri ve önemi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(2): 125-134.
• SPSS Inc., 2015. SPSS 22.0 Guide to Data Analysis, Published by Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, USA.
• Şafak, İ., Okan, T., 2004. Kekik, defne ve çam fıstığının üretimi ve pazarlanması. DOA Dergisi, 10: 101-129.
• Tolunay, A., Güleç, A., Özmış, M., 2019. Gediz Havzası’nda Devlet Fıstık Çamı (Pinus pinea l.) ormanlarının yöresel halk tarafından yararlanma özellikleri. I. Uluslararası Bilim ve İnovasyon Kongresi, 26-29 Ağustos, Denizli, s. 37-50.
• Topçuoğlu, A., 1964. Defne Yaprağı, İstihsali, İstihsal Tekniği ve Kıymetlendirilmesi. Orman Genel Müdürlüğü Teknik Haberler Bülteni, Yıl: 3, Sayı: 11, Ankara.
• TÜİK., 2022. Dış Ticaret İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/, Erişim: 17.03.2022.
• Türker, M. F., Öztürk, A., Pak, M.,Tiryaki, E., 2001. Türkiye ormancılığında odun dışı orman ürünleri işletmeciliğinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Ormancılar Derneği, 1. Ulusal Ormancılık Kongresi, 19-20 Mart, Ankara, s. 306-316.
• Walter, S., Vantomme, P., Killmann, W., Ndeckere, F., 2003. Benefit Sharing Arrangements In The Field Of Non-Wood Forest Products: Status And Links To Certification. In Sustainable Production Of Wood And Non-Wood Forestproducts, Proc. IUFRO Division 5 Research Groups, http://www.fao.org/forestry/foris/pdf/NWFP/IUFRO_pres.pdf , Erişim: 07/10/2022.
• Vantomme. P., Walter S., 2003. Opportunities and challenges for nonwood forest products certification. In Congress Proceedings XII, World Forestry Congress (WFC), 21-28 Eylül, Kanada, pp. 21-28.
• Yıldırım, H. T., 2018. Orman toplum ilişkileri açısından odun dışı orman ürünleri üretiminin sosyo-ekonomik etkilerinin irdelenmesi. ISNOS-MED, 22-24 Ekim, Isparta, s. 88-96.
• Yılmaz, E., Duran, C., Tüfekçi, S., Ünal, E., 2009. Adana İli Feke İlçesi Sedir Mantarı Toplayıcılarına Yönelik Sosyo-Ekonomik Çözümlemeler ve Yerel Bilginin Değerlendirilmesi. Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Teknik Bülten Serisi, No:32, Tarsus.
• Yılmaz, A., Çiftçi, V., 2021. Türkiye’de defne (Laurus nobilis L.) bitkisinin durumu. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (22): 325-330.