Ormancılıkta yeşil satın alma niyeti ile yeşil satın alma davranışı arasındaki ilişkide sertifikasyonun aracılık rolü

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 287 - 298, 30.09.2023

Gökhan Topaloğlu , Hasan Alkan

https://doi.org/10.18182/tjf.1322689

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma yeşil satın alma niyeti ile yeşil satın alma davranışı arasındaki ilişkide ormancılıkta sertifikasyonun aracılık etkisini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin elde edilmesinde anket tekniğinden faydalanılmıştır. Bu amaçla Aydın’da bulunan 319 tüketici ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Verilerin analiz edilmesinde SPSS 22 ve AMOS programından yararlanılmıştır. Analizde kullanılan yöntemler açıklayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve aracılık analizidir. Araştırma bulgularına göre elde edilen modelin uyum değerleri SRMR; 0,0605 CFI;0,851 NFI;0,787 TLI;0,827 PNFI;0,679 PGFI;0,689 ve RMSEA;0,0704 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak uyum değerleri kabul edilebilir sınır aralığında yer almış ve model doğrulanmıştır. Bulgulara bakıldığında tüketicilerin yeşil satın alma davranışlarının oluşmasında ormancılıkta sertifikasyon bilgisi ayırt edici bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Modelin doğrulanması ile sertifikasyon değişkeninin kısmi aracı değişken olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yeşil kavramının ormancılıkta sertifikasyon çalışmalarından ayrı düşünülemeyeceği göz önüne alındığında ormancılık açısından oldukça dikkat çekici bir bulgudur.

Anahtar Kelimeler

Yeşil satın alma niyeti, Yeşil satın alma davranışı, Sertifikasyon, Aracı değişken

The mediating role of certification in the relationship between green purchasing intention and green purchasing behavior in forestry

Öz

This research was carried out to determine the mediating effect of certification in forestry on the relationship between green purchase intention and green purchasing behavior. Questionnaire technique was used to obtain the data. For this purpose, a survey was conducted with 319 consumers in Aydın. SPSS 22 and AMOS program were used to analyze the data. The methods used in the analysis are explanatory factor analysis, confirmatory factor analysis and mediation analysis. The fit values of the model obtained according to the research findings were SRMR; 0.0605 CFI; 0.851 NFI; 0.787 TLI; 0.827 PNFI; 0.679 PGFI; 0.689 and RMSEA; 0.0704. As a result, the fit values were within the acceptable range and the model was validated. Considering the findings, certification information in forestry appears as a distinctive element in the formation of green purchasing behavior of consumers. With the validation of the model, it was concluded that the certification variable was a partial mediator variable. Considering that the concept of green cannot be considered separately from certification studies in forestry, it is a remarkable finding in terms of forestry.

Anahtar Kelimeler

Green Purchasing Intention, Green Purchasing Behavior, Certification, Intermediary variable

Kaynakça

• Akdoğan, L., Durmaz, Y., Değirmenci, B., 2020. Algılanan tüketici etkililiğinin ekolojik bilinçli tüketici davranışı üzerine etkisi: çevresel kaygının aracılık rolü. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(20): 95-117.
• Aksu, S., 2019. Yeşil ürün iletişimi kapsamında tüketicilerin yeşil ürünlere yönelik değerlendirmeleri. Ata İlet Dergisi, 17: 21-38.
• Akyol, A., Üçok, G., 2008. Sertifikasyon kavramı ve ülkemiz ormancılığında durum. IV. Ulusal Orman Fakülteleri Öğrenci Kongresi, 8-9 Mayıs, Düzce, s. 301-310.
• Akyol, A., Tolunay, A., 2014. Sürdürülebilir orman yönetimi ölçüt ve göstergelerinin Türkiye için modellenmesi. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 15(1): 21-32.
• Altunışık, R., Özdemir, Ş., Torlak, Ö., 2006. Modern Pazarlama. Değişim Yayınları, İstanbul.
• Aslan Çetin, F., Korucuk, N. 2019. Yeşil pazarlama bağlamında yeşil ürünlere ilişkin tüketici satın alma davranışı; Kafkas Üniversitesi örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19): 250-289
• Baran, A., Söylemez, C., Yurdakul, M., 2017. Algılanan yeşil kalite, algılanan yeşil risk ve yeşil marka imajının yeşil marka değeri üzerindeki etkisinde yeşil güvenin aracılık rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 1-11.
• Boztepe, A., 2011. Green marketing and its impact on consumer buying behavior. Yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Browne, M.W., 1984. Asymptotically distribution-free methods for the ana-lysis of covariance structures. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 37: 62–83.
• Büyüköztürk, Ş., 2012. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Chen, Y., Chang, C., 2012. Enhance green purchase ıntentions. Management Decision, 50(3): 502–520
• Chen, C.C., Chen, C.W., Tung, Y.C., 2018. Exploring the consumer behavior of intention to purchase green products in belt and road countries: An empirical analysis. Sustainability, 10(3): 854
• Çakır, M., Çakır, F., Usta, G., 2010. Üniversite öğrencilerinin tüketim tercihlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 87-94.
• Çavuşoğlu, S., 2021. Yeşil reklam ve yeşil marka farkındalığın yeşil müşteri tatmini üzerindeki etkisi: yeşil satın alma davranışının aracılık rolü. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(3): 1355-1374.
• Çayırağası, F., 2022. Yeşil pazarlama algısının çevreye duyarlı ürünleri satın almaya etkisinde sürdürülebilirlik bilincinin aracılık rolü. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1): 160-183.
• Çelik, H.E., Saraçlı, S., Yılmaz, V., 2011. Yapısal eşitlik modellemesinde çok değişkenli normallik varsayımı altında bir uygulama. E-Journal of New Worlds Academi, 6(4): 112-123
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş., 2012. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Dehon, C., Weems, C.F., Stickle T.R., Costa N.M., Berman L.B., 2005. A cross-sectional evaluation of the factorial invariance of anxiety sensitivity in adolescents and young adults. Behaviour Research and Therapy, 43(6): 799-810.
• Diyah, I.A., Wijaya, T., 2017. Determinant factors of purchase intention on green product. Jurnal Aplikasi Manajemen, 15(1): 54-62.
• Durusoy, İ., 2002. Sertifikalandırma ve Türkiye ormancılığında gerekliliği, olabilirliği, uygulanması sürecinde karşılaşılması muhtemel darboğazların ve fırsatların irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Düzgün, Z., 2015. Tüketicilerin pazarlama karması algısı ve satın alma tarzlarının müşteri memnuniyeti, markaya duyulan güven ve tüketici temelli marka değeri üzerindeki etkileri. Yüksek lisans tezi, Doğuş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekin Savaş, N., 2020. Çevresel bilinç, çevrecilik ve yeşil pazarlama karması faaliyetlerinin yeşil satın alma davranışına ve bağlılığa etkisi. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Erciş, A., Kurnuç, M., Türk, B., 2016. Kolektivist kültür, yeşil tutum ve davranışın yeşil ürünlere daha fazla ödeme isteği üzerindeki etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Afro-Avrasya Özel Sayısı-Aralık: 160-178.
• Eroğlu, A., 2008. Faktör Analizi. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, s: 321-331.
• Esty, D.C., Winston, A.S., 2007. Yeşilden Altına-Akıllı Şirketler Çevreci Stratejiler ile Nasıl Avantaj Yaratır? MediaCat Kitapları, İstanbul.
• Field, A., 2000. Discovering statistcs using SPSS for Windows. Sage Publications, New Delhi, İndia.
• Frazier, P.A., Tix, A.P., Baron, K.E., 2004. Testing moderator and mediator effects in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 51(1): 115–34.
• FSC, 2020. Forest stewardship council. https://fsc.org/en/about-us/25-years-of-fsc, Erişim: 13.11.2022.
• Gedik, T., Çil, M., Başak, Z., Yıldız, Ş., 2015. Düzce orman ürünleri sanayi işletmelerinin yeşil pazarlama konusunda tutum ve davranışlarının incelenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, (3): 633-643.
• George, D., Mallery, P., 2010. SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.). Pearson, Boston.
• Goodwin, L. D., 1999. The role of factor analysis in the estimation of construct validity. Measurement in Physical Education and Exercise Science, 3(2): 85-100.
• Harrington, D., 2009. Confirmatory factor analysis, Oxford University Press, New York, pp. 21-35.
• Hayes, A., 2013. Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis A Regression-Based Approach, Guilford Publications, New York, U.S.A.
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M., 2008. Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1): 53-60.
• Hu, L.T., Bentler, P.M., 1999. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling-a Multidisciplinary Journal, 6 (1):1-55.
• Indriani, I.A.D., Rahayu, M., Hadiwidjojo, D., 2019. The ınfluence of environmental knowledge on green purchase ıntention the role of attitude as mediating variable. International Journey of Multicultural and Multireligious Understanding, 6(2): 627-635.
• In’nami, Y., Koizumi, R., 2013. Structural Equation Modeling in Educational Research. In: Khine, M.S. (eds) Application of Structural Equation Modeling in Educational Research and Practice. Contemporary Approaches to Research in Learning Innovations. SensePublishers, Rotterdam, Netherlands.
• Jain Sanjay, K., Gurmeet, K., 2004. Green marketing: An attitudinal and behavioural analysis of ındian consumers. Global Business Review, 5(87): 187-205.
• Jaiswal, D., Kant, R., 2018. Green purchasing behaviour: a conceptual framework and emprical ınvestigation of indian consumers. Journal of Retailing and Consumer Services, (41): 60-69.
• Laroche, M., Bergeron, J., Barbaro, F.G., 2001. Targeting consumers who are willing to pay more for environmentally friendly products. Journal of Consumer Marketing, 18(6): 503-520.
• Leblebici Koçer, L., Delice, T., 2017. Yeşile boyama ve yeşil güven arasındaki ilişkide algılanan yeşil riskin ve algılanan tüketici şüpheciliğinin aracılık rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (50): 1-25.
• Karadeniz, H., 2020. Yeşil pazarlamanın tüketici satın alma davranışlarına etkisi: Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Giresun.
• Karaman, D., 2021. Yeşil pazarlama bilgi düzeyi ve yaşam tatmininin yeşil ürün satın alma davranışına etkisi: kuşaklararası bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (58): 155-176.
• Khıne, M.S., 2013. Application of Structural Equation Modeling in Educational Research and Practice. Sense Publishers, Rotterdam, Netherlands.
• Kline, R.B., 2011. Principles and Practices of Structural Equation Modeling. The Guilford Press, New York, USA.
• Kırlıoğlu, M., Tekin, H.H., 2019. Sosyal adalet savunuculuğu (sasö) ölçeğinin doğrulayıcı faktör analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3): 859-874.
• Kim, Y., Choi, M. 2005. Antecedents of green purchase behavior: an examination of collectivism, environmental concern, and pce. Advances in consumer research, 32(1): 592-599
• Koçak, S., Tolunay, A., Türkoğlu, T., 2017. Türkiye’de orman sertifikasyonu uygulamalarının orman kaynakları yönetimine etkileri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 18(1): 49-56.
• Komut, O., 2020. Sürdürülebilirlik çerçevesinde Türkiye'deki orman ve orman ürünleri sertifikasyonu. Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elektronik Dergisi, 11:257-265
• Kuduz, N.İ., 2011. Yeşil pazarlama faaliyetlerinin tüketicilerin satın alma faaliyetlerine etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kuvan, Y., Yıldırım, H.T., 2008, Ormancılık Politikası Süreci ve Orman Sertifikasyonu. Orman ve Av Dergisi, 6: 25-30, Ankara.
• Mucuk, İ., 2004. Pazarlama İlkeleri. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Neale, M.N., Liebert, R.M., 1980. Science and Behavior: An Introduction to Methods of Research. Prentice-Hall International, Inc. London.
• Nakıboğlu, M.A.B., 2003. Çevreci pazarlama anlayışı ve tüketicilerin çevre tutumlarının tüketici davranışları üzerindeki etkisi ile ilgili bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Nunnually, J.C., Bernstein, I.H., 1994. Psychometric Theory, McGraw Hill, New York, U.S.A.
• Meydan, C.H., Şeşen, H. 2015. Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.
• OGM, 2019. Sürdürülebilir orman yönetimi kriter ve göstergeleri 2019 Türkiye raporu. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/SurdurulebilirOrmanYonetimi/2019%20SOY %20K.G%20T%C3%9CRK%C4%B0YE%20RAPORU.pdf, Erişim: 30.07.2023.
• Ozinga, S., 2008. Time To Measure The Impacts Of Certification On Sustainable Forest Management, http://www.fao.org/docrep/ 008/y5918e/y5918e08.htm, Erişim: 30.07.2023.
• Özdamar, K., 2002. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• Preacher, K.J., Hayes, A.F., 2008. Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing ındirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40: 879-891.
• Reutter, K.K., Bigatti, S.M., 2014. Religiosity and spirituality as resiliency resources: moderation, mediation, or moderated mediation? Journal for the Scientific Study of Religion, 53(1): 56–72.
• Rashid, N.A.N.R., 2009. Awareness of eco-label in Malaysia’s green marketing ınitiative. International Journal of Business and Management, 4(8): 10-28.
• Raykov, T., Marcoulides, G.A., 2006. A First Course in Structural Modeling, Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey, U.S.A., p. 147-173.
• Sarıtaş, A., 2018. Yeşil satın alma davranışının algılanan tüketici etkinliğine etkisinde çevresel kaygının aracılık rolü. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 4(5): 47-71.
• Simon, D., Kriston, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., Wills, C., Härter, M., 2010. Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the Autonomy‐Preference‐Index (API). Health expectations, 13(3): 234-243.
• Schermelleh, E.K., Moosbrugger, H., 2003. Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2): 23-74
• Schumacker, R.E., Lomax, R.G., 2004. A Beginner's Guide to Structural Equation Modeling. Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Mahwah, New Jersey.
• Sipahi, B., Yurtkoru, S., Çinko, M., 2006. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. Beta BasımYayım, İstanbul.
• Sobel, M.E., 1982. Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological Methodology, (13): 290-312.
• Sobel, M.E., 1986. Some new results on indirect effects and their standard errors in covariance structure. Sociological Methodology, 16: 159-186.
• Soper, D.S., 2023. Arabuluculuğun Önemi için Sobel Test Hesaplayıcısı [Yazılım]. https://www.danielsoper.com/statcalc (Son Erişim Tarihi:09.02.2023)
• Straughan, D., Roberts, A., 1999. Environmental segmentation alternatives: A look at green consumer behavior in the new millennium. Journel of consumer marketing, 16(6): 558- 575.
• Tatlıdil, R., Oktav, M., 1992. Pazarlama Yönetimi. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir.
• Topaloğlu, G., Alkan, H., 2023. Orman teşkilatında çalışan orman mühendislerinin yeşil ürünlere yönelik algı ve tutumlarını etkileyen faktörler. Turkish Journal of Forestry, 24(2): 85-98.
• Türkoğlu, T., 2011. Türkiye'deki orman endüstrisi işletmelerine sürdürülebilir orman yönetimi çerçevesinde odun hammaddesi tedariki ve orman ürünlerinin sertifikasyonu. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Uyar, A., 2019. Yeşil satın alma davranışı belirleyen unsurların yapısal eşitlik modeli ile belirlenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 23(77): 24-26.
• Wu, J.H., Wu, C.W., Lee, C.T., Lee, H.J., 2015. Green purchase intentions: an exploratory study of the taiwanese electric motorcycle market. Journal of Business Research, 68(4): 829-833.
• Yıldız, B., Aslan, H., Çiğdem, Ş., 2017. Örgütsel yenilikçiliğin çalışan performansı üzerindeki etkisinde bireysel yenilikçiliğin aracı rolü. Researcher Social Science Study, 5(4): 129-145.
• Yılmaz, S., 2009. Yeşil pazarlama kapsamında Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencilerinin çevreye duyarlı ürünleri kullanma eğilimlerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Yılmaz, V., İlhan Dalbudak, Z., 2018. Aracı değişken etkisinin incelenmesi: yüksek hızlı tren işletmeciliği üzerine bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisad ve İşletme Dergisi, 14(2): 517-534.
• Zınkhan, G.M., Carlson, L., 1995. Green advertasing and the reluctant consumer. Journal of Advertising. 24(2): 1-6