Biotope mapping in protected areas in the example of Belemedik Nature Park

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 1, 97 - 104, 28.03.2025

Gamze Karadaş , Nuriye Say

Öz

In the processes of declaring protected areas and preparing management plans, biotope maps are a tool that provides important data on the cultural and natural structure of the area. Thanks to this feature, they are used as base data not only for protected areas but also in ecologically based spatial planning processes. This study aims to identify and map the biotopes of Belemedik Nature Park located at the foothills of the Toros Mountains in the Pozantı district of Adana province. In this context, the NUTS system was used as the basis for the coding of biotope types in order to create the classification system and standard area registration form of the CORINE Biotope Project. As a result of field observations and analyses, 13 sub-biotope types were defined in detail under 5 main biotope categories. The findings of the study show that forest biotopes play a dominant role in the ecological structure of the park, shrub and meadow areas provide significant contributions to biodiversity, and freshwater ecosystems are among the sensitive habitats that need to be protected. The created biotope map provides a solid foundation for planning and protection strategies that will contribute to the ecological and cultural sustainability goals of Belemedik Nature Park. As a result, suggestions were presented for the use of biotope maps as a planning material, for the preparation of management plans of the area, and for playing an active role in determining the principles of use of areas with recreation and tourism potential.

Anahtar Kelimeler

Belemedik Nature Park, Biotope mapping, Protected area management

Proje Numarası

FYL-2023-15830

Belemedik Tabiat Parkı örneğinde korunan alanlarda biyotop haritalama

Öz

Korunan alanların ilan edilmesi ve yönetim planlarının hazırlanması süreçlerinde, biyotop haritaları mekânın kültürel ve doğal yapısına dair önemli veriler sağlayan bir araç niteliğindedir. Bu özelliği sayesinde sadece korunan alanlar için değil, aynı zamanda ekolojik tabanlı mekânsal planlama süreçlerinde altlık veri olarak da kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Adana ilinin Pozantı ilçesinde, Toros Dağları'nın eteklerinde konumlanan Belemedik Tabiat Parkı'nın biyotoplarının tespiti ve haritalandırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, CORINE Biyotop Projesi’nin sınıflandırma sistemi ve standart alan kayıt formunun oluşturulması için NUTS sistemi esas alınarak biyotop tiplerinin kodlaması yapılmıştır. Arazi gözlemleri ve analizler sonucunda, 5 ana biyotop kategorisi altında 13 alt biyotop tipi ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Araştırmanın bulguları, orman biyotoplarının parkın ekolojik yapısında baskın bir rol oynadığını, çalılık ve çayırlık alanların biyolojik çeşitliliğe kayda değer katkılar sağladığını ve tatlı su ekosistemlerinin korunması gereken hassas habitatlar arasında yer aldığını göstermektedir. Oluşturulan biyotop haritası, Belemedik Tabiat Parkı’nın ekolojik ve kültürel sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayacak planlama ve koruma stratejileri için sağlam bir temel sunmaktadır. Sonuç olarak, biyotop haritalarının bir planlama materyali olarak kullanılmasına, alanın yönetim planlarının hazırlanmasında, rekreasyon ve turizm potansiyeline sahip bölgelerin kullanım ilkelerinin belirlenmesinde aktif bir rol oynamasına yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Belemedik Tabiat Parkı, Biyotop haritalama, Korunan alan yönetimi

Etik Beyan

Bu çalışma 2025 yılında tamamlanan ‘Belemedik Tabiat Parkının Biyotop Haritalaması’ başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir. Tezin araştırıldığı 2025 yılında etik kurul onayı gerekmediği için etik kurul kararı bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi(Proje no: FYL-2023-15830)

Proje Numarası

FYL-2023-15830

Teşekkür

Bu çalışma Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi (Proje no: FYL-2023-15830) ve Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim dalında yapılan “Belemedik Tabiat Parkının Biyotop Haritalaması” başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Baçnak, E., 2021. Belemedik Tabiat Parkı ve çevresinin kültürel peyzaj çerçevesinde değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Adana.
• Beket, S., 2018. Doğa koruma alanlarının peyzaj mimarlığı açısından incelenmesi: Boraboy Gölü Tabiat Parkı örneği. Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Binboğa, G., 2023. Korunan alanlarda sürdürülebilir yönetimin etkinliği ve sorunları: Spil Dağı, Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası ve Marmaris Milli Parkları örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bartın.
• Çepel, N., 1996. Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü. Tema Yayınları No:6. İstanbul.
• Çimen, Ş., 2019. Türkiye Milli Botanik Bahçesi biyotopları üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• DKMPGM, 2025. Tabiat Parkları. https://www.tarimorman.gov.tr/ DKMP/Menu/28/Tabiat-Parklari, Erişim: 20.01.2024.
• DKMPGM, 2022. Belemedik Tabiat Parkı Gelişme Revizyon Planı (Planlama Raporu). Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Teknik Rapor, No: 1-20, Adana. Ersoy, E., 2008. Uydu görüntüsü kullanımıyla Aliağa (İzmir) Kıyı Bölgesi’nde ekolojik açıdan önemli biyotopların haritalanması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Fidan, H. P., 2006. Antakya Samandağ kıyı şeridindeki önemli biyotopların haritalanması. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Karadaş, G., 2025. Belemedik Tabiat Parkının biyotop haritalaması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Karadaş, G., Yalçınkaya, N. M., 2023. Türkiye’de tabiat parklarının ilan edilmesine yönelik karar verme süreçlerinde etkin bir analitik araç önerisi: WASPAS tekniği. Kadirli Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2): 317–347.
• Mevzuat Bilgi Sistemi (MBS), 2023. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. https://mevzuat.gov.tr., Erişim: 19.05.2023.
• Ortaçeşme, D., 1996. AB CORINE Biyotop Projesi’nin Türkiye’de uygulanabilirliği. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Yücel M., 2010. Doğa koruma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:265, Ders Kitapları Yayın No: A-85, Adana.
• Yücel, M., Aslanboğa, İ., Korkut, A., 2012. Peyzaj Mimarlığı Terimleri Sözlüğü. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayınları, Yayın No: 2012/1, Ankara (in Turkish).
• Yılmaz, K., T., 1986. Buca yerleşme merkezinde ekoloji yönünden önemli biyotoplar üzerinde araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.