Giysi Tasarımında İleri Dönüşüm Tasarım Yöntemleri

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 235 - 260, 30.09.2025

Gözde Bursalıgil

https://doi.org/10.54976/tjfdm.1719160

Öz

Sürdürülebilir moda yaklaşımının ivme kazanmasıyla birlikte, bu alana yönelik çalışmalar giderek yaygınlaşmaktadır. Konuya ilişkin kavramlar gelişmekte; giysi tasarımında sürdürülebilirlik eğilimleri, farklı yaklaşımlar doğrultusunda çeşitlenerek artış göstermektedir. Bu çerçevede gerçekleştirilen araştırmalar, alana duyulan ilgiyi artırmakta ve merak uyandırmaktadır. Sürdürülebilir moda kapsamında sıfır atık giysi tasarımı alanında öne çıkan yaklaşımlardan biri de ileri dönüşümdür. Kullanım sonrası sıfır atık yöntemi kategorisinde değerlendirilen ileri dönüşüm yaklaşımı; akademisyenler, tasarımcılar ve markalar tarafından benimsenip uygulandıkça hem yöntemsel olarak gelişmekte hem de kullanım alanı genişlemektedir. Giysi tasarımı bağlamında ileri dönüşüm, kaynakların yeniden değerlendirilmesi, yaratıcı potansiyelin ortaya çıkarılması ve özgün tasarım yaklaşımlarının geliştirilmesi açısından önemli katkılar sunmaktadır. Bu alanda yapılan çalışmalar, kullanılan yöntemlerin çeşitlenmesiyle birlikte yeni araştırmalar için de temel oluşturur hâle gelmektedir. İleri dönüşüm temelli giysi tasarımı çalışmalarının içerik ve kapsamının anlaşılması; kullanılan yöntemlerin belirlenmesi, gelecekteki çalışmalarda bu yöntemlerin uygulanabilirliği açısından büyük potansiyel taşımaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, ileri dönüşüm giysi tasarımında kullanılan ve kullanılabilecek yöntemlerin, önerilen sınıflandırmalar aracılığıyla belirlenmesidir. Bu amaçla literatür taraması yöntemi kullanılarak, giysi tasarımı alanında ileri dönüşümün hangi yöntemlerle gerçekleştirildiği analiz edilmiştir. Ayrıca ileri dönüşüm yaklaşımını benimseyen markalar incelenmiş ve bu markaların tasarımları konu bağlamında değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışma, ileri dönüşüm giysi tasarımında kullanılan farklı tasarım yöntemlerinin tanımlanması açısından önem taşımaktadır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, ileri dönüşüm kapsamında giysi tasarımında kullanılan yöntemler öneri sınıflandırmalarla ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İleri dönüşüm , Sıfır Atık Tasarım , Sürdürülebilir Moda , Giysi Tasarım Yöntemleri , Yaratıcı Yeniden Kullanım

Upcycling Design Methods in Clothing Design

Öz

With the growing momentum of the sustainable fashion approach, studies in this field have become increasingly widespread. The conceptual framework surrounding sustainability continues to evolve, and trends in sustainable clothing design are diversifying through various approaches. Research conducted within this scope not only increases interest in the field but also draws significant attention. One of the prominent approaches within zero-waste clothing design, which is a part of sustainable fashion, is upcycling. Classified under post-consumer zero-waste methods, the upcycling approach is increasingly adopted by academics, designers, and brands, which in turn contributes to its methodological development and expands its areas of application. In the context of clothing design, upcycling plays a critical role in the reuse of resources, the expression of creative potential, and the development of original design strategies. As the methods employed in this area become more diverse, they also begin to form a foundation for future research. Understanding the content and scope of upcycled clothing design studies, as well as identifying the methods used, holds great potential for informing future work in this field. Accordingly, the aim of this study is to identify the methods currently used or potentially applicable in upcycled clothing design, through proposed classifications found in the literature. To achieve this, a literature review methodology was employed to analyze which methods are utilized in upcycling within the field of clothing design. Furthermore, brands that adopt the upcycling approach were examined, and their designs were evaluated within the context of this study. In conclusion, this study is significant in terms of identifying the different design methods used in upcycled clothing design. Based on the findings, methods applied in upcycled garment design have been systematically classified through proposed typologies.

Anahtar Kelimeler

Upcycling , Zero Waste Design , Sustainable Fashion , Clothing Design Methods , Creative Reuse

Kaynakça

• Ambrose, G., Harris, P. (2012). Görsel moda tasarımı sözlüğü. (Çeviri: Ç. Sirkeci). Literatür Yayınları. S.24, 79.
• Ainamo, A. (2014). Rethinking textile fashion: New materiality, smart products, and upcycling. Design Research Swedish Design Research Journal, 12, 53-60. https://doi.org/10.3384/svid.2000-964X.14253
• Akpınarlı, F., Bulat, F. (2016). Tekstil yüzeylerinin manipülasyonu ve dijital transfer baskı denemeleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 9(17), 167-186.
• Atan, A., Uçan, B., Renkçi, T. (2013, Kasım 21-23). Çağdaş sanat ve tasarımda manipülasyon etkileri [Tam Metin]. Uluslararası Sanat, Tasarım Ve Manipülasyon Sempozyumu, Sakarya, Sakarya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, s.65-70. https://stmf.sakarya.edu.tr/sites/stmf.sakarya.edu.tr/file/1385683148-ustm-pdf.pdf
• Aus, R., Moora, H., Vihma, M., Unt, R., Kiisa, M., Kapur, S. (2021). Designing for circular fashion: Integrating upcycling into conventional garment manufacturing processes. Fashion and Textiles, 8(34), 1-18. https://doi.org/10.1186/s40691-021-00262-9
• Ayanoğlu, S.G., Ağaç, S. (2017). Sürdürülebilir moda kavramına yönelik tasarım fikirleri. Art-e Sanat Dergisi, 10(19), 252-273.
• Bedük, S. ve Yıldız, Ş. (2004). Giysi tasarımında drapaj. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 169-177.
• Bigolin, R., Blomgren, E., Lidström, A., Malmgren de Oliveira S., Thornquist, C. (2022). Material inventories and garment ontologies: Advancing upcycling methods in fashion practice. Sustainability 2022, 14(5), 2906. https://doi.org/10.3390/su14052906
• Brown, S. (2010). Eco fashion. Laurence King. S. 14, 204.
• Burns, A. (2024). Upcycling classics— sustainable design development through fabric manipulation techniques in fashion design education. International Journal of Art an Design Education, 43 (2), 272-288. https://doi.org/10.1111/jade.12502
• Cambridge Dictionary. (t.y.) Pre-loved. dictionary.cambridge.org. Güncel İngilizce Sözlük içinde. 13 Haziran 2025 tarihinde, https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/pre-loved adresinden erişilmiştir.
• Can, Ö., Ayvaz, K. M. (2017). Tekstil ve modada sürdürülebilirlik. Akademia Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 110-119.
• Cassar, R. (2024). Upcycling with material debris: Nurturing the creative process through responsible handling of waste materials. Fashion Theory, 28(2), 175–207. https://doi.org/10.1080/1362704X.2024.2325805
• Cassar, R. (2024). Innovative upcycling: The creative potential of collaborating with degraded materials. Fashion Theory, 28(7), 971–995. https://doi.org/10.1080/1362704X.2024.2402111
• Chao, H. (2019). A pilot study of upcycling methods for fabrics of sustainable fashion. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 677(2), 022134. DOI: 10.1088/1757-899X/677/2/022134
• Child, E. (2016). Developing models for successful upscaled upcycling of fashion. Circular Transitions Proceedings: A Mistra Future Fashion Conference on Textile Design and the Circular Economy. London: UAL, 262-272.
• Collins. (t.y.) Pre-loved. collinsdictionary.com. Güncel İngilizce Sözlük içinde. 13 Haziran 2025 tarihinde, http://www.collinsdictionary.com/us/dictionary/english/pre-loved adresinden erişilmiştir.
• Cuc, S., Tripa, S. (2018). Redesign and upcycling – a solution for the competitiveness of small and medium-sized enterprises in the clothing industry. Industria Textila, 69(01), 31-36. DOI:10.35530/IT.069.01.1417
• Çağlar Öztürk, A., Kozbekçi Ayranpınar, S. (2023). Tekstil yüzeylerinde manipülasyon ve örnek uygulamalar. Yıldız Journal of Art and Design, 10(2), 71-86. https://doi.org/10.47481/yjad.1363022
• Dares, J. (2019). Fashion upcycling: The fashion upcycling: The challenges, successes, and solutions from a designer’s perspective. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ryerson University, Master of Arts in the Program of Fashion].
• https://rshare.library.torontomu.ca/articles/thesis/Fashion_Upcycling_The_Fashion_Upcycling_The_Challenges_Successes_and_Solutions_From_A_Designers_Perspective/14649336?file=28129545
• https://scispace.com/pdf/fashion-upcycling-the-fashion-upcycling-the-challenges-34n716ib.pdf
• Ellinwood, J. G. (2011). Fashion by design. Fairchild Books. S. 15, 290.
• Er Bıyıklı, N., Saatçioğlu, K., Yaykıran Sezgin, S. E., Çelik, S. (2024). Sürdürülebilirlikte ileri dönüşüm ve kolektif işbirliği örneği;“RE-LOVE”. Art-e Sanat Dergisi, 17(33), 271-287. https://doi.org/10.21602/sduarte.1446195
• Erol, Ş. (2022). Düşük kaliteli ve kesim atığı derilerden ileri dönüşüm giysi tasarımı önerileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 82 – 103.
• Ertan, N. (2022). Takıda ileri dönüşüm (upcycle) uygulamaları. Kesit Akademi Dergisi, 8 (32), 182-199. http://dx.doi.org/10.29228/kesit.63414
• Eum, Y. M., Oh, K. W. (2023). A study of upcycling fashion design from a sustainable perspective – focusing on Marine Serre. Journal of the Korea Fashion & Costume Design Association. 25(4), 29-44. https://doi.org/10.30751/kfcda.2023.25.4.29
• Fletcher, K. (2008). Sustainable fashion and textiles: Design journeys. London:Earthscan.
• Franzo P., Salome, M. A. (2025). Hacking the waste and the anthropocene through fashion materials. Fashion Practice, 0(0), 1–19. https://doi.org/10.1080/17569370.2024.2440882
• Gill, A. (1998). Deconstruction fashion: The making of unfinished, decomposing and re-assambled clothes. Fashion Theory: The Journal of Dress, Body & Culture, 2(1), 25-49. DOI: 10.2752/136270498779754489
• Göncü, G. (2005). Giysi tasarımında drapaj ve önemi (Tez No: 188590) [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Açık erişim. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=_LjKLUxcSpyccqNwRtho7Q&no=Z3dbv1ELQs0BLV6v2IT-7w
• Gürcüm, B. H., Yüksel, C. (2011). Moda sektörünü yavaşlatan eğilim: Eko moda ve modada sürdürülebilirlik. Akdeniz Sanat, 4(8), 48-51.
• Gürsoy, N., Sünter Eroğlu, N. (2024). Denim modasında sürdürülebilirlik ve ileri dönüşüm uygulamaları. Turkish Journal of Fashion Design and Management (TJFDM), 6 (1), 1-22. https://doi.org/10.54976/tjfdm.1329924
• Hamamcı, A., Oyman, N. R. (2023). Pamuklu kumaşlarda kumaş manipülasyonu teknikleri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(91), 221-233. https://doi.org/10.26450/jshsr.3440
• Han, S. L. C., Chan, P. Y. L., Venkatraman, P., Apeagyei, P., Cassidy, T., Tyler, D. J. (2017). Standart vs upcycling fashion design and production. Fashion Practice, 9 (1), 69-94. https://doi.org/10.1080/17569370.2016.1227146
• Hotelvetements. (2025, Haziran 12). Our story. https://www.hotelvetements.com/blogs/infos/our-story
• Huigyeong, J., Jungsun, H. (2024). Development of upcycling fashion design through demolition and recombination of waste clothing. The Journal of the Convergence on Culture Technology (JCCT). 10(3), 605-611. http://dx.doi.org/10.17703/JCCT.2024.10.3.605
• Janigo, K. A., Wu, J. (2015). Collaborative redesign of used clothes as a sustainable fashion solution and potential business opportunity. Fashion Practice, 7(1), 75-98. https://doi.org/10.2752/175693815X14182200335736
• Kamble, Z., Behera B. K. (2021). Upcycling textile wastes: Challenges and innovations. Textile Progress, 53(2), 65–122. https://doi.org/10.1080/00405167.2021.1986965
• Kiisel, K. (2018). Uygulamalı drapaj teknikleri (Çeviri: G. Bursalıgil ve S. İnal). Hayalperest Yayınevi. S.6.
• Kipöz, Ş. (2015). Sürdürülebilir moda. Yeni İnsan Yayınevi.
• Kipöz, Ş. (2020). Modada yavaşlık. Yeni İnsan Yayınevi. S. 197.
• Koch, K. (2019). Clothing upcycling, textile waste and the ethics of the global fashion industry. ZoneModa Journal, 9(2), 173-184. https://doi.org/10.6092/issn.2611-0563/10053
• Leshchyshyn, M., Babych, A., Kernesh, V., Bilous, P. (2022). Use of creative methods and untypical materials in the design of fashion industry products. ICAMS 2022 – 9 th International Conference on Advanced Materials and Systems, 3, 487-492. https://doi.org/10.24264/icams-2022.V.3.
• Marquesa, A. D., Moreiraa, B., Cunhaa, J., Moreiraa S. (2019). From waste to fashion – a fashion upcycling contest. Procedia CIRP 84, 1063-1068. https://doi.org/10.1016/j.procir.2019.04.217
• Moon, H., Baek, J., Bae, S. (2024). Development of deconstructive upcycling fashion design using the design method of Christopher Nemeth. Journal of Fashion Business, 28(3), 1-15. https://doi.org/ 10.12940/jfb.2024.28.3.1
• Na, M., Kim, J., Lee, J. (2024). Iconological interpretation of the deconstructive upcycling fashion of Maison Margiela. Journal of the Korean Society of Costume, 74(2), 25-42. DOI:10.7233/jksc.2024.74.2.025
• Niinimaki, K. (2013). Sustainable fashion: New approaches. Aalto University publication series Art +Design + Architecture 9/2013 Aalto Arts Books. S. 18.
• Odabaşı, S. (2024). Fashion, upcycling, and memory: A practice-based approach. Routledge.
• Oh, Y., Yoon, J.-A., Lee, Y. (2016). Expression method and technique of upcycling design in contemporary fashion design. Journal of the Korean Society of Costume, 66(7), 109-123. https://doi.org/10.7233/jksc.2016.66.7.109
• Özdemir, M., Odabaşı, E., Eken, Y. (2018). Deri yüzey süslemede kullanılan aplike tekniği. İdil Dergisi, 7(50), 1207-1214. DOI: 10.7816/idil-07-50-01
• Özkan Kuş, N., Erben, F. (2024). İleri dönüşüm bağlamında: Denim giysi tasarımları. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15(2024 Nisan), 1276-1287. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1420470
• Paralı, A. (2020). Sürdürülebilir moda tasarımı kapsamında yeniden üretim ve geri dönüşüm için giysi tasarımı fikirleri. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 6(12), 121-138. DOI: 10.2020/28.11.2020
• Picnicwear. (2025, Mayıs 20). Who we are. https://www.picnicwear.com/
• Ruiz, A. (2024, Mart 18). 17 most worrying textile waste statistics & facts. TheRoundup. https://theroundup.org/textile-waste-statistics/
• Santiago, A., Pinheiro, C., Belino, N. (2024). Development of a new clothing product through upcycling- from jeans to top. Advances in Design, Music and Arts III, 48, 111-120. https://doi.org/10.1007/978-3-031-74975-9_9 Selük Altunöz, T., Şahin, Y. (2023). Çağdaş tekstil sanatında aplike tekniği. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 29, 129-146. https://doi.org/10.17484/yedi.1113724
• Sung, K., Cooper, T., Oehlmann, J., Singh, J., Mont, O. (2020). Multi-stakeholder perspectives on scaling up UK fashion upcycling businesses. Fashion Practice, 12(3), 331-350. https://doi.org/10.1080/17569370.2019.1701398
• Şenol, D. (2021). Sürdürülebilir moda tasarımına bir yaklaşım: Denim giysi atıklarının ileri dönüşümü. Ulakbilge, 6(2021 Ağustos), 1108–1118. DOI: 10.7816/ulakbilge-09-60-07
• Tezel, Ö., Yıldız, E. (2020). Sürdürülebilir atık yönetimi uygulamalarında Dünya ve Türkiye karşılaşması: Edikab örneği. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(2), 35- 48, s.39.
• Tomer, S., Singh V., Arya, N. (2023). Development of apparel and accessories using discarded denim. The Pharma Innovation Journal, 12(11), 1154-1162.
• Tureng. (t.y.) Preloved. Güncel Türkçe - İngilizce Sözlük içinde. 13 Haziran 2025 tarihinde, https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/preloved adresinden erişilmiştir.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (t.y.) Manipülasyon. Sozluk.gov.tr. Güncel Türkçe Sözlük içinde. 13 Haziran 2025 tarihinde, https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Türkmen, N. (2009). Tekstil ve moda tasarımı açısından sürdürülebilirlik ve dönüşüm. (Tez No: 231443) [Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı]. Açık erişim. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=uQwPpP3eK5ytW1aMpaXU-A&no=zV2Jo8esg7vGPDu6OIWfYg
• Türkmen, N. (2014). Sürdürülebilir bir tekstil endüstrisi için yavaşlık ve alternatif üretim modelleri. Akdeniz Sanat Dergisi, 4(8), 59-61.
• Türkmen, N., Soyak Çırakoğlu, İ. (2019). Giyim sektöründe paylaşım ekonomisi ve sürdürülebilirlik. Açık Alan Sanat ve Tasarım Yazıları, 1(0), 115-136. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi yayınları 857, Türkiye.
• Von Busch, O. (2008). Fashion-Able: Hacktivism and Engaged Fashion Design. Gothenburg: ArtMonitor
• Von Busch, O. (2017). Moda Praksisi. (Çeviri: D. Kılıç). Yeni İnsan Yayınevi. S. 87.
• Yıldırım, L. (2017). Geri dönüşüm / ileri dönüşüm / tekrar kullanım kapsamında ikinci el giysiler ve sürdürülebilirlik. Art-e Sanat Dergisi, 10(20), 484-503. https://doi.org/10.21602/sduarte.305698
• Yücel, S. ve Tiber, B. (2018). Hazır giyim endüstrisinde sürdürülebilir moda. Tekstil ve Mühendis, 25(112), 370- 380. https://doi.org/10.7216/1300759920182511211
• Zero waste daniel. (2025, Haziran 12). About daniel. https://zerowastedaniel.com/pages/about
• Görsel 1. Antiformonline. (2025, Haziran 12). Unisex yorkshire tweed sweater in grey sleeve [Fotoğraf]. https://www.antiformonline.co.uk/product/unisex-yorkshire-tweed-sweater-in-grey-sleeve/
• Görsel 2. Rentrayage. (2025, Eylül 23). Cropped split blazer [Fotoğraf]. https://rentrayage.com/products/cropped-split-blazer?pr_prod_strat=e5_desc&pr_rec_id=b36bc16e5&pr_rec_pid=8758217375906&pr_ref_pid=6986181640354&pr_seq=uniform&variant=45803145658530
• Görsel 3. 1offparis. (2025, Haziran 12). Blazer sleeveless cropped [Fotoğraf]. https://www.1offparis.com/collections/all/products/blazer-sleeveless-cropped-02/
• Görsel 4. Proche. (2025, Eylül 23). Reworked men's button down shirts [Fotoğraf]. https://www.prochestudio.com/collections/upcycled-denim-and-mens-shirts/products/reconstructed-mens-button-down
• Görsel 5. Zerowastedaniel. (2025, Haziran 12). Black+white ‘all over reroll’ sweatshirt [Fotoğraf]. https://zerowastedaniel.com/products/black-white-all-over-reroll-sweatshirt/
• Görsel 6. Preloved. (2025, Eylül 23). Babs sweather vest [Fotoğraf]. https://getpreloved.com/collections/the-upcycled-edit/products/babs-sweater-vest?variant=42843808596104
• Görsel 7. 4kinship. (2025, Haziran 12). Upcycled vintage military tanker jacket [Fotoğraf]. https://www.4kinship.com/products/upcycled-vintage-military-tanker-jacket/
• Görsel 8. Shopredone. (2025, Haziran 12). Levi’s star riding jean [Fotoğraf]. https://shopredone.com/collections/denim/products/levis-star-riding-jean/
• Görsel 9. Marineserre. (2025, Haziran 12). Regenerated silk scarves long fitted dress [Fotoğraf]. https://www.marineserre.com/en/products/regenerated-silk-scarves-long-fitted-dress-1
• Görsel 10. Picnicwear. (2025, Haziran 12). Garden party reversible babydoll dress [Fotoğraf]. https://www.picnicwear.com/product-page/garden-party-reversible-babydoll-dress/