Aile Sağlığı Merkezinde Çalışan Hemşire ve Ebelerin Emzirme Danışmanlığı Vermelerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2023, , 241 - 252, 20.06.2023

Dilek Konukbay , Selda Eyyublu , Dilek Yıldız

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1098360

Öz

Amaç: Bu araştırma, aile sağlığı merkezinde çalışan hemşire ve ebelerin emzirme danışmanlığı vermelerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu çalışma, Ankara Yenimahalle İlçe Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı aile sağlığı merkezlerinde çalışan 280 hemşire ve ebe ile Haziran-Eylül 2021 tarihleri arasında yapılmıştır. Veriler 32 maddelik bir veri formu ile toplanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 38,27±7,05 (yıl) (min:22, maks:59), 183’ü (%65,3) lisans mezunu ve 117’sinin (%41,8) aile sağlığı merkezinde çalışma süresi 10 yılın üzerindedir. İki yüz yirmi dokuzu (%81,8) emzirme danışmanlığı eğitimi almış, 182’sinin (%65,0) emzirme danışmanlığı sertifikası vardır. İki yüz yirmi dokuzu (%81,8) emzirme danışmanlığına yeterli zaman ayıramadığını, zaman ayıramama nedeni olarak 212’si (%92,6) iş yükü ve 187’si (%81,7) zaman yetersizliğini bildirmiştir. Hemşire ve ebelerin 170’i (%60,7) emzirme danışmanlığı vermekte güçlük yaşadığını, yaşadıkları güçlük olarak 170’i (%100) zaman problemini, 140’ı (%82,4) danışmanlık verilen alanda başka uygulamaların yapılıyor olmasını belirtmişlerdir. Hemşire ve ebelerin emzirme danışmanlığı vermekte güçlük yaşama durumu ile eğitim alınan zaman (χ2=7,345; p=0,025) ve yeterli zaman ayırdığını düşünme durumu arasında (χ2=13,211; p=0,000) istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca emzirme danışmanlığı için özel bir alan bulunma durumu ile, emzirme danışmanlığına yeterli zaman ayırabilme arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (χ2=10,279; p=0,001).
Sonuç: Çalışma sonucunda, emzirme danışmanlığını etkileyen faktörler olarak öncelikli olarak iş yükü ve zaman yetersizliğinin belirtildiği, emzirme danışmanlığına yeterli zaman ayıramayanların emzirme danışmanlığı verirken güçlük yaşadıkları görülmüştür. Ayrıca çoğunluğunun emzirme danışmanlığı eğitimi aldığı, alınan eğitimin yakın zamanda olması ve emzirme danışmanlığı için özel bir alan bulunmasının emzirme danışmanlığını olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu sonuçlar hemşire ve ebelerin verdikleri emzirme danışmanlığının etkinliğini artırmaya yönelik bir dizi girişim için yol gösterici olabilir.

Anahtar Kelimeler

Emzirme, Emzirme danışmanlığı, Hemşire, Ebe

Determination of Factors that affect Breastfeeding Counseling Providing by Nurses and Midwives Working at the Health Center

Öz

Objective: This research was applied to determine the factors affecting the breastfeeding counseling of nurses and midwives working in the family health center.
Method: This descriptive study was conducted between June and September 2021 with 280 nurses and midwives working in Family Health Centers affiliated to Ankara Yenimahalle District Health Directorate. Data were collected with a 32-item data form.
Results: Mean age of participants was 38.27±7.05 (year) (min:22, max:59), 183 (65.3%) undergraduates and 117 (41.8%) have been working over 10 years in the family health center. 229 (81.8%) participants had a breastfeeding counseling education. Only 182 (65.0%) of 229 (81.8%) participants had the certificate of breastfeeding counseling. 229 (81.8%) participants indicated that they did not have enough time for breastfeeding counseling. The reasons was workload for 212 (92.6%) participants and time limitations for 187 (81.7%) participants. 170 (60.7%) of nurses and midwives had difficulty for providing breastfeeding counseling, these participants specified the time problems, 140 (82.4%) of participants defined that there was not enough place for breastfeeding counseling and the other activities were performed at the same place in health center. There was found a statistically significant relation of the difficulty in giving breastfeeding counseling of nurses and midwives with the time of training (χ2=7,345; p=0.025) and also with awarenes of taking enough time (χ2=13,211; p=0.000) Also the relation between the availability of special place for the consultancy and the ability to devote enough time was statistically significant (χ2=10,279; p=0,001).
Conclusion: As a result of the study, insufficient time and workload were indicated priorly as factors affecting breastfeeding counseling. The participants had difficulty giving breastfeeding counseling because of insufficient time. In addition to the majority of whom are trained in breastfeeding counseling, the training was received recently and the creature of special area for breastfeeding consultancy affected breastfeeding counseling positively. These results can support information for the other studies about increasing the effectiveness of breastfeeding counseling giving by nurses and midwives.

Anahtar Kelimeler

Breasfeeding, Breasfeeding Counseling, Nurse, Midwife

Kaynakça

• 1. Maharlouei N, Pourhaghighi AH, Raeisi Shahraki H, Zohoori D, Lankarani KB. Factors affecting exclusive breastfeeding, using adaptive lasso regression. International Journey Community Based Nurs Midwifery 2018; 6 (3):260-271.
• 2. Basrowi RW, Sastroasmoro S, Sulistomo AW, Bardosono S, Hendarto A, Dewi S Soemarko DS, et al. Developing a workplace lactation promotion model in Indonesia using. Delphi technique Archives of Public Health 2018;76:70 https://doi.org/10.1186/s13690-018-0312-2.
• 3. Meek JY, Hatcher AJ. AAP Section On Breastfeeding. The breastfeeding-friendly pediatric office practice. Pediatrics 2017;139(5): e20170647. doi: 10.1542/peds.2017-0647.
• 4. World Health Organization (WHO) Breastfeeding.(2021) https://www.who.int/health topics/ breastfeeding #tab=tab_1.Erişim tarihi:03.01.2022.
• 5. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. TÜBİTAK, Ankara, Kasım, 2018 Availablefrom:http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/ rapor/TNSA2018_ana_Rapor. pdf. Erişim tarihi:10.01.2022.
• 6. Mc Fadden A. Siebel TL, Marshal JL. Gavine A. Girard LC, Symon A, Mac Gillivray S. Counselling interventions to enable women to initiate and continue breastfeeding: a systematic review and meta-analysis International Breastfeeding Journal 2019;(14):42 https://doi.org/10.1186/s13006-019-0235-8.
• 7. Perez-Escamilla R, Buccini G, Segura-Pérez, S, Piwoz E. Should exclusive breastfeeding still be recommended for 6 months? American Society for Nutrition (in press) 2019; 10: 931–943. https:// doi.org/ 10. 1093/advances/nmz039.
• 8. Onat G. Emzirmeyi kolaylaştırıcı uygulamalar ve laktasyonel bakım. Turkiye Klinikleri Obstetric-Women's Health and Diseases Nursing- Special Topics 2018;4(2):131-146.
• 9. Dyson L, MC Cormick FM, Renfrew MJ. Interventions for promoting the initiation of breastfeeding. Cochrane Database of Systematic Reviews 2005;(2):1-42.30. doi: 10.1002/ 14651858. CD001688.pub2
• 10. Başer DA, Sönmez C, Arslan M. Kocaeli ı̇lindeki aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının anne sütü ve emzirme ı̇le ı̇lgili bilgi düzeyleri. Konuralp Tıp Dergisi 2018;10(1):34-40. doi: 10.18521/ ktd.343021.
• 11. Cohen SS, Alexander DD, Krebs NF, Young BE, Cabana MD, Erdmann P, et al. Factors associated with breastfeeding initiation and continuation: A meta-analysis. Journal of Pediatrics 2018;203:190-196. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2018.08.008.
• 12. Hallowell SG, Spatz DL, Hanlon AL, Rogowski JA, Lake ET. Characteristics of the NICU work environment associated with breastfeeding support. Advances in Neonatal Care 2014 August; 14(4): 290–300. doi:10.1097/ ANC.0000000000000102.
• 13. Özkara H, Fidancı BE, Yıldız D, Kaymakamgil Ç. Emzirme danışmanlığı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2016;15(6):551-556. doi: 10.5455/pmb.1- 1436701913.
• 14. Onbaşı Ş, Duran R, Çiftdemir NA, Vatansever Ü, Acunaş B, Süt N. Doğum öncesi anne adaylarına verilen emzirme ve anne sütü eğitiminin emzirme davranışları üzerine etkisi. Türk Pediatri Arşivi 2011;46, 75-82. doi: 10.4274/tpa.46.13.
• 15. Öztürk Ö, Sarıkaya P, Özdemir Ş, Çikendin Z, Zünbül N. Anne sütü ve emzirme anne sütü ve emzirme ile ı̇lgili anneler tarafından bilinen doğrular ve yanlışlar. Güncel Pediatri 2018;16: (2):40-54.
• 16. United Nations International Children's Emergency Fund (UNICEF) From The First Hour of Life. Making the case for ı̇mproved ı̇nfant and young child feding Every October2016.https:// www.unicef. org/media/ 49801/file/From-the-first-hour-of-life-ENG.pdf.Erişim tarihi:25.12.21.
• 17. Fourth meeting of the network for global monitoring and support for implementation of the international code of marketing of breast-milk substitutes and subsequent relevant WHO resolutions (NetCode). World Health Organization (WHO). https://www.who.int/news-room/events/detail/2019/04/10/default-calendar/4th-meeting-netcode-who-resolution. Erişim tarihi:20.01.2022.
• 18. World Health Organization (WHO) Guideline: Counseling Women to Improve Breastfeeding Practises. 2018. https:/ /www. who. int/publications/i/item/9789241550468: Erişim tarihi:20.01.22.
• 19. Association of Women’s Health, Obstetric and Neonatal Nurses (AWHONN) (2014). Position Statement: Breastfeeding.https://awhonn.org/consumer-resources/breastfeeding-resources-for-nurses/.Erişim tarihi:14.09.21
• 20. Duran S, Duran R, Şahin EM, Dağdeviren N, Güzel A. Ebe ve hemşirelerin anne sütü ve emzirme konusundaki bilgi ve tutumlarının, danışmanlık verdikleri annelerin bebeklerini anne sütü ile beslenme davranışlarıyla karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2010;27(1):11-17.
• 21. Kavle JA, Picolo M, Buccini G, Barros I, Dillaway CH, Pe ́rez-Escamilla R. Strengthening counseling on barriers to exclusive breastfeeding through use of job aids in Nampula, Mozambique. Plos One2019;14(12): e0224939 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0224939
• 22. Emzirme Danışmanlığı Eğitimi T.C. Sağlık Bakanlığı, Uzaktan Sağlık Eğitim Sistemi. https://egitim.saglik.gov.tr/Egitim/Emzirme-Danismanligi-Egitimi-a189b180. Erişim tarihi:10.05.2022.
• 23. Candidate information guide. International Board of Lactation Consultant Examiners (IBLCE) 2022. https://iblce.org/wp-content/uploads/2022/05/2022_March_25_Candidate-Information-Guide_FINAL.pdf. Erişim tarihi:25.01.2022.
• 24. Candidate handbook & application certified lactation counselor certification. Academy of Lactation Policy and Practice (ALPP) 2021. https://www.alpp.org/pdf/CLC-Candidate-Handbook.pdf. Erişim tarihi:25.01.2022.
• 25. Raisler J. Midwives helping mothers to breastfeeding: food for thought and action. Journal of Midwifery & Women’s Healty 2000; 45(3), 202-204. https://doi.org/10.1016/S1526-9523(00)00015-5.
• 26. Arça G, Işık HF, Anne sütü ve emzirmeye ı̇lişkin ebe ve hemşirenin rolü; derleme. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 2019; 1(3):221-228.
• 27. Uslu Ö, Kızılkaya M. Hemşirelerin profesyonel değerlerinin belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 2021;8(2):192-202.
• 28. Dikmen YD, Yönder M, Yorgun S, Usta YY, Umur S, Aytekı̇n A. Hemşı̇relerı̇n profesyonel tutumları ı̇le bunu etkı̇leyen faktörlerı̇n ı̇ncelenmesı̇. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(3) :158-164.
• 29. Karaaslan S, Şahin HG, Keskin S, Günbatar N, Akyiğit E. Van’da çalışan ebe ve hemşirelerin ı̇ş memnuniyet düzeylerinin araştırılması. Van Tıp Dergisi 2016;23(2):192-197.
• 30. Jung HS. Establishment of overal workload assesment technique for various tasks and workplaces. International Journal of Industrial Ergonomics2001;28(6)341-353. https://doi.org/10.1016/S0169-8141(01)00040-3.
• 31. Kılıç SS. Avcı İA, İsmailoğlu AA, Yazar S. “Klinik hemşirelerin çalışma saatlerinde iş yüklerinin ve sürelerinin tanımlanması”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;3(4):1032-1044.
• 32. Yıldırımalp S, Öner M, Yenihan B. Hemşirelerin ı̇ş-aile çatışması ve yaşam tatmini düzeyleri: demografik özellikler açısından bir değerlendirme. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi 2014;2(3): 165-182.
• 33. Mæstada, O, Torsvik GB, Aakvikc A. Overworked? On the relationship between workload and health workerper formance. Journal of Health Economics 2010; 29:5, 686-698. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2010.05.006
• 34. Dağdeviren M, Eraslan E, Kurt M. Çalışanların toplam iş yükü seviyelerinin belirlenmesine yönelik bir model ve uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi 2005;20 (4): 517-525.
• 35. Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Sağlık Kuruluşları Programı, Bebek ve Küçük Çocuk Beslenme Programları Uygulama Rehberi 2021. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/cocukergen-bp-liste/anne-s%C3%BCt%C3%BCn%C3%BCn-te%C5%9Fviki-ve-bebek-dostu-sa%C4%9Fl%C4%B1k-kurulu%C5%9Flar%C4%B1-program%C4%B1.html Erişim tarihi: 10.01.2022.
• 36. AileHekimliğiUygulamaYönetmeliği, https:// www.mevzuat. gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=17051 & MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 Erişim tarihi: 20.02.2022.
• 37. Durmazoğlu G, Okumuş H. Yenı̇lı̇kçı̇ ve güncel eğı̇tı̇m yöntemlerı̇nı̇n kullanıldığı emzı̇rme eğı̇tı̇mlerı̇nı̇n ı̇ncelenmesı̇. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi 2019;4(1):23-31.
• 38. Khorshidifard M, Amini M, Dehghani MR, Zaree N, Pishva N, Zarifsanaiey N. Assessment of breastfeeding education by face to face and small-group education methods in mothers’ self-efficacy in Kazeroun Health Centers in 2015. Women's Health Bulletin 2017 4(3):2-6 doi: 10.5812/whb.41919.
• 39. Gölbaşı Z, Tuğut N, Karataş M, Çetin A. Kısa mesaj ve telefon aramaları ile desteklenen postpartum emzirme danışmanlığının ı̇lk altı aydaki emzirme davranışına etkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2019; 10(1):33-41 https://doi.org/10.31067/0.2018.52
• 40. İnce T, Aktaş G, Aktepe N, Aydın A. Annelerin emzirme özyeterlilikleri ve emzirme başarılarını etkileyen özelliklerin değerlendirilmesi. Journal of Dr.z Behcet Uz Children's Hospital 2017; 7(3):183-190. doi:10.5222/buchd.2017.183
• 41. Kondolot M, Yalçin SS, Yurdakök K. Sadece anne sütü alım durumuna etki eden faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2009; 52:122-7.
• 42. Lee WT, Lui SS, Chan V, Wong E, Lau J. A population-based survey on infant feeding practice (0-2 years) in Hong Kong: breastfeeding rate and patterns among 3,161 infants below 6 months old. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition 2006; 15 (3): 377-87.
• 43. Lok KYW, Bai DL, Tarrant M. Family members’ infant feeding preferences, maternal breastfeeding exposures and exclusive breastfeeding intentions. Midwifery 2017;53 (1):49-54.
• 44. Metin A. Altınkaynak S. Babaların sosyodemografik özelliklerinin eş desteği ve emzirme başarısına etkisi. Journal of Academic Research in Nursing 2020;6(1):109-16 doi:10.5222/jaren.2020.68552.