Aile Sağlığı Merkezleri’ne Kayıtlı 15-49 Yaş Arası Evli Kadınların Aile Planlaması Tutumlarının Doğurganlık ile İlişkisi

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 2, 187 - 194, 09.06.2025

Meryem Akkaş Aydın , Mahcube Cubukcu

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1543840

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Samsun ilinde, Aile Sağlığı Merkezler (ASM) ’ine kayıtlı 15-49 yaş evli kadınların Aile Planlaması (AP)’na ilişkin tutumları ve bunun doğurganlık ile ilişkisini değerlendirmek amaçlanmıştır.
Yöntem: Kesitsel tipteki çalışmamız Şubat- Haziran 2022 tarihleri arasında üç ilçe ASM’ne başvuran doğurganlık çağındaki kadınlarca yürütülmüştür. Veriler; demografik özellikler, doğurganlık özellikleri ve Aile Planlaması Tutum Ölçeği (APTÖ) kullanılarak yüz yüze görüşme tekniğiyle elde edilmiştir. İstatistiksel analizler IBM SPSS sürüm 25.0 kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılan 458 kadının evlenme yaşı ortalaması 23,1±4,4 yıldır. Kadınların ilk gebelik yaşı ortalaması 24,2±4,4 yıldır. Katılımcıların APTÖ puan ortalaması 136,8±21,2 idi. APTÖ toplam puanı ile evlenme ve ilk gebelik yaşı arasında aynı yönlü istatistiksel olarak anlamlılık saptanmıştır (sırayla r=0,137 p=0,003, r=0,122 p=0,012). APTÖ toplam puanı ile yaşayan çocuk sayısı arasında ters yönlü istatistiksel olarak anlamlılık saptanmıştır (r=-0,147 p=0.002). APTÖ toplam ve alt boyut puanları, üniversite mezunu olanlarda ve aylık hane geliri 15100 üzerinde olanlarda daha yüksek bulunmuştur (p<0,001).
Sonuç: Çalışmamızda kadınların AP kullanmaya yönelik tutumlarının olumlu ancak yeterli düzeyde olmadığı tespit edilmiştir. AP tutumu ve doğurganlık düzeyi arasında negatif yönlü bir ilişki vardır. AP tutumunun artırılabilmesi için evlenme yaşı ve ilk gebelik yaşı daha büyük olan, istenmeyen gebelik yaşayan, üniversite mezunu, çocuk sayısı az olan kişilere AP danışmanlığı konusunda öncelik verilebilir.

Anahtar Kelimeler

Aile Planlaması , tutum , doğurganlık , kadın

Etik Beyan

Çalışma için Samsun Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu’ndan (GOKA/2021/21/7) ve İl Sağlık Müdürlüğü’nden yazılı izin alındı.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir finansal destek alınmamıştır

Teşekkür

Yazarlar tüm katılımcılara teşekkür etmektedir

The Relationship of Family Planning Attitudes and Fertility of Married Women Aged 15-49 Registered to Family Health Centers

Öz

Aim: This study aimed to evaluate the attitudes of married women aged 15-49, registered to Family Health Centers in Samsun Province, towards Family Planning (FP) and its relationship with fertility.
Method: Our cross-sectional study was conducted by women of reproductive age who applied to three district Family Health Centers (FHC) between February and June 2022. Data were obtained by face-to-face interview technique using demographic characteristics, fertility characteristics and the Family Planning Attitude Scale (APTS). Statistical analyzes were performed using IBM SPSS version 25.0.
Results: The average age at marriage of 458 women participating in the study is 23.05±4.36 years. The average age of women at first pregnancy is 24.21±4.42 years. The average APTÖ score of the participants was 136.83±21.18. A similar statistical significance was found between APTS total score and age at marriage and first pregnancy (r=0.137 p=0.003, r=0.122 p=0.012, respectively). A reverse statistical significance was found between the APTS total score and the number of living children (r=-0,147 p=0.002). APTÖ total and subscale scores were found to be higher in those who were university graduates and those whose monthly household income was over 15100 (p<0.001).
Conclusion: In our study, it was determined that women's attitudes towards using AP were positive but not sufficient. A negative relationship was detected between FP attitude and fertility level. It may be suggested to give priority to women with high levels of education, a low number of children, a high marriage and first pregnancy age, unwanted pregnancies to increase the attitude towards FP.

Anahtar Kelimeler

family planning , attitude , fertility , woman

Kaynakça

• 1. Definitions and Indicators in Family Planning, Maternal-Child Health and Reproductive Health. Used in the WHO Regional Office for Europe,http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/108284/E68459.pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erişim tarihi:15.06.2024.
• 2. Ezdi S, Molitoris J, Kantorova V. World Family Planning 2022 Meeting the Changing Needs for Family Planning: Contraceptive Use by Age and Method. 1th ed. United Nations;2022.p.25-37.
• 3. Riley T, Sully E, Ahmed Z, Biddlecom A. Estimates of the Potential Impact of the COVID-19 Pandemic on Sexual and Reproductive Health In Low- and Middle-Income Countries. Int Perspect Sex Reprod Health. 2020; 46:73-6. doi: 10.1363/46e9020.
• 4. Yağmur Y, Keskin F. Doğum Sonu Dönemdeki Kadınların Aile Planlaması Yöntemi Kullanımı ve Sağlık Algısının İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2019;7(2):137-46. doi: 10.33715/inonusaglik.567849
• 5. TNSA (2018). Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2018 [Available from: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/sonuclar_sunum.pdf. Erişim tarihi: 03.12.2024
• 6. TUİK Doğum İstatistikleri 2020 [Available from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2020-37229. Erişim tarihi:10.06.2024
• 7. Gosavi A, Ma Y, Wong H, Singh K. Knowledge and factors determining choice of contraception among Singaporean women. Singapore Med J. 2016;57(11):610-5. doi: 10.11622/smedj.2015181.
• 8. Gözükara F, Kabalcıoğlu F, Ersin F. Şanlıurfa ilinde kadınların aile planlamasına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;12(1):9-15.
• 9. Örsal Ö, Kubilay G. Aile planlaması tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Florence Nightingale Journal of Nursing. 2007;15(60):155-64.
• 10. Tezel A, Gönenç İ, Akgün Ş, Karataş DÖ, Yıldız TA. Kadınların Aile Planlamasına Yönelik Tutumları ve Etkileyen Faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(3):181-8.
• 11. Gavas E, İnal S. Türkiye’de kadınların aile planlaması yöntemleri kullanma durumları ve tutumları: Sistematik derleme. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi. 2019;1(2):37-43. doi:10.33308/2687248X.201912118.
• 12. United Nations: UNFPA 2021 report. [cited 21.04.2022. Available from: https://turkey.unfpa.org/tr/publications/unfpa-2021-d%C3%BCnya-n%C3%BCfus-raporu. Erişim tarihi: 20.05.2024
• 13. Firdevs G, Sohbet R. Gaziantep İlinde El Beceri Kurslarına Gelen Kadınların Aile Planlamasına Yönelik, Bilgi Tutum ve Davranışları. Medical Sciences. 2017;12(1):10-21. doi: 10.12739/NWSA.2017.12.1.1B0043.
• 14. Sezer A, Mutlu S, Yiğit F. Evli Kadınların Aile Planlaması Yöntem Tercihlerine Etki Eden Faktörler. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;4(2):128-38.
• 15. Büyükbayrak EE, Kars B, Karageyim AY, Dabak R, Kurtuluş H, Pirimoğlu ZM ve ark. Aile Planlaması Yöntemleri ile ilgili Tutumların Etkin Aile Planlaması Danışmanlık Öncesi ve Sonrasında Karşılaştırılması. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2010; 7:231- 7.
• 16. Erenel AŞ, Kavlak T, Bingöl B. Kadınların doğum sonrası altı ay sonunda aile planlaması yöntemi kullanma durumu. Van Tıp Dergisi. 2011;18(2):68-76.
• 17. Bilgin NÇ, Kesgin MT. Kanatlı Sektöründe Çalışan Kadınların Aile Planlaması ve Acil Kontrasepsiyona İlişkin Bilgi ve Tutumlarının Belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;29(2):123-32. doi: 10.34108/eujhs.754337
• 18. Nazik F, Mumcu Ş, Sönmez M, Yılmaz AN, Yüksekol ÖD. 15-49 Yaş Evli Kadınların Aile Planlamasına İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi 2021;4(3):326-36. doi:10.38108.ouhcd.881578
• 19. UNICEF. (2022, june 21). Child Protection from violence, exploitation and abuse. Available from: http://www.unicef.org/protection/57929 _58008.html Erişim tarihi: 20.05.2024
• 20. Doğan ÖS. Türkiye’de 2000 Yılından Günümüze Toplam Doğurganlık Hızı Değişimlerinin Sosyokültürel Sebepleri ve Sonuçları. Turkish Studies-Social Sciences 2019; 14 :2449-62. doi: 10.29228/TurkishStudies.36821
• 21. Egelioğlu ÇN, Top EK, Arkan G, Kaba F, Ertop F. Evli Kadınların Kullandıkları Aile Planlaması Yönteminin Cinsel Yaşam ve Benlik Saygısına Etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2016; 13 (2): 101-6.
• 22. Karabulutlu Ö, Bilgin F. Kars İlinde Kadınların Aile Planlamasına İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi. GÜSBD 2023;12 (4):1913-23. doi: 10.37989/gumussagbil.1369780
• 23. Eryılmaz N, Ege E. Doğum sonu dönemdeki kadınların aile planlaması konusundaki tutumları ve ilişkili faktörler. Journal of Human Sciences 2016;13(2):3389-401.
• 24. Egelioğlu ÇN, Kahveci M, Işık S, Hacılar A. Kadınların postpartum kontraseptif tercihleri ve tutumları. JAREN 2020;6(1):67-72.
• 25. Tekgündüz SE, Gür EY, Apay SE. Evli Kadınların Aile Planlaması Tutum ve Niyetleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Sakarya Tıp Dergisi 2021;11(4):743-50. doi: 10.31832/smj.854295.
• 26. Akar N. Kars/Digor ilçesinde yaşayan 15-49 yaş evli kadınların aile planlaması hakkında eğitim öncesi ve sonrası tutumlarının değerlendirilmesi. Kafkas J Med Sci 2023;13 (1):32-8. doi: 10.5505/kjms.2023.39112