Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Değerlendirilir? Neden Önemli?

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 1, 0 - 0, 15.03.2016

Candan Kendir Çopurlar , Mehtap Kartal

https://doi.org/10.5455/tjfmpc.193796

Cited By: 22

Öz

Sağlık okuryazarlığı (SOY), bir hastaya tıbbi bir bilgi vermek istendiğinde, bireyin bu bilgiyi anlayıp, yorumlaması ve buna uygun davranış göstermesi olarak tanımlanabilir. Hastalar, sağlık sistemi içinde karmaşık bilgi ve tedavi süreçleriyle karşı karşıya kalmaktadırlar. SOY düzeyinin sınırlı olması, tanı ve tedavileri olumsuz etkilemekte, hastane yatışlarının artmasına ve yatış süresinin uzamasına neden olmaktadır. Bunun yanında, acil servisin uygunsuz kullanılmasına neden olmakta ve sağlık sistemine ek yükler getirmektedir. Başlangıçta soyut bir kavram gibi görünen SOY düzeyinin ölçümü için farklı yöntemlerle uygulanan birçok ölçek geliştirilmiştir. Tıp Enstitüsü tarafından yayınlanan "Sağlık Okuryazarlığı: Karışıklığa son vermek için Yönerge" (Health Literacy: Prescription to End Confusion) de, bu kavramla ilgili tüm ölçekler değerlendirilmiş ve 4 ana grupta toplanmıştır. Bunlar; Yetişkinlerde Fonksiyonel Sağlık Okuryazarlığı Testi (TOFHLA-Test of Functional Health Literacy in Adults), Tıpta Yetişkin Okuryazarlığının Hızlı Değerlendirilmesi (REALM-Rapid Estimate of Adult Literacy in Medicine), Sağlık Aktiviteleri Okuryazarlığı Ölçeği (HALS-Health Activities Literacy Scale), NVS (Newest Vital Sign). Bu alanda öncelikle yapılması gereken, hızlı uygulanabilir, güvenilir bir ölçek geliştirilmesinin öncelik kazanmasıdır. Bunun ardından, sağlık personeli eğitimleri ile, sağlık okuryazarlık düzeyi düşük bireylerin engelleri belirlenerek, bunlara yönelik bazı müdahalelerde bulunularak toplumun sağlık okuryazarlık düzeyi artırılabilir.

Kaynakça

• Nutbeam D. Health promotion glossary. Health Promot. Int. (1998) 13 (4): 349-364.
• Health literacy program.
• http://www.ama-assn.org/ama/pub/about-ama/ama-foundation/our-programs/public-health/health-literacy-program.page,Erişim tarihi: 05.01.2015
• Sağlığın geliştirilmesi ve teşviki sözlüğü.
• http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/64546/3/9789755903613_tur.pdf,Erişim tarihi: 02.03.2015
• US national academy of sciences institute of medicine.
• www.iom.edu, Erişim tarihi: 10 temmuz 2014
• Health Literacy- A prescription to end confusion.
• http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=10883,
• Erişim tarihi: 06.03.2014
• Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z et all. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health 2012, 12:80
• Beverly M, Deborah L. B. Electronic personal health records that promote self-management in chronic illness. The Online Journal of Issues in Nursing, 2010;15(3)
• Baker DW, Williams MV, Parker RM, Gazmararian JA, Nurss J. Development of a brief test to measure functional health literacy. Patient Educ Couns. 1999;38(1):33-42.
• Ozdemir H, Alper Z, Uncu Y, Bilgel N. Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Educ Res. 2010;25(3):464-77
• Sezer A, Kadıoğlu H, Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;17:3
• Baker D, Parker RM, Williams MV. Health literacy and the risk of hospital admission. J Gen Intern Med. 1998 Dec; 13(12): 791–798.
• Dageforde LA, Cavanaugh KL. Health literacy emerging evidence and applications in kidney disease care. Adv Chronic Kidney Dis. 2013;20(4):311-9.
• Sadeghi S, Brooks D, Stagg-Peterson S, Goldstein R. Growing awareness of the importance of health literacy in individuals with COPD. COPD.2013;10(1):72-8.
• Bains SS, Egede LE. Associations between health literacy, diabetes knowledge, self-care behaviors, and glycemic control in a low income population with type 2 diabetes. Diabetes Technol Ther. 2011(3);13(3):335-41.
• Joplin S, van der Zwan R, Joshua F, Wong PK. Medication adherence in patients with rheumatoid arthritis: the effect of patient education, health literacy, and musculoskeletal ultrasound. Biomed Res Int. 2015;2015:150658
• Al Sayah F, Majumdar SR, Johnson JA. Association of Inadequate Health Literacy with Health Outcomes in Patients with Type 2 Diabetes and Depression: Secondary Analysis of a Controlled Trial. Can J Diabetes. 2015(8);39(4):259-65
• Kobayashi LC, Wardle J, von Wagner C. Limited health literacy is a barrier to colorectal cancer screening in England: evidence from the English longitudinal study of ageing. Prev Med. 2014;61:100-5.
• Sentell T, Braun KL, Davis J, Davis T. Health literacy and meeting breast and cervical cancer screening guidelines among Asians and whites in California. Springerplus. 2015(8); 19;4:432
• Shoou-Yih D, Tzu-I T, Yi-Wen T. Accuracy in self-reported health literacy screening: a difference between men and women in Taiwan. BMJ Open 2013; 3:e002928
• Beauchamp A, Buchbinder R, Dodson S, Batterham RW, Elsworth GR, McPhee C, Distribution of health literacy strengths and weaknesses across socio-demographic groups: a cross-sectional survey using the Health Literacy Questionnaire (HLQ). BMC Public Health. 2015 Jul 21;15:678.
• von Wagner C, Knight K, Steptoe A, Wardle J. Functional health literacy and health-promoting behaviour in a national sample of British adults.J Epidemiology & Community Health. 2007;61(12):1086–90.
• Sezgin D. Sağlık okuryazarlığını anlamak.
• http://iletisimdergisi.gsu.edu.tr/article/viewFile/5000071880/5000066131,
• Erişim Tarihi: 15.10.2015
• Sağlık okuryazarlığını e-öğrenme. http://uzem.ankara.edu.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=377&Itemid=108&lang=tr,
• Erişim Tarihi: 08.09.2015
• Tanrısu Över M. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması.
• http://www.sagliksen.org.tr/MediaContent/vYcK-1419245270-mA5r.pdf,
• Erişim tarihi: 20.06.2015
• Aile hekimliği/ Genel pratisyenlik Avrupa tanımı.
• http://www.woncaeurope.org/sites/default/files/documents/WONCA%20definition%20Turkish%20version.pdf,
• Erişim tarihi: 16.04.2014
• Cifuentes M, Brega AG, Barnard J, Mabachi NM, Albright K, Weiss BD et al. Guide to implementing the health literacy universal precautions toolkit. AHRQ Publication No. 15-0023-1-EF Rockville, MD. Agency for Healthcare Research and Quality. January 2015.