Rational Use of Medicines by Mothers Having Children Under Five Years Old and Factors Affecting Their Medication Use

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 4, 530 - 539, 20.12.2020

Ayça Çınar Yeliz Mercan

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.738244

Cited By: 4

Öz

Aim: In this study, it was aimed to determine mothers’ Rational Use of Medicines (RUM) having children under five years old, and factors affecting their medication use. Method: This descriptive and cross-sectional study was performed in Pinarhisar, a district of Kırklareli, a province in northwestern Turkey, between June 2015 and March 2016. The study sample consisted of 320 women having 0-59-months old children enrolled in Family Health Centers. The data were collected through face-to-face interviews using the Questionnaire developed by the researchers. Results: The rate of RUM among the participants was 30.0%. The rate of taking over-the-counter medication, and antibiotics without a prescription among the women was 90.0% and 19.1% respectively. The rate of the women who gave over-the-counter medication, and antibiotics without a prescription to their children was 66.3% and 6.3% respectively. Of the participants, 38.4% had medication at home to use just in case and 33.4% took medication upon others’ advice. The rates of correct responses given by the mothers to questions on antibiotic use ranged between 18.8% and 52.2%. In the multivariate logistic regression analysis, the rate of rational use of medicines was higher in those who had a nuclear family, those whose income was above the minimum wage (1400-2800 Turkish liras), those who were aware that the effectiveness of the drug would not increase as the drug price increased, and those who were aware of the rational use of drugs than it was in those whose income was below the minimum wage (<1400 Turkish liras), those who had a large or fragmented family, those who were not aware that the effectiveness of the drug would not increase as the drug price increased, and those who were not aware of the rational use of drugs respectively. Conclusion: About one out of three mothers who had children under the age of five used drugs rationally. Among the mothers, the rate of taking over-the-counter medication and antibiotics without a prescription for themselves was higher than the rate of giving them to their children. Among the determinants of rational use of medication were the family type, income level, and the level of knowledge or awareness of RUM. When mothers having children under the age of five present to health institutions, the interview processes should be evaluated well, educational studies should be planned for them and their participation in these studies should be ensured.

Anahtar Kelimeler

Key Words: Rational use of medicine, irrational use of medicine, non-prescription medicines, use of antibiotics without a prescription, child, mother

Beş Yaş Altı Çocuğu Olan Annelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumu ve Etkileyen Etmenler

Öz

Giriş: Bu çalışmada, beş yaş altı çocuğu olan annelerin akılcı ilaç kullanım (AİK) durumunun belirlemesi ve etkileyen faktörlerin saptanması amaçlanmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan bu araştırma, Haziran 2015- Mart 2016 tarihleri arasında Pınarhisar’da yürütülmüştür. Araştırmanın örneğini, Aile Sağlığı Merkezlerine kayıtlı 0-59 aylık çocuğu olan 320 kadın oluşturmuştur. Veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu yardımıyla yüz yüze toplanmıştır. Bulgular: Katılımcıların AİK prevalansı %30,0 saptanmıştır. Kadınların reçetesiz ilaç ve reçetesiz antibiyotik kullanım prevalansı sırasıyla %90,0 ve %19,1 idi. Kadınların çocuklarına yönelik reçetesiz ilaç ve reçetesiz antibiyotik kullanım prevalansı sırasıyla %66,3 ve %6,3 bulunmuştur. Grubun %38,4’ünün evde ilaç bulundurduğu, %33,4’ünün tavsiye ile ilaç kullandığı saptanmıştır. Annelerin %18,8-%52,2’si antibiyotik kullanımına yönelik doğru bilgiye sahip olduğu görülmüştür. Çok değişkenli lojistik regresyon analizinde; geniş veya parçalanmış aile yapısına sahip olanlara göre çekirdek ailede yaşayanların, asgari ücretin altında (<1400 TL) geliri olanlara göre 1400-2800 TL geliri olanların, ilaç fiyatı arttıkça ilacın etkinliğinin artmadığını bilenlerin ve ilaçların akılcı kullanımı ile ilgili farkındalığı olanların, ilaçları akılcı kullanma olasılığı yüksek saptanmıştır. Sonuç: Beş yaş altı çocuğu olan yaklaşık üç anneden biri ilaçları akılcı kullanmaktadır. Annelerin kendilerine yönelik reçetesiz ilaç kullanımı ve reçetesiz antibiyotik kullanımı çocuklarına kıyasla yüksek düzeydedir. İlaçların akılcı kullanımında aile tipi, gelir düzeyi, AİK bilgi veya farkındalık düzeyi belirleyici olarak saptanmıştır. Beş yaş altı çocuğu olan annelerin sağlık kuruluşlarına başvurularında, görüşme süreçleri iyi değerlendirilmeli, eğitim çalışmaları planlanmalı ve katılımları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

akılcı ilaç kullanımı, akılcı olmayan ilaç kullanımı, reçetesiz ilaç kullanımı, reçetesiz antibiyotik kullanımı, çocuk, anne

Kaynakça

• 1. World Health Organization. The Pursuit of Responsible Use of Medicines: Sharing and Learning from Country Experiences. 20 Avenue Appia, 1211, Geneva 27, Switzerland, 2012, page 2.
• 2. Katzung GB, Masters SB, Trevor AJ. Basic and Clinical Pharmacology. Rational Prescribing and Prescription Writing. 11. Edition, Mac GrawHill Medical, 2009.
• 3. World Health Organization. Antimicrobial Resistance: A Threat to Global Health Security. Rational use of medicines by prescribers and patients. Fifty-Eighth World Health Assembly, Apr 2005; A58/14, page 2-6.
• 4. Akkurt B. Araştırma Görevlilerinin (Branş) Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilgi Tutum ve Davranışları. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, Ankara, 2016. Sayfa: 9.
• 5. World Health Organization. Antibiotic Resistance, Key facts. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance Son erişim tarihi: 23.05.2020.
• 6. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı. Türkiye’de Antimikrobiyal Direnç: Ekonomik Değerlendirme ve Öneriler. Ankara, Sayfa: 10-11 Son erişim tarihi: 23.05.2020. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1504774735-1.Turkiye___de_Antimikrobiyal_Direnc___Ekonomik_Degerlendirme_ve_Oneriler.pdf
• 7. Hatipoğlu S, Özyurt BC. Manisa İlindeki Bazı Aile Sağlığı Merkezlerinde Akılcı İlaç Kullanımı, TAF Prev Med Bull, 2016;15(4): 1-8. DOI: 10.5455/pmb.1-1441352977.
• 8. Akıcı A, Mollahaliloğlu S, Dönertaş B, Özgülcü Ş, Alkan A, Filiz Başaran N. Patients' attitudes and knowledge about drug use: a survey in Turkish family healthcare centres and state hospitals. Turk J Med Sci. 2017 Nov 13;47(5):1472-1481. doi: 10.3906/sag-1608-29.
• 9. Wauters M, Elseviers M, Vaes B, Degryse J, Dalleur O, Vander Stichele R, Christiaens T, Azermai M. Too many, too few, or too unsafe? Impact of inappropriate prescribing on mortality, and hospitalization in a cohort of community-dwelling oldest old. Br J Clin Pharmacol. 2016 Nov;82(5):1382-1392. doi: 10.1111/bcp.13055.
• 10. Bian C, Xu S, Wang H, Li N, Wu J, Zhao Y, Li P, Lu H. A Study on the Application of the Information-Motivation-Behavioral Skills (IMB) Model on Rational Drug Use Behavior among Second-Level Hospital Outpatients in Anhui, China. PLoS One. 2015 Aug 14;10(8):e0135782. doi: 10.1371/journal.pone.0135782.
• 11. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları. HÜ Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016; 3(3): 44-55.
• 12. Li R, Xiao F, Zheng X, Yang H, Wang L, Yin D, Yin T, Xin Q, Chen B. Antibiotic misuse among children with diarrhea in China: results from a national survey. PeerJ, 2016;4, e2668.
• 13. Koç Türkoğlu F. Pediatri Kliniğine Başvuran Annelerin Çocuklarda Antibiyotik Kullanımı Konusundaki Bilgi ve Tutumlarının Araştırılması. Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Uzmanlık Tezi, İstanbul, 2008. Sayfa 1-109
• 14. Barutçu İA, Tengilimoğlu D, Naldöken Ü. Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İİBF Dergisi, 2017;19(3): 1062-1078.
• 15. De La Rosa M, Huang H, Brook JS, Sanchez M, Rojas P, Kanamori M, Cano MA, Martinez M. Sociocultural determinants of substance misuse among adult Latinas of Caribbean and South and Central American descent: A longitudinal study of a community-based sample. J Ethn Subst Abuse. Jul-Sep 2018;17(3):303-323. doi: 10.1080/15332640.2016.1201716.
• 16. Altındiş S. (2017). Akılcı İlaç Kullanımına Sistematik Bir Bakış. Journal of BSHR 2017;1(2):34-38
• 17. Kenesarı CK, Özçakar N. Annelerin çocuklarında antibiyotik kullanımına ilişkin yaklaşımları: Kısa bilgilendirme ne kadar etkili? Türk Aile Hek Derg 2016;20 (1): 16-22. doi: 10.15511/tahd.15.21614
• 18. Al-Shawi MM, Darwish MA, Wahab MMA, Al-Shamlan NA. Misconceptions of parents about antibiotic use in upper respiratory tract infections: A survey in primary schools of the Eastern Province, KSA. J Family Community Med. Jan-Apr 2018;25(1):5-12. doi: 10.4103/jfcm.JFCM_46_17.
• 19. Yılmaz F, Arıkan D, Baklacı Ö, Bilmez A, Bülbül D. 0-2 Yaş Çocuğa Sahip Annelerin Oral İlaç Kullanım Davranışlarının İncelenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 2013;16(2):82-88.
• 20. Hilmer SN, Gnjidic D. Prescribing for Frail Older People. Aust Prescr. 2017 Oct;40(5):174-178. doi: 10.18773/austprescr.2017.055.
• 21. Aleem MA, Rahman MM, Ishfaq M, Mehmood, K, Ahmed SS. Determinants of Antibiotics Misuse by the Parents in Children: A Survey From Northern Region of Saudi Arabia. Bangladesh J Child Health 2016; 40(2): 64-71.
• 22. Cheng J, Coope C, Chai J, Oliver I, Kessel A, Wang D, Sun Y. Knowledge and behaviors in relation to antibiotic use among rural residents in Anhui, China. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2018 Jun;27(6):652-659. doi: 10.1002/pds.4429.
• 23. Han B, Compton WM, Blanco C, Crane E, Lee J, Jones CM. Prescription opioid use, misuse, and use disorders in US adults: 2015 National Survey on Drug Use and Health. Ann Intern Med. 2017 Sep 5;167(5):293-301. doi: 10.7326/M17-0865.
• 24. Oliveira EA, Bertoldi AD, Domingues MR, Santos IS, Barros AJ. Medicine use from birth to age two years: the 2004 Pelotas (Brazil) Birth Cohort study. Rev Saude Publica. 2010 Aug;44(4):591-600.
• 25. Suluhan D, Taşal C, Yıldız D, Eren Fidancı B, Konukbay D, Gök F, Sürer İ. 0-6 Yaş Arası Çocuğa Sahip Annelerin Ateş Düşürücü İlaç Kullanımına İlişkin Bilgi ve Tutumlarının Belirlenmesi. F.N. Hem. Derg, 2016; 24(2): 90-96. DOI: 10.17672/fnhd.34351
• 26. Güneş ÜY, Gürlek Ö, Sönmez M. Factors contributing to medication errors in Turkey: nurses’ perspectives. J Nurs Manag. 2014 Apr;22(3):295-303. doi: 10.1111/jonm.12216.
• 27. Baig MT, Sial AA, Huma A, Ahmed M, Shahid U, Syed N. Irrational antibiotic prescribing practice among children in critical care of tertiary hospitals. Pak J Pharm Sci. 2017 Jul;30(4(Suppl.)):1483-1489.
• 28. Yakimova Y. Pharmacists' knowledge of the safety of antibiotics for systemic use. Int J Risk Saf Med. 2015;27 Suppl 1:S11-2. doi: 10.3233/JRS-150670.
• 29. Özkan S, Tunca MZ, Baran Aksakal FN, Özdemirkan T, Aycan S. Ankara’da Bazı Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuranlarda Antibiyotik Kullanımı Ve İlişkili Etmenler. 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Kitabı, Bursa; 2012;338-341.
• 30. Shehadeh M, Suaifan G, Darwish RM, Wazaify M, Zaru L, Alja'fari S. Knowledge, attitudes and behavior regarding antibiotics use and misuse among adults in the community of Jordan: A pilot study. Saudi Pharm J. 2012 Apr;20(2):125-33. doi: 10.1016/j.jsps.2011.11.005.
• 31. McCabe SE, Teter CJ, Boyd CJ, Wilens TE, Schepis TS. Sources of Prescription Medication Misuse Among Young Adults in the United States: The Role of Educational Status. J Clin Psychiatry. 2018 Mar/Apr;79(2). pii: 17m11958. doi: 10.4088/JCP.17m11958.