Evde Bakım Hizmeti Veren Aile Bireylerinin Anksiyete Düzeyleri ve Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi: Vaka-kontrol Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 4, 633 - 638, 20.12.2020

Nurcan Akbaş Güneş

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.765490

Öz

Amaç: Bu çalışmada, evde bakım hizmeti veren bireylerin uyku kalitelerini bakım hizmeti verme süreleri ve evde bakım hizmeti alan hastaların tam ya da yarı bağımlı olma durumlarına göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmamız evde bakım hizmeti veren 73 katılımcı (grup 1) ve 73 sağlıklı gönüllü (grup 2) ile gerçekleştirildi. Katılımcıların değerlendirilmesi için bir anket formu oluşturulmuştur. Ve tüm katılımcılara Beck Anksiyete Ölçeği (BAI) ve Pittsburgh Uyku Kalitesi Endeksi (PSQI) uygulandı. Bulgular: Grup 1 ile grup 2 arasında PSQI skorları değerlendirildiğinde istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı (p=0.011). Grup 1'in grup 2'den yüksek puan aldığı ve uyku kalitesinin daha kötü olduğu sonucuna varıldı. PSQI skorları ve BAI skorları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptandı (p <0.05). PSQI skorları arttıkça BAI skorlarının da arttığı görülmüştür. Ayrıca evde bakım hastalarının hastalık sayısı (tek veya çoklu hastalıklar) ile bakım verenlerin BAI skorları arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p = 0.037, p <0.05). Sonuç: Sonuç olarak sağlık, tam bir fiziksel, ruhsal ve sosyal refah durumunu ifade eder. Hastayı ve bakıcıyı bu bağlamda değerlendirmeli ve ihtiyaçlarına cevap vermeliyiz. Uyku, insan yaşamını tamamen etkileyen bir durumdur. Sağlıklı bir evde bakım hastası görmek istiyorsak, öncelikle bakıcının sağlıklı olmasını sağlamalıyız.

Anahtar Kelimeler

Evde bakım, Bakıcı, Uyku kalitesi, Anksiyete

Evaluation of Anxiety Levels and Sleep Quality of Family Members Providing Home Care Services: A Case-Control Study

Öz

Objective: In this study, it was aimed to evaluate the sleep quality of individuals who provide home care services regarding their duration of care service and the status of full or semi-dependent patients who receive home care services. Methods: Our study was conducted with 73 home caregiver participants (group 1) and 73 healthy volunteers (group 2). A questionnaire form was formulated for the evaluation of the participants. Beck Anxiety Inventory (BAI) and Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) were applied to all participants. Results: When PSQI scores were evaluated between group 1 and group 2, statistically significant differences were detected (p=0.011). It was concluded that group 1 scores were higher than group 2 and sleep quality is worse. When the PSQI scores and the BAI scores were compared, statistically significant differences were detected (p <0.05). It was found that while the PSQI scores increased, the BAI scores also increased. A statistically significant relationship was also found between BAI scores and the number of diseases (single or multiple diseases) of the home care patients (p = 0.037, p <0.05). Conclusion: In conclusion, health expresses a state of complete physical, spiritual, and social well-being. We should evaluate the patient and caregiver in this context and respond to their needs. Sleep is a condition that affects human life entirely. If we want to see a healthy home care patient, we must first ensure that the caregiver is healthy.

Anahtar Kelimeler

Home care, Caregiver, Sleep quality, Anxiety

Kaynakça

• 1. Kurulu EBDY. Evde bakım tanımı, kapsamı, temel kavramlar ve ülkemizde mevcut durum. İstanbul; 2010.
• 2. Gazete R. Evde bakım hizmetleri sunumu hakkında yönetmelik, 25751 sayılı kanun. 10.03.2005 (date of access: 18.09. 2019).
• 3. Kalınkara V, Kalaycı I. Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. YSAD-EIRJ. 2017;10(2):19-39.
• 4. Altuntaş M, Yilmazer T, Güçlü Y, Öngel K. Evde sağlik hizmeti ve günümüzdeki uygulama şekilleri. Tepecik Eğit Hast Derg. 2010;20:153-8.
• 5. Guzel EÇ. Türkiye’de Evde Sağlık Hizmetleri. Klinik Tıp Aile Hekimliği. 2018; 10(5):15-9.
• 6. Bakanlığı S. Sağlık bakanlığı ve bağlı kuruluşları tarafından evde sağlık hizmetlerinin sunulmasına dair yönetmelik. Resmi Gazete, tarihi. 27.02.2015 (date of access: 30.05.2020).
• 7. Govina O, Kotronoulas G, Mystakidou K, Katsaragakis S, Vlachou E, Patiraki E. Effects of patient and personal demographic, clinical and psychosocial characteristics on the burden of family members caring for patients with advanced cancer in Greece. Eur J Oncol Nurs. 2015;19(1):81-8. https://doi.org/10.1016/j.ejon.2014.06.009
• 8. Leow MQH, Chan SWC. Factors affecting caregiver burden of terminally ill adults in the home setting-A systematic review. JBI Database System Rev Implement Rep. 2011;9(45):1883-916. https://doi.org/10.11124/jbisrir-2011-104
• 9. Yikilkan H, Aypak C, Gorpelioglu S. Depression, anxiety and quality of life in caregivers of long-term home care patients. Arch Psychiatr Nurs. 2014;28(3):193-6. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2014.01.001
• 10. Schulz R, Beach SR. Caregiving as a risk factor for mortality: the Caregiver Health Effects Study. JAMA. 1999;282(23):2215-9. https://doi.org/10.1001/jama.282.23.2215
• 11. Civi S, Kutlu R, Çelik HH. Kanserli hasta yakınlarında depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Gulhane Med J. 2011;53:248-53.
• 12. Koc Z, Saglam Z, Cinarli T. Kanser Tanısı Almış Olan Bireylere Bakım Veren Hasta Yakınlarının Bakım Verme Yükü İle Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;1(1):99-116.
• 13. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: psychometric properties. J Consult Clin Psychol.1988;56(6):893-7. https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.6.893
• 14. Ulusoy M, Sahin NH, Erkmen H. the Beck Anxiety Inventory: Psychometric Properties. J Cogn Psychother. 1998;12(2): 163-72.
• 15. Buysse DJ, Reynolds III CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res. 1989;28(2):193-213. DOI: 10.1016/0165-1781(89)90047-4
• 16. Agargun M. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin gecerligi ve guvenirligi. Turk Psikiyatri Dergisi. 1996;7:107-15.
• 17. Hamamcı M, Bozkurt G, Karaaslan Ö, Hacımusalar Y, Buyukkizmaz M, İnan LE. Demans hastalarına bakım verenlerin uyku kalitelerinin değerlendirilmesi. Bozok Med J. 2019;9(4):88-93. https://doi.org/10.16919/bozoktip.571437
• 18. Tay RY, Hum AYM, Ali NB, Leong IY, Wu HY, Chin JJ, et al. Comfort and satisfaction with care of home-dwelling dementia patients at the end of life. J Pain Symptom Manage. 2020;59(5):1019-32. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2019.12.004
• 19. Yesil T, Uslusoy EC, Korkmaz M. Examining Of The Life Quality And Care Burden Of Those Who Are Looking After The Patients Suffering From Chronic Diseases. GUJHS. 2016;5(4):54-66.
• 20. Lee A, Lin W. Association between sleep quality and physical fitness in female young adults. J Sports Med Phys Fitness 2007;47(4):462-7.
• 21. Howes C. Living wages and retention of homecare workers in San Francisco. Industrial Relations.2005;44(1):139-63. https://doi.org/10.1111/j.0019-8676.2004.00376.x
• 22. Yılmaz TE, Ceyhan S, Yilmaz T, Kasim İ. Geriatrik hastalara bakım verenlerin kendi kronik hastalık durumları ve hastalıklarına yönelik tutum ve davranışları. Ortadogu Med J. 2019;11(3):244-51. https://doi.org/10.21601/ortadogutipdergisi.495692
• 23. Selcuk KT, Avci D. Kronik Hastalığa Sahip Yaşlılara Bakım Verenlerde Bakım Yükü ve Etkileyen Etmenler. SDU Journal of Health Science Institute. 2016;7(1):1-9.
• 24. Karabulutlu EY, Akyil R, Karaman S, Karaca M. Investigation of sleep quality and psychological problems in cancer caregivers. Turkish Journal of Oncology. 2013;28(1):1-9. https://doi.org/10.5505/tjoncol.2013.807
• 25. Ay S, Unubol H, Ezer S, Omay O, Sayar GH. Yaşlı hastalara bakım verenlerin bakım verme yükleri ve başa çıkma biçimleri ile depresyon ve anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Fam Pract Palliat Care.2017;2(3):38-44. https://doi.org/10.22391/920.335720