KANSER TARAMASINDA MOBİL UYGULAMALARIN KULLANILMASI VE ETKİNLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 1, 49 - 55, 09.03.2021

Basak Asli Cankaya , Funda Yıldırım Baş , İbrahim Arda Cankaya

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.803805

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, insanların kanser alanında güncel teknoloji ışığında profesyonel ve kalıcı koruyucu sağlık hizmeti almalarını sağlamak, kanser taramaları konusunda farkındalıklarını artırmak ve aynı zamanda etkin, bilinçli karar verme mekanizmalarını harekete geçirmektir. Yöntem: Kanserler hakkında temel bilgiyi, tarama yöntemlerini ve zamanlarını içeren mobil uygulama geliştirildi. Ulusal tarama programlarına göre meme, rahim ağzı ve kolon kanserleri için kişilere muayene olmalarını hatırlatıcı bildirimler gönderildi. Veriler Ağustos - Aralık 2019 tarihleri arasında uygulamayı indiren ve uygulamada tarafımızca hazırlanan anketi dolduran kişilerden elde edildi. Bulgular: Mobil uygulama indirme sayısı 1050; Başvuruda kayıtlı kişi sayısı 539, anketi dolduran kişi sayısı 344'tür. Erkek sayısı 142 (% 26,3), kadın sayısı 397'dir (% 73,7). Ortalama yaş 33,3 ± 11,5'tir. Kanser taraması konusunda uygulamayı teşvik edici bulma ile meslekler arasında anlamlı fark vardı. Sağlık çalışanları ve öğretmenlerde daha fazlaydı (p = 0,002). Uygulamanın taramalar hakkında eksik bilgilerini tamamladığını düşünme ve uygulamayı kullanmaya devam etme durumları ile yaş ve meslek arasında anlamlı farklılık gözlendi (p<0,0001,p=0,027),(p=0,04,p=0,01). Uygulamayı tavsiye etme durumları ile yaş, vücut kitle indeksi ortalamaları ve meslekler arası anlamlı farklılık tespit edildi (p=0,01,p=0,02,p=0,01). Sonuç: Daha bilinçli ve sağlıklı toplum için, kişilerin birincil koruma kapsamında yer alan, kanser taramaları ile mücadele hakkında farkındalıkları arttırılmalı, bilgilendirme ve uyarılarla tetkiklerin, muayenelerin zamanında yaptırılması sağlanmalıdır. Sağlık Bakanlığı önderliğinde yeni uygulamalar oluşturulmalı ve daha çok kişiye ulaşılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Primer Koruma, Kanserin Erken Teşhisi, Mobil uygulamalar

Destekleyen Kurum

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ

Proje Numarası

5112-TU1-17

USING MOBILE APPLICATIONS IN CANCER SCANNING AND EVALUATING THE EFFECTIVENESS

Öz

Aim: The study aims to ensure that people receive professional and permanent preventive healthcare services in the light of current technology in the case of cancer, increase the awareness about cancer screenings, and activate effectively informed decision-making mechanisms. Methods: We developed a mobile application contains basic information about cancers, screening methods and periods. Individuals downloaded the application, received reminders to have their examinations according to the national cancer-screening program for breast, cervical, and colon cancers. The data used belongs to the individuals who downloaded the app between August and December 2019 and filled out the questionnaire we prepared in the app. Results: The mobile application was downloaded 1050 times where, there were 539 registrations in the application, and the number of completes questionnaires is 344. There were 142 (26.3%) men and 397 (73.7%) women. The mean age was 33.3 ± 11.5. Health care workers and teachers found the application significantly more beneficial to promote cancer screening (p = 0.002). Ages and professions of the participants significantly associated with their opinions regarding the application completed their knowledge gaps and considering continue to use the application (p <0.0001, p = 0.02), (p = 0.04, p = 0.01). Prospects for recommending the application differed significantly with age, body mass index, and profession (p = 0.01, p = 0.02, p = 0.01) Conclusion: Awareness should be increased about cancer screening practices within the scope of primary prevention. Information and warnings should be carried out regularly to ensure that examinations and investigations are done on time. Applications should be developed under the leadership of the Ministry of Health and must be ensured to be reached to more people.

Anahtar Kelimeler

Prevention, Primary, Early Diagnosis of cancer, mobile applications

Proje Numarası

5112-TU1-17

Kaynakça

• 1. Kanavos P. The rising burden of cancer in the developing world. Annals of oncology. 2006;17:15-23.
• 2. Tekpınar H, Özen M, Aşık Z. Evaluation of the patients who apply to family medicine policlinic. Turkish Journal of Family Practice. 2018;22(1):28-36.
• 3. Bayçelebi G, AYDIN F, Gökosmanoğlu F, Tat TS, VARIM C. Trabzon’da kanser tarama testleri farkındalığı. Journal of Human Rhythm. 2015;1(3):90-4.
• 4. Erdem Ss, Yılmaz M, Yıldırım H, Mayda As, Filiz B, Durak Aa, et al. Düzce’de Yaşayanların Kanser ve Kanser Risk Faktörleri Hakkında Bilgi Düzeyi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2017;7(1):1-10.
• 5. Açıkgöz A, Çehreli R, Ellidokuz H. Kadınların kanser konusunda bilgi ve tutumları ile erken tanı yöntemlerine yönelik davranışları. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2011;25(3):145-54.
• 6. Ersin F, Kıssal A, Polat P, Koca Bd, Erdoğan M. Kadın Sağlık Personelinin Servikal Kansere Yönelik Algıları ve Bunu Etkileyen Faktörler. Turkish Journal of Research & Development in Nursing. 2016;18.
• 7. Özçam H, Çimen G, Uzunçakmak C, Aydın S, Özcan T, Boran B. Kadın Sağlık Çalışanlarının Meme Kanseri, Serviks Kanseri ve Rutin Tarama Testlerini Yaptırmaya İlişkin Bilgi Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Istanbul Medical Journal. 2014;15(3).
• 8. Ramathuba DU, Ngambi D, Khoza LB, Ramakuela NJ. Knowledge, attitudes and practices regarding cervical cancer prevention at Thulamela Municipality of Vhembe District in Limpopo Province. African journal of primary health care & family medicine. 2016;8(2):1-7.
• 9. Gemalmaz A, Akçan A, Üner BA, Dişcigil G, Aydın M, Şahin NŞ, et al. Aydın merkez ilçede kolorektal kanser taramasına ilişkin bilgi, tutum ve engeller. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2015;19(1):37-48.
• 10. Pehlivanoğlu EFÖ, Sarı HB, Balcıoğlu H, Ünlüoğlu İ. Aile hekimliği polikliniğine başvuran kadın hastaların Human Papilloma Virüs aşılaması ve serviks kanseri hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Ortadoğu Tıp Dergisi. 2019;11(4):456-60.
• 11. Kaya C, Üstü Y, Özyörük E, Aydemir Ö, Şimşek Ç, Şahin AD. Sağlık çalışanlarının kanser taramaları hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal. 2017;17(1):73-83.
• 12. Patnode CD, Evans CV, Senger CA, Redmond N, Lin JS. Behavioral counseling to promote a healthful diet and physical activity for cardiovascular disease prevention in adults without known cardiovascular disease risk factors: updated evidence report and systematic review for the US Preventive Services Task Force. Jama. 2017;318(2):175-93.
• 13. O'Brien OA, McCarthy M, Gibney ER, McAuliffe FM. Technology-supported dietary and lifestyle interventions in healthy pregnant women: a systematic review. European journal of clinical nutrition. 2014;68(7):760-6.
• 14. Free C, Phillips G, Watson L, Galli L, Felix L, Edwards P, et al. The effectiveness of mobile-health technologies to improve health care service delivery processes: a systematic review and meta-analysis. PLoS Med. 2013;10(1):e1001363.
• 15. Buller DB, Borland R, Bettinghaus EP, Shane JH, Zimmerman DE. Randomized trial of a smartphone mobile application compared to text messaging to support smoking cessation. Telemedicine and e-Health. 2014;20(3):206-14.
• 16. Bickmore TW, Silliman RA, Nelson K, Cheng DM, Winter M, Henault L, et al. A randomized controlled trial of an automated exercise coach for older adults. Journal of the American Geriatrics Society. 2013;61(10):1676-83.
• 17. Yılmaz HB, Aksüyek H. Bursa İlinde Meme Kanserinin Erken Tanısında Farkındalığın Önemi-Alan Çalışması. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health. 2012;8(2).