Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanımı ve Bulaşıcı Hastalıklardan Korunma Tutumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 2, 261 - 268, 20.06.2021

Derya Işıklar Özberk , Ruhuşen Kutlu

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.840085

Cited By: 2

Öz

Amaç: Araştırmamız çalışan güvenliği kapsamında olup, hastanemizdeki görevli sağlık çalışanlarının kesici-delici tıbbi aletlerin güvenli kullanımı ve bulaşıcı hastalıklardan korunma tutumlarının değerlendirilmesi amaçlandı. Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipte olan bu araştırmaya Nisan 2017- Haziran 2017 tarihleri arasında Aile Hekimliği Polikliniğine periyodik sağlık muayenesi nedeni ile başvuran hastanede görevli sağlık çalışanlarından gönüllü olanlar dahil edildi. İşe giriş ve aralıklı kontrol muayenesi, tetanoz ve hepatit B aşılanma durumları, kişisel koruyucu kullanımı ve el yıkama alışkanlıkları sorgulandı. Ayrıca ‘Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeği’ uygulandı. Bulgular: Araştırmaya katılan 110 kişinin yaş ortalamaları 36,8±8,4 yıl, çalışma süreleri ortalaması 12,4±8,2 yıl idi. Katılımcıların %50,0’si erkek, %80,0’i evli, %37,3’ü temizlik çalışanı ve %66,4’ü ise cerrahi bölümde çalışmakta idi. Tutum ölçeği puan ortalaması 104,95±12,9olup, ortanca ölçek puanı, doktor, hemşire ve sağlık memurları dahil her üç meslek grubunda temizlik personeline göre istatistiksel olarak anlamlı yüksek idi (sırasıyla; p=0.031, p<0.001, p=0.004). İşe giriş muayenesi %70,9’unun yapılmıştı. Aralıklı kontrol muayenesini düzenli yaptıranların sıklığı ise %42,7idi. Kişisel koruyucuyu her zaman kullandığını %80,9’u belirtti, en çok tercih edilen kişisel koruyucu önlem %86,4 ile eldiven kullanımı idi. Son 1 yıl içerisinde kesici-delici alet yaralanması ile karşılaşma prevalansı %15,5 olarak saptandı. Çalışma yılı 10 yıl üstü olanlarda son 1 yıl içerisinde kesici-delici alet yaralanması 10 yıl ve altı çalışma süresi olanlara göre istatistiksel olarak anlamlı idi (p=0.041). Sonuç: Sağlık çalışanlarının kesici delici alet yaralanma sıklığı yüksek bulundu. Bu nedenle sağlık çalışanlarının işe girişte ve her yıl bağışıklık durumları değerlendirilmeli, aşı önerilerinde bulunulmalı, kesici-delici tıbbi aletlerin güvenli kullanımı ve bulaşıcı hastalıklardan korunma yolları hizmet içi eğitimler ile sürekli güncellenmelidir. 

Anahtar Kelimeler

Sağlık çalışanı, kesici-delici tıbbi aletlerin güvenli kullanımı, aşı, kişisel koruyucu kullanımı, el yıkama

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleşmesinde emeği geçen tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Evaluation of Healthcare Workers to Safe Use of Sharp-Penetrating Medical Devices and Prevention from Infectious Diseases Attitudes

Öz

Objective: In this study, it was aimed to evaluate the attitudes of healthcare workers in our hospital for safe use of medical devices and protection against infectious diseases. Method: This study was planned as a descriptive, cross-sectional analytical study. This study included volunteers from hospital staff who applied to the Family Medicine Policlinic between April 2017 and June 2017 for periodic health examinations. The status of conducting work and intermittent control examinations, tetanus and hepatitis B vaccination status, personal protective use and hand washing habits were questioned, and the Scale of the Attitude of Healthcare Workers to Safe Use of Sharp Instruments was applied. Results: The mean age of 110 people participating in the study was 36.8 ± 8.4 years, and the average duration of work was 12.4 ± 8.2 years. 50.0% of the participants were male, 80.0% were married, 37.3% were cleaning workers and 66.4% were working in the surgical department. The mean score of the attitude scale was 104.95 ± 12.59, and the median scale score was statistically significantly higher in all three occupational groups, including doctors, nurses and health officers (p = 0.031, p <0.001, p = 0.004, respectively). 70.9% of the recruitment examination was made. The frequency of those who had regular check-ups regularly was 42.7%. 80.9% of them stated that they always used personal protection, and the most preferred personal protective measure was the use of gloves with 86.4%. The prevalence of sharp stab injuries in the last 1 year was 15.5%. Those with a working year of more than 10 years had a statistically significantly higher incidence of stab injuries in the last 1 year than those with 10 years or less (p = 0.041). Conclusion: Vaccine recommendations should be given to healthcare workers at the beginning of the work and by evaluating their immune status, and the safe use of medical devices and the ways of protection against infectious diseases should be updated with in-service trainings.

Anahtar Kelimeler

Health care worker, safe use of sharp-penetrating medical devices, vaccination, personal protective use, hand washing

Kaynakça

• 1. Collins CH, Kennedy DA. Microbiological hazards of occupational needle stick and ‘sharps’ injuries. J ApplBacteriol 1987;62:385-402.
• 2. Korkmaz M. Sağlık Çalışanlarında Delici Kesici Alet Yaralanmaları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2008;3:17-37.
• 3. Ayranci U, Kosgeroglu N. Needle stick and sharps injuries among nurses in the healthcare sector in a city of western Turkey. J HospInfect 2004;58:216-223.
• 4. Eğri M, Pehlivan E. Turgut Özal Tıp Merkezi sağlık hizmeti çalışanlarında kesici-delici yaralanmalar epidemiyolojisi. Sağlık ve Toplum 2000;10:35-39.
• 5. Kılıçarslan A, Yıldız AN, Bilir N. Hacettepe Üniversitesi Hastanelerinde çalışan araştırma görevlilerinin mesleksel riskleri. Hacettepe Tıp Dergisi 2006;37:179-185.
• 6. Kişioğlu AN, Öztürk M, Uskun M, Kırbıyık S. Bir Üniversite Hastanesi sağlık personelinde delici kesici yaralanma epidemiyolojisi ve korunmaya yönelik tutum ve davranışları. J MedSci 2002;22:390-396.
• 7. Needle stick injuries [İnternet]. World Health Organization. https://www.who.int/occupational_health/topics/needinjuries/en//. (Erişim tarihi: 22.07.2019)
• 8. Terzi Ö, Aker S, Terzi Ö, Sünter AT, Pekşen Y. Hastane Temizlik Elemanları ve Mesleki Enfeksiyon Riski: Bilgi ve Davranışlar Üzerine Bir Çalışma. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2009;6(1):7-12.
• 9. Uzunbayır AN, Esen A. Sağlık çalışanlarının kesici-delici tıbbi aletleri güvenli kullanımına yönelik tutum ölçeği. 3. EKMUD Bilimsel Platformu (1-5 Mart 2011, İstanbul) Kitabı. Enfek¬siyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanları Derneği.
• 10. Aslan FE, Öntürk ZK. Güvenli Ameliyathane Ortamı; Biyolojik, Kimyasal, Fiziksel ve Psikososyal Riskler, Etkileri ve Önlemler, Maltepe Üniversitesi Hemsirelik Bilim ve Sanat Dergisi, 2011; 4(1):133-140.
• 11. Özyiğit F, Küçük A, Arıkan İ, Altuntaş Ö, Kumbasar H, Fener S,ve ark. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Kesici-Delici Tıbbi Aletleri Güvenli Kullanımına Yönelik Tutumları. Haseki Tıp Bülteni 2014;52:168-171.
• 12. Kurt AÖ, ÜçeşHarmanoğulları L, Ekinci Ö, Gülden Ersöz G. Bir üniversite hastanesi temizlik çalışanlarının biyolojik risk bilgi, tutum ve davranışları. Mersin UnivSaglık Bilim Derg 2015;8(2):37-47.
• 13. Aşçı Z. Afyon Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi çalışanlarında HBV, HCV ve HIV seroprevelansı. Türk Hij Den BiyolDerg 2014;71(2):61-66.
• 14. Bozkurt S, Kökoğlu ÖF, Yanıt F, Kocahasanoğlu U, Okumuş M, Sucaklı MH, ve ark. Sağlık çalışanlarında iğne batması ve cerrahi aletlerle olan yaralanmalar. Dicle Tıp Dergisi 2013; 40 (3): 449-452.
• 15. Tekingündüz S, Kurt AÖ, Temirci Ayhan H. Bir eğitim ve araştırma hastanesi temizlik işçilerinin bulaşıcı hastalık risk ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Life Sciences 2015;10(4):15-28.
• 16. Balcı E, Horoz D, Gün İ, Öztürk Y. Temizlik işinde çalışan kişilerin temizlik ve sağlık davranışlarının değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi 2005;27(4):158-166.
• 17. R Kutlu, N Demirbaş. Sağlık taraması için başvuran hastane personelinde serum hbsAg ve anti-Hbs düzeyleri ile hepatit B aşılanma durumu. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care 10 (3):136-141.
• 18. Akkaya S, Şengöz G, Pehlivanoğlu F, Güngör-Özdemir E, Akkaya-Tek Ş. Kesici ve Delici Alet Yaralanmalarıyla İlgili Anket Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Klimik Dergisi 2014;27(3):95-98.
• 19. Deveci SE, Açık Y, Ercan E, Oğuzöncül AF. Bir üniversite hastanesinde temizlik çalışanlarının temizlik ve hijyen konusundaki davranışlarının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi 2010;24(2):123-127.
• 20. WHO guidelines on handhygiene in healthcare: a summary [İnternet]. https://www.who.int/gpsc/information_centre/hand-hygiene-summary/en/. (Erişim tarihi: 23.07.2019)
• 21. Seyman CC, Ayaz S. Opinions of Operating Room Nurses Regarding Patient and Staff Safety in Operating Room. Dicle MedicalJournal 2016; 43 (1): 12-17. doi: 10.5798/diclemedj.0921.2016.01.0630.
• 22. Köşgeroğlu N, Ayrancı Ü, Bahar M. Ameliyathanede Çalışan Hemşirelerde Kesici/Delici Aletle Yaralanma ve Tıbbi Yardım Alma Durumları. Hemşirelik Forum Dergisi 2003;6:28-32.
• 23. Ersoy S, Çetinkaya F, Alp E. Hastane temizlik çalışanlarının hastane enfeksiyonları ve korunma ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;23(1):1-9.