Postpartum Dönemdeki Kadınların Sağlık Okuryazarlığı ile Geleneksel Uygulamalara Başvurmaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 3, 594 - 601, 10.09.2021

İlknur Yeşilçınar , Eda Şahin , Dilan Mercan

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.865926

Cited By: 5

Öz

Giriş: Sağlık okuryazarlığı; bireyin sağlığını koruyucu, geliştirici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerine, sağlık bilgilerine ulaşabilme, edinebilme, anlayabilme ve yorumlayabilme kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. Sağlık çıktıları ile sağlık okuryazarlığı düzeyi arasında önemli bir ilişki olduğu bilinmektedir. Geleneksel sağlık uygulamaları; toplumun inanç, gelenek, değer ve kültürleri ile yaptıkları uygulamalardır. Gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde yapılan davranış ve inançlarla ilgili bu uygulamaların bazıları sağlığa yararlı, bazıları zararlıdır, bazılarının ise hiçbir etkisi bulunmamaktadır. Bu çalışmada doğum yapmış kadınlarda sağlık okuryazarlığı ile doğum sonrasında geleneksel uygulamalara başvurmaları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tanımlayıcı nitelikteki bu araştırma bir kadın hastalıkları ve çocuk hastanesi kadın doğum servisinde doğum yapmış olan 303 kadın ile yapılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, “Tanıtıcı Özellikler Formu”, “Geleneksel Uygulamaları Değerlendirme Formu” ve “Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan kadınların yaş ortalamaları 29.19±6.94 ve ortalama çocuk sayısı 3.48±2.14’tür. Geleneksel uygulamalar olarak kadınların bebeğe yönelik en sık yaptıkları uygulama, sarılığı iyileştirmek için sarı yazma örtmek ve sarı giydirmek (%72.8), postpartum dönemde anneye yönelik en sık yapılan uygulama ise kırkı çıkana kadar kimse ile görüştürmemek/odadan çıkarmamak (%63.5) olarak belirlenmiştir. Kadınların sağlık okuryazarlık ölçeği toplam puan ortalamaları 106.77±16.52’dir. Kadınların yaş grupları, eğitim düzeyleri, çalışma durumları ve doğum sayısı ile sağlık okuryazarlığı ölçeği toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.05). Kadınların sağlık okuryazarlık ölçeği toplam puanları ile geleneksel uygulamalara başvurma sıklıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.001). Sonuç: Postpartum dönemde geleneksel uygulamalara başvuran kadınların olumsuz uygulamalar yaptığı bulunmuştur. Gebelerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin artırılmasının postpartum dönemdeki kadınların olumsuz geleneksel uygulamalara başvurma sıklığını azaltabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

postpartum, sağlık okuryazarlığı, hemşirelik, geleneksel

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Yoktur.

Teşekkür

Çalışmaya katılan gebelere teşekkür ederiz.

Investigation of the Relationship Between Health Literacy and the Traditional Practices of Women Who were in the Postpartum Period

Öz

Introduction: Health literacy is defined as the capacity to reach, acquire, understand and interpret health information that protects, enhances, and rehabilitates the health of individuals. It is known that there is a significant relationship between health outcomes and health literacy level. Traditional health practices are the practices of the society applied with beliefs, traditions, values, and cultures. Some of these practices related to behaviors and beliefs in pregnancy, delivery, and the postpartum period are beneficial for health, some are harmful, and some do not affect. The aim of this study was to investigate health literacy and the applications of traditional practices of women in the postpartum period. Methods: This cross-sectional descriptive study was conducted in an obstetrics and gynecology department of a women’s and children's health hospital with the 303 women who were delivered. Research data were collected with “Descriptive Prosperities Form”, “Traditional Applications Evaluation Form” and “Health Literacy Scale”. Results: The mean age of women was 29.19±6.94, and the mean number of childbirth was 3.48±2.14. As traditional practices, the most common practice of women for babies was to cover yellow writing and dress yellow to cure jaundice (72.8%), and the most common practice for the mother in the postpartum period was not to see anyone / not leave the room (63.5%) until postpartum forty days. Women's health literacy scale total mean score was 106.77 ± 16.52. A statistically significant relationship was found between the age groups, educational status employment status, and number of birth of women, and health literacy scale total scores (p<0.05). A statistically significant correlation was found between women's health literacy scale total scores and their frequency of using traditional practices (p <0.001). Conclusions: It was found that women who applied to traditional practices in the postpartum applied negative practices. It is thought that increasing the level of health literacy of pregnant women may decrease negative traditional applications in the postpartum period.

Anahtar Kelimeler

postpartum, health literacy, nursing, traditional

Proje Numarası

Yoktur.

Kaynakça

• 1. Corrarino JE. Health literacy and women's health: challenges and opportunities. J Midwifery Womens Health 2013; 58(3), 257-264. doi:10.1111/jmwh.12018.
• 2. Kickbusch I, Pelikan J, Apfel F, Tasourıs AD. Health literacy: the solid facts, 1st ed., Copenhagen, Denmark: World Health Organisation Regional Office for Europe; 2013. p.7-19.
• 3. Hosking SM, Brennan-Olsen SL, Beauchamp A, Buchbinder R, Williams LJ, Pasco JA. Health literacy in a population-based sample of australian women: a cross-sectional profile of the geelong osteoporosis study. BMC Public Health 2018;18, 1-14. https://doi.org/10.1186/s12889-018-5751-8.
• 4. Gallagher CE, Watt MC. Mental health literacy in a sample of canadian adults. Can. J. Behav. Sci. 2019; 51(3), 171–180. https://doi.org/10.1037/cbs0000129.
• 5. Krieger JL, Neil JM, Strekalova YA, Sarge MA. Linguistic strategies for improving informed consent in clinical trials among low health literacy patients. J Natl Cancer Inst. 2017; 109(3), djw233, https://doi.org/10.1093/jnci/djw233.
• 6. World Health Organization. Promoting health in the sdgs. report on the 9th global conference for health promotion, all for health, health for all. Shanghai, China. November 2016;1-44. (WHO/NMH/PND/17.5). Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/259183/WHO-NMH-PND-17.5-eng.pdf?sequence=1.
• 7. Kilfoyle KA, Vitko M, O’Conor R, Bailey SC. Health literacy and women’s reproductive health: a systematic review. J. Womens Health. 2016; 25 (12), 1237–1255.
• 8. Zibellini J, Muscat DM, Kizirian N, Gordon A. Effect of health literacy interventions on pregnancy outcomes: A systematic review. Women Birth 2021 Mar;34(2):180-186. https://doi.org/10.1016/j.wombi.2020.01.010.
• 9. Lupattelli A, Picinardi M, Einarson A, Nordeng H. Health literacy and its association with perception of teratogenic risks and health behavior during pregnancy. Patient Educ Couns. 2014; 96(2), 171-178. doi:10.1016/j.pec.2014.04.014.
• 10. Yin HS, Dreyer BP, Vivar KL, MacFarland S, van Schaick L, Mendelsohn AL. Perceived barriers to care and attitudes towards shared decision-making among low socioeconomic status parents: role of health literacy. Acad. Pediatr. 2012;12 (2) 117–124.
• 11. Withers M, Kharazmi N, Lim E. Traditional beliefs and practices in pregnancy, childbirth and postpartum: A review of the evidence from asian countries. Midwifery 2018; 56, 158–170.
• 12. Sis Çelik A, Çapik A, Engin R. Erzurum’da gebelik ve doğum sonu dönemde yapılan geleneksel uygulamaların belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; (15)4, 262–267.
• 13. Egelioğlu Cetişli N, Karayağız Muslu G, Şen S, Er Güneri S, Bolışık B, Saruhan A. Ege bölgesinde doğum sonu dönemde uygulanan geleneksel uygulamalar. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi 2014;2(1):22-35.
• 14. Aydın D, Aba YA. Annelerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile emzirme öz-yeterlilik algıları arasındaki ilişki. DEUHFED. 2019; 12(1), 31-39.
• 15. Sorensen K, Van den Broucke S, Pelikan J, Fullam J, Doyle G, Slonska Z, Kondilis B, Stoffels V, Osborne RH, Brand H. Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of HLS-EU-Q. BMC Public Health 2013;13:948. 16. HLS-EU Consortium. Comparative Report on Health Literacy in Eight EU Member States. The European Health Literacy Project 2009–2012. Vienna: Ludwig Boltzmann Institute for Health Promotion Research, 2012.
• 17. Toçi E, Burazeri G, Sorensen K, Jerliu N, Ramadani N, Roshi E, Brand H. Health literacy and socioeconomic characteristics among older people in transitional osovo. British Journal of Medicine & Medical Research, 2013;3(4), 1646-1658.
• 18. Aras Z, Bayık Temel AB. Sağlık okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2017; 25(2): 85-94.
• 19. Altuntuğ K, Anık Y, Ege E. Traditional practices of mothers in the postpartum period: evidence from turkey. Afr J Reprod Health. 2018; 22(1):94. DOI: 10.29063/ajrh2018/v22i1.9.
• 20. Swami V, Barron D, Smith L, Furnham A. Mental health literacy of maternal and paternal postnatal (postpartum) depression in british adults, J Ment Health. 2020; 29:2, 217-224, DOI: 10.1080/09638237.2019.1608932.
• 21. Peyman N, Abdollahi M. The relationship between health literacy and self-efficacy physical activity in postpartum women. J Health Lit. 2016; 1(1):5-12.
• 22. Akça E, Gökyıldız Sürücü Ş, Akbaş M. Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi 2020;8(3):630-642. doi: 10.33715/inonusaglik.735467.
• 23. Mobley SC, Thomas SD, Sutherland DE, Hudgins J, Ange BL, Johnson MH. Maternal health literacy progression among rural perinatal women. Matern Child Health J. 2014;18:1881–1892. DOI 10.1007/s10995-014-1432-0.
• 24. Sahin E, Pasalak SI, Seven M. Consanguineous marriage and its effect on reproductive behaviour and uptake of prenatal screening. J Genet Couns. 2020;29(5), 849-856.
• 25. Wagner T, Thompson EL, Gadson A, Stark M, Bush K, Raines-Milenkov A. Postpartum education and health literacy: new moms’ perspectives. J Consum Health Internet. 2020; 24:4, 346-359, DOI:10.1080/15398285.2020.1810964.
• 26. Li PA, Salway S, Such E, Dearden A, Willox M. Enhancing health literacy through co-design: development of culturally appropriate materials on genetic risk and customary consanguineous marriage. Prim Health Care Res. 2018; 20(e2): 1–13 doi:10.1017/S1463423618000038.