Atatürk Üniversitesi Eğitim Aile Sağlığı Merkezlerine Kayıtlı Hastalarda Diyabetik Retinopati Sıklığı, İlişkili Faktörler ve Diyabetik Retinopati Farkındalığı: Kesitsel Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 2, 350 - 356, 20.06.2022

Yeşim Yıldırım Yasemin Çayır , Gökhan Yıldırım

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1011493

Öz

Amaç: Çalışmamızda Tip 2 diyabet hastalarımızda diyabetik retinopati (DRP) sıklığını, ilişkili faktörleri ve DRP farkındalık düzeyini değerlendirmeyi amaçladık. Gereç ve Yöntem: Çalışma Şubat 2019-Nisan 2020 tarihleri arasında Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesine bağlı Eğitim Aile Sağlığı merkezlerinde (EASM) yürütülmüştür. Kayıtlı 350 diyabet hastasına telefonla ulaşılıp çalışma hakkında bilgi verilerek çalışmaya davet edildi. Yapılan örneklem hesabına göre 18 yaş üstü Tip 2 diyabet tanısı almış 200 hasta çalışmaya dahil edildi. Tip 1 DM olanlar, oftalmolojik cerrahi geçirenler çalışmaya dahil edilmedi. Yüz yüze görüşme ile hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri kaydedilip; DRP farkındalık anketi uygulandı. Hastalar ikinci basamak sağlık kuruluşuna yönlendirildi ve bir göz hekimi tarafından detaylı oftalmalojik muayeneleri yapıldı. Veriler SPSS 20.0.0 ile analiz edildi. Anlamlılık düzeyi p<0,05 kabul edildi. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalamaları 56,8±9,9 yıldı, %45,5’i (n=91) kadındı. Hastaların %36’sında (n=48) DRP tespit edildi. DRP’si olanların %60,4’ünde (n=29) mikrohemoraji mevcuttu. Sigara kullananlarda, ileri yaşta, DM tanı süresi fazla, HbA1c ortalaması ve sistolik kan basıncı ortalaması yüksek olanlarda DRP sıklığı daha fazlaydı (p<0,05). Bu değişkenler içinde DM tanı süresi, HbA1c düzeyi ve sigara kullanımı DRP olasılığını tahmin ettiren en önemli değişkenler olarak tespit edildi. 'Şeker hastaları ne sıklıkla göz muayenesi olmalıdır?' sorusuna %33,5 (n=37) oranında yılda bir kez cevabı verilmişti. Katılımcıların %58,5’i (n=117) en son göz muayenesine bir yıldan daha uzun zaman önce giderken; %6,5’i (n=13) hiç göz muayenesi olmamıştı. Bir hekim tarafından göz muayenesi önerilenlerin %20'sine (n=14) aile hekimi tarafından öneri yapılmıştı. Sonuç: Araştırma popülasyonunda DRP oranı yüksek olup; sigara kullananlarda, ileri yaşta, uzun süredir DM olanlarda, HbA1c ve sistolik kan basıncı yüksek olanlarda bu oran daha fazlaydı. Hastalarımızın DRP hakkında bilgi ve farkındalığı yetersizdi. Birinci basamak sağlık hizmeti sunan ve koruyucu hekimlik için kilit noktada bulunan aile hekimlerinin bu konudaki rolü önemlidir. Diyabetik hastalarda DRP gelişimini önlemek için aile hekimleri tarafından verilecek sigara bırakma danışmanlığı ve yakın takiplerle kan şekeri ve kan basıncı regülasyonunun sağlanması oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

diyabet, diyabetik retinopati, HbA1c, sıklık, farkındalık

Frequency of Diabetic Retinopathy Related Factors and Diabetic Retinopathy Awareness In Patients Registered To Family Health Centers of Ataturk University: A Cross-Sectional Study

Öz

Objective: We aimed to evaluate the frequency of diabetic retinopathy (DRP), related factors and DRP awareness of diabetic patients. Materials and Methods: The study was conducted between February 2019andApril 2020. Three hundred and fifty diabetic patients were contacted by phone and invited to the study. A total of 200 patients with DM over 18 years were included. Sociodemographic and clinical characteristics of the patients were recorded and DRP awareness questionnaire was applied. The patients were referred to a secondary healthcare center and an ophthalmologist performed detailed ophthalmic examinations. Data were analyzed with SPSS 20. Significance level was set at p <0.05. Results: The mean age was 56.8±9.9 years, 45.5% (n=91) were women. DRP was detected in 36% (n=48) of the patients and 60.4% (n=29) of those with DRP had microhemorrhage. The frequency of DRP was higher in smokers, elderly patients, patients with a longer diagnosis of DM, high mean HbA1c and systolic blood pressure (p<0.05). Duration of DM diagnosis, HbA1c level and smoking were determined as the most important variables predicting the probability of DRP. 'How often should diabetics have an eye examination?' was answered as 'once a year' at a rate of 33.5% (n=37). While 58.5% of the participants (n=117) had their last eye examination more than a year ago; 6.5% (n=13) of them had never had an eye examination, and 20% of those (n=14) who recommended an eye examination by a physician were recommended by the family physician. Conclusion: The rate of DRP was high; it was higher in smokers, elderly, and with long-term DM, high HbA1c and systolic blood pressure. The knowledge and awareness of patients about DRP was insufficient. The role of family physicians is important in this field. It is important to provide smoking cessation counseling and to regulate blood sugar and blood pressure with close follow-ups to prevent the development of DRP.

Anahtar Kelimeler

diabetic retinopathy, diabetes, HbA1C, frequency, awereness

Kaynakça

• 1. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, et al. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Er J Epidemiol. 2013; 28(2):169-80.
• 2. Antonetti DA, Klein R, Gardner TW. Diabetic retinopathy. N Engl J Med. 2012; 366(13):1227-39.
• 3. Yau JWY, Rogers SL, Kawasaki R, et al. Global prevalence and major risk factors for diabetic retinopathy. Diabetes Care 2012; 35:556-64.
• 4. El Rami H, Barham R, Sun JK, Silva PS. Evidence-Based Treatment of Diabetic Retinopathy. Semin Ophthalmol. 2017; 32(1):67-74.
• 5. Ponto KA, Koenig J, Peto T et al. Prevalence of diabetic retinopathy in screening-detected diabetes mellitus: results from the Gutenberg Health Study (GHS). Diabetologia 2016; 59:1913-9.
• 6. Simó-Servat O, Hernández C, Simó R. Diabetic Retinopathy in the Context of Patients with Diabetes. Ophthalmic Res. 2019; 62(4):211-7.
• 7. Ghamdi AHA. Clinical Predictors of Diabetic Retinopathy Progression; A Systematic Review. Curr Diabetes Rev. 2020; 16(3):242-7.
• 8. Yau JW, Rogers SL, Kawasaki R, Lamoureux EL, Kowalski JW, Bek T, et al.; Meta-Analysis for Eye Disease (META-EYE) Study Group. Global prevalence and major risk factors of diabetic retinopathy. Diabetes Care. 2012; 35(3):556-64.
• 9. Sağlık Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2020 Haber Bülteni. https://sbsgm.saglik.gov.tr/Eklenti/41611/0/haber-bulteni-2020pdf. Erişim Tarihi: 26.01.2022.
• 10. Masood I, Saleem A, Hassan A, Umm-E-Kalsoom, Zia A, Khan AT. Evaluation of diabetes awareness among general population of Bahawalpur, Pakistan. Prim Care Diabetes. 2016; 10:3-9.
• 11. Bakkar MM, Haddad MF, Gammoh YS. Awareness of diabetic retinopathy among patients with type 2 diabetes mellitus in Jordan. Diabetes, metab syndr obes: targets and therapy. 2017; 10:435-41.
• 12. Taş A, Bayraktar MZ, Üzeyir E, Sobacı G, Uçar M. Diyabetik hastalarda retinopati sıklığı ve risk faktörleri. Gülhane Tıp Dergisi 2005; 47:164-74.
• 13. Scanlon PH. The English National Screening Programme for diabetic retinopathy 2003-2016. Acta Diabetol. 2017; 54(6):515-25.
• 14. Zander E, Herfurth S, Bohl B, Heinke P, Herrmann U, Kohnert K-D, et al. Maculopathy in patients with diabetes mellitus type 1 and type 2: associations with risk factors. British journal of ophthalmology. 2000; 84(8):871-6.
• 15. Ruta L, Magliano D, Lemesurier R, Taylor H, Zimmet P, Shaw J. Prevalence of diabetic retinopathy in Type 2 diabetes in developing and developed countries. Diabetic medicine. 2013; 30(4):387-98.
• 16. Gambaro G, Bax G, Fusaro M, Normanno M, Manani S, Zanella M, et al. Cigarette smoking is a risk factor for nephropathy and its progression in type 2 diabetes mellitus. Diabetes, nutrition & metabolism. 2001; 14(6):337.
• 17. Hu R, Zhang X-X, Wang W-Q, Lau C-P, Tse H-F. Smoking, homocysteine, and degree of arteriolar retinopathy. Atherosclerosis. 2005; 183(1):95-100.
• 18. Bott S, Shafagoj Y, Sawicki P, Heise T. Impact of smoking on the metabolic action of subcutaneous regular insulin in type 2 diabetic patients. Hormone and metabolic research. 2005; 37(07):445-9.
• 19. Shan G, Wang Y-h, Ming L. Cigarette smoking increases levels of retinol-binding protein-4 in healthy men with normal glucose tolerance. Chinese Medical Journal. 2012; 125(10):1686-9.
• 20. Frank RN. Diabetic retinopathy and systemic factors. Middle East Afr J Ophthalmol. 2015; 22(2):151-6.
• 21. Chawla R, Madhu SV, Makkar BM, et al. RSSDI-ESI Clinical Practice Recommendations for the Management of Type 2 Diabetes Mellitus 2020 Indian J Endocrinol Metab. 2020; 24(1):1-122.
• 22. Çayır Y. Evde Sağlık Hizmetleri. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 2020; 14(1):147-52.
• 23. Li, Y.-T.; Wang, Y.; Hu, X.-J.; Chen, J.-H.; Li, Y.-Y.; Zhong, Q.-Y.; Cheng, H.; Mohammed, B.H.; Liang, X.-L.; Hernandez, J.; et al. Association between Systolic Blood Pressure and Diabetic Retinopathy in Both Hypertensive and Normotensive Patients with Type 2 Diabetes: Risk Factors and Healthcare Implications. Healthcare 2021; 9:580.
• 24. Rizwan A, Sufyan A, Asghar A, Khan H, Ahmad B, Rabbani MH. Awareness of diabetic retinopathy among diabetic patients. J Pak Med Assoc. 2021; 71(2(B)):651-655.
• 25. Schoenfeld ER, Greene JM, Wu SY, Leske MC. Patterns of adherence to diabetes vision care guidelines: baseline findings from the Diabetic Retinopathy Awareness Program. Ophthalmology. 2001; 108(3):563-71.