Yetişkin Bireylerin Yaşlanma İle İlgili Beklentileri ile Yaşlı Ayrımcılığına İlişkin Tutumları Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 4, 830 - 840, 23.12.2022

Feride Rabia Tetik Cemile Kütmeç Yılmaz

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1125283

Öz

Amaç: Bu çalışmada, toplumdaki yetişkin bireylerin yaşlanma ile ilgili beklentileri ile yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-ilişki arayıcı nitelikte olan bu araştırma, Mayıs–Aralık 2021 tarihleri arasında araştırmaya katılmayı kabul eden 425 yetişkin birey ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri 'Tanıtıcı Bilgi Formu', 'Yaşlanma İle İlgili Beklentiler Ölçeği (YBÖ)' ve 'Yaşlı Ayrımcılığı Tutum Ölçeği (YATÖ)' kullanılarak online anket yöntemi ile toplanmıştır. Veriler Kruskal Wallis testi, Mann-Whitney U testi, bağımsız gruplarda t testi, One-way ANOVA testi ve spearman korelasyon testi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin%71.1’i kadın, %62.10’u evli ve %70.8’i lisans ve üstü eğitim düzeyine sahiptir. Çalışmaya katılan bireylerin 'Yaşlanma ile İlgili Beklentiler Ölçeği' toplam puan ortalamasının 34.58±16.58ve 'Yaşlı Ayrımcılığı Tutum Ölçeği'puan ortalamasının 86.67±9.02 olduğu saptanmıştır. Katılımcıların YATÖ toplam puan ortalamasının yüksek, YBÖ puan ortalamasının ise ortalamanın altında olduğu belirlenmiştir. Çalışmaya katılan bireylerin YBÖ ve YAÖ toplam puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; iki ölçek toplam puan ortalaması arasında pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı zayıf bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r=0.228, p=0.000). Sonuç: Bireylerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin olumlu tutuma sahip olduğu, buna karşılık başarılı yaşlanmaya ilişkin beklentilerinin düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bireylerin başarılı yaşlanmaya ilişkin beklentileri arttıkça yaşlı ayrımcılığına ilişkin olumlu tutum düzeyinin arttığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık, Tutum, Yaşlı, Beklenti

The Relationship Between Expectations of Adults about Aging and Their Attitudes Towards Ageism

Öz

Purpose: This study was conducted in order to examine the relationship between the expectations of adult individuals in society about aging and their attitudes about decriminalization of the elderly. Method: The sample of this descriptive-relationship-seeking study conducted between May and December 2021 consisted of 425 adult individuals. In the collection of the research data 'Introductory Information Form', 'Expectations Regarding Aging (ERA-12)' and 'Ageism Attitude Scale (AAS)' were used. The data were analysed by Kruskal Wallis test, Mann-Whitney U test, t test in independent groups, One-way ANOVA test and spearman correlation test. Result: 71.1% of the individuals participating in the study were women, 62,10% were married and 70.8% had undergraduate or higher education level. It was determined that the total score average of the 'Expectations Regarding Aging Scale' of the individuals participating in the study was 34.58±16.58 and the mean score of the 'Ageism Attitude Scale (AAS)' was 86.67±9.02. It was determined that the total AAS score average of the participants was high and the ERA-12 score average was below the average. When the relationship between the mean of AAS and ERA-12 total scores of the individuals participating in the study was examined; it was determined that there was statistically significant weak relationship between the mean of the total score of the two scales (r=0.228, p=0.000). Coclusion: It was determined that the individuals had a positive attitude towards elderly discrimination, where as their expectations regarding Successful aging were low. As individuals expectations about successful agingin crease, it is seen that the level of positive attitudes towards elderly discrimination increases.

Anahtar Kelimeler

attitude, elderly, expectation, Discrimination

Kaynakça

• 1. World Health Organization (WHO). Ageing and Health. Erişim Linki: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health. Erişim tarihi:30.05.2022
• 2. Akpınar Söylemez B, Akyol M, Küçükgüçlü Ö, Işık A. Hemşirelik öğrencilerinin yaşlanma ile ilgili beklentileri. Geriatrik Bilimler Dergisi 2018;1(2):40-48.
• 3. Kaçan H, Dibekli E, Akkan K. Toplumda yaşayan bireylerin yaşlı ayrımcılığı tutum düzeylerinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2018;11(2):8-15.
• 4. Burnes D, Sheppard C, Henderson, CR, Jr Wassel M, Cope R, Barber C, Pillemer K.Interventions to reduce ageism against older adults: A systematic review and meta-analysis. AmericanJournal of Public Health 2019;109(8):e1–e9. doi:10.2105/AJPH.2019.305123.
• 5. Aydemir A, Esenkaya D. Evaluation of ageism attitudes of healthcare practitioners working in a university hospital. Geriatrik Bilimler Dergisi 2020;3(1):3-10.https://dergipark.org.tr/tr/pub/geriatrik/issue/54112/648812.
• 6. Hendekci A, Altay B. Bir aile sağlığı merkezine başvuran bireylerin yaşlı ayrımcılığı tutumlarının değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;24(4):429-435. doi:10.17049/ataunihem.653399.
• 7. Sülüker K. Birinci ve ikinci basamakta çalışan hemşirelerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Erzurum:Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019;22-42.
• 8. Barnett, MD, Adams CM. Ageism and aging anxiety among young adults:relationships with contact, knowledge, fear of death, and optimism. Educational Gerontology 2018;44(11):693–700. doi:10.1080/03601277.2018.1537163.
• 9. Breda, AI, Watts, AS. Expectations regarding aging, physical activity, and physical function in older adults. Gerontology&Geriatric Medicine 2017;11(3):1-8. doi:10.1177/2333721417702350.
• 10. Whatley M, Siegel A, Schwartz S, Silaj K, Castel A. Younger and older adults’ mood and expectations regarding aging. Gerontology&Geriatric Medicine 2020;6:1-9.
• 11. Choi, JW, Kim, JH, Yoo, KB. Subjective expectations for future and mortality among middle-aged and older adults. Medicine2020; 99(17):e19421.doi:/10.1097/MD.0000000000019421.
• 12. Yılmaz M, AltıokM, PolatB, DarıcıM, Sungur M. Gençerişkinlerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Turkish Journal of Geriatrics 2012;15(4):416-423.
• 13. Atuğ M. Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve etkileyen faktörler [Yüksek Lisans Tezi]. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,2020;71-74.
• 14. İletmiş T. Orta yaş grubu bireylerin yaşlılık dönemine ilişkin beklentileri [Yüksek Lisans Tezi].Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2015;88-91.
• 15. Işık A, Tekin N, Çağaltay S. Yetişkin bireylerin başarılı yaşlanma durumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Sinop ili örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet 2021;32(4):1403-1419.
• 16. Sarkisian CA, Prohaska TR, Wong MD, Hirsch S, Mangione CM. The relationship between expectations for aging and physical activity among older adults. Journal of General Internal Medicine 2005; 20(10): 911-915.
• 17. Beşer A, Küçükgüçlü Ö, Bahar Z, Akpınar SB. Study of validity and reliability of the scale regarding the expectations about aging. HealthMED 2012; 6(9): 3107-3113.
• 18. Vefikuluçay Yilmaz D, Terzioglu F.Development and psychometrıc evaluatıon of ageısm attıtude scale among the unıversıty students. Türk Geriatri Dergisi 2011;14(3):259-268.
• 19. Akpınar SB, Küçükgüçlü Ö, Tekin D, Balcı Ergin S, Yaman A. Examining nursing students’ attitudes towards the elderly and factors affecting attitudes towards the elderly. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2018;11(2):173-179.
• 20. Davis MM, Bond LA, Howard A, Sarkisian CA. Primary care clinician expectations regarding aging. Gerontologist 2011;51(6):856-66.doi:10.1093/geront/gnr017.
• 21. Swift H, Chasteen A. Ageism in the time of COVID-19. Group Processes & Intergroup Relations 2021;24(2): 246–252.
• 22. Türkiye İstatistik Kurumu [TUİK]. İstatistiklerle yaşlılar 2017, 15 Mart 2018: 27595. Erişim:13.05.2020. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27595.
• 23. Kütmeç Yılmaz C. Yaşlı bireylerin yaşlılığa uyum düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;13(3):305-317. doi: 10.26559/mersinsbd.736812.
• 24. Ayyıldız N, Evcimen H. Yaşlı bakım programı öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi 2018;6(2):14-24.
• 25. Sülüker K, Türkoğlu N. Birinci ve ikinci basamakta çalışan hemşirelerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının karşılaştırılması. Turkish Journal of Science and Health 2021;2(1):166-175.
• 26. Kurtkapan, H. Gençlerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları Nevşehir örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 2019;9(1):220-237. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nevsosbilen/issue/46568/56478.
• 27. Köse Tosunöz İ, Güngör S. Yaşlı ayrımcılığı: hemşirelik ve yaşlı bakım teknikeri öğrencileri örneği. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi 2021;9(1):176-190.
• 28. Hendekçi A, Altay B. Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Bireylerin Yaşlı Ayrımcılığı Tutumlarının Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;24(4):429-435.
• 29. Pehlivan, O. Aile tanımı ve ilişkilerinin toplumsal olarak inşası [Doktora Tezi].Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2017;60-66.
• 30. Güzel B. Genç nüfusun yaşlı ayrımcılığı tutum düzeyinin sosyodemografik değişkenler açısından incelenmesi: Manisa Örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi 2021; 9(25) :109-129.
• 31. Ercan G. Y ve Z kuşağındaki kişilerin yaşlı ayrımcılığı ve yaşlanmaya ilişkin tutumlarının belirlenmesi[Yüksek Lisans Tezi]. Erzurum:Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü2021;45-53.
• 32. Turan E, Yanardağ M, Metintas S. Attitudes of students of health sciences towards the older persons. Nurse Education Today 2016;36:53-57.
• 33. Kolcu M, Küçük KM. Sağlık alanında öğrenim gören ön lisans öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Kesit Akademi Dergisi 2017;3(9):203-213.
• 34. Şahin F, Bayraktar E, Erten Z.Determination of the attitudes of the health staff working for the ınstitutions providing primary health care towards ageism. Huhemfad-Johufon 2021;8(2):167-177.
• 35. Kissal A, Okan F. Attitudes of health care workers working at family health centers in Tokat towards ageism. Turkey Journal of Family Practice 2018;22(4):202-212.
• 36. Pietrzak RH, Tsai J, Kirwin PD, Southwick SM. Successful aging among older veterans in the United States. The American Journal of Geriatric Psychiatry 2014;22(6):551–563. https://doi.org/10.1016/j. jagp.2012.11.018.