Sociodemographic Variables and Family Planning Knowledge and Method Use Status: Family Planning Survey

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 1, 41 - 47, 12.03.2024

Nazlı Çelik , Ülken Tunga Babaoğlu

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1377545

Öz

Objective: This study sought to examine the relationship between knowledge levels of contraception, its usage, and the socio-demographic attributes of women of childbearing age registered at family health centers within the central district of Kırşehir province.
Method: This study employed a cross-sectional epidemiological design. The study population comprised women aged 18 to 49 who were registered at family health centers within the central district of Kırşehir. A known sampling method was utilized to select a sample of 449 individuals. Data collection spanned from May 2023 to July 2023 and comprised two parts. The first part involved inquiries about sociodemographic characteristics and family planning utilization. In the second part, the Contraceptive Knowledge Assessment Scale was administered.
Results: The preeminent sources of information on family planning were health institutions, cited by 33.4% of the participants, with 42.3% stating that they possessed sufficient information. Notably, 29.2% of participants reported experiencing unwanted pregnancies, and 27.8% disclosed the use of emergency contraception. Among the women in the study, 79.1% indicated the contraceptive pill/needle as the most frequently used modern method and 78% reported using the calendar method among traditional methods. Participants' median family planning knowledge scale score was 11.00 (Q1=8-Q3=14) points. An examination of the scale scores in conjunction with sociodemographic characteristics unveiled a statistically significant relationship between the number of children and knowledge scores (p=0.043).
Conclusion: This study revealed that the level of knowledge concerning family planning methods fell short of the desired standard. Appropriate training and awareness programs regarding family planning methods need to be organized for different segments of society. In addition, it is important that staff working in primary healthcare institutions can carry out family planning consultancy services effectively.

Anahtar Kelimeler

Contraception, Reproductive health, Family planning services, Pregnancy unplanned, Primary health care

Etik Beyan

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu Tarih: 07.03.2023-Karar no: 2023-05/33

Destekleyen Kurum

Destekleyen kuruluş bulunmamamktadır.

Sosyodemografik Değişkenler ile Aile Planlaması Bilgi, Yöntem Kullanım Durumları: Aile Planlaması Araştırması

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Kırşehir il merkezindeki aile sağlığı merkezlerine (ASM) kayıtlı doğurganlık çağındaki kadınların kontrasepsiyon bilgi düzeyi, yöntem kullanım durumları ile sosyodemografik özellikleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu araştırma, kesitsel tipte epidemiyolojik bir araştırmadır. Mayıs 2023-Temmuz 2023 tarihleri arasında yapılmıştır. Örneklem Kırşehir il merkezinde bulunan ASM’lere kayıtlı 18-49 yaş arasındaki kadınlar üzerinden, nüfusu bilinen örneklem yöntemi ile hesaplanmış ve çalışmaya 449 kişi dahil edilmiştir. Veri toplama formu iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısım, sosyodemografik özellikler ve aile planlaması kullanım durumunu irdeleyen sorular içermektedir. İkinci kısımda ise Kontraseptif Bilgi Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların %42,3’ü aile planlaması konusunda yeterli bilgiye sahip olduklarını ve bilgi kaynaklarının %33,4 ile en çok sağlık kuruluşları olduğunu belirtmiştir. Katılımcıların %29,2’si istenmeyen gebelik yaşadığını, %27,8’i acil doğum kontrol yöntemi kullandıklarını ifade etmişlerdir. En çok kullanılan modern yöntemin %79,1 ile doğum kontrol hapı/iğnesi, geleneksel yöntemin ise %78 ile takvim yöntemi olduğu saptanmıştır. Araştırmaya katılan kadınların aile planlaması bilgi ölçeği puan ortancası 11,00 (Q1=8-Q3=14) puan olarak tespit edilmiştir. Ölçek puanları ile sosyodemografik özelikler karşılaştırıldığında çocuk sayısı ile bilgi puanı arasında istatistiksel bir fark olduğu saptanmıştır (p=0,043).
Sonuç: Bu çalışma sonucunda, aile planlaması yöntemleri hakkında bilgi düzeyinin istenilen seviyede olmadığı saptanmıştır. Aile planlaması yöntemleri ile ilgili toplumun farklı kesimlerine yönelik uygun eğitim ve farkındalık programlarının düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca birinci basamak sağlık kuruluşlarında görev alan personelin de aile planlaması danışmanlık hizmetlerini etkin yürütebilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kontrasepsiyon, Üreme sağlığı, İstenmeyen gebelik, Aile planlaması hizmetleri, Birinci basamak sağlık hizmetleri

Kaynakça

• 1. Gavas E, İnal S. Türkiye’de kadınların aile planlaması yöntemleri kullanma durumları ve tutumları: Sistematik derleme. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi. 2019;1(2):37-43.
• 2. Gökseven Y, Öztürk GZ, Toprak D. Üreme çağındaki kadınlarda kontrasepsiyon bilgi düzeyinin, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2020;24(4):203-212.
• 3. Nazik F, Mumcu Ş, Sönmez M, Yılmaz AN, Yüksekol ÖD. 15-49 Yaş evli kadınların aile planlamasına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2021;4(3):326-336.
• 4. Güler Ç, Akın L. Halk Sağlığı temel bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi; 2012.p.282-299.
• 5. Erenel AŞ, Kavlak T, Bingöl B. Kadınların doğum sonrası altı ay sonunda aile planlaması yöntemi kullanma durumu. Van Tıp Dergisi. 2011;18(2):68-76.
• 6. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Dünya Nüfus Günü. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2023-49688. Erişim Tarihi: 01.10.2023
• 7. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Ankara, 2019. p.84-90. Erişim tarihi: 01Aralık2023 https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%2020raporlar/2018%20TNSA/TNSA2018_ana_Rapor_compressed.pdf 8. Eryilmaz ME, Kuş C, Gümüştakim RŞ. Turkish adaptation of contraceptive knowledge assessment scale and its validity and reliability study in Turkey. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research. 2022;48(8):2198-2207.
• 9. Cindoglu D, Sirkeci I, Sirkeci RF. Determinants of choosing withdrawal over modern contraceptive methods in Turkey. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care. 2008;13(4):412-421.
• 10. Bulut S, Ayça Ş. Aile Sağlığı Merkezi'ne Kayıtlı Evli Kadınların Aile Planlaması ve Üreme Sağlığı Tutumlarının Değerlendirilmesi. Black Sea Journal of Health Science. 2023;6(1):57-63.
• 11. Oltuluoğlu H, Başer M. Malatya İl Merkezinde Yaşayan Evli Kadınların Kullandıkları Aile Planlaması Yöntemleri ve Seçme Nedenlerinin İncelenmesi+. Journal of Turgut Ozal Medical Center. 2012;19(3):167-174.
• 12. Öztaş Ö, Artantaş AB, Tetik BK, Yalçıntaş A, Yusuf Ü, Uğurlu M. 18-49 yaş grubu evli kadınların üreme sağlığı ve kontrasepsiyon hakkındaki bilgi, tutum ve davranışları. Ankara Medical Journal. 2015;15(2):67-76.
• 13. Canan S, Adıguzel L, Demirbağ BC. Üniversite Öğrencilerinin Aile Planlaması ve Cinsel Temasla Bulaşan Hastalıklara İlişkin Bilgi Düzeyi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2023;17(1):50-61.
• 14. Bilecen AP, Filiz E. Kadınların istenmeyen gebeliklerini resmi sağlık kuruluşu dışında sonlandırma deneyimi: Nitel bir çalışma. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care.2023; 17(2):296-303.
• 15. Pegu B, Gaur BP, Sharma N, Singh AS. Knowledge, attitude and practices of contraception among married women. Int J Reprod Contracept Obstet Gynecol. 2014;3(2):385-388.
• 16. Tehrani FR, Farahani FKA, Hashemi M. Factors influencing contraceptive use in Tehran. Family practice. 2001;18(2):204-208.
• 17. Bajos N, Leridon H, Goulard H, Oustry P, Job‐Spira N. Contraception: from accessibility to efficiency. Human Reproduction. 2003;18(5):994-999.
• 18. Egelioğlu Cetişli N, Kahveci M, Işık S, Hacılar A. Kadınların Postpartum Kontraseptif Tercihleri ve Tutumları. Journal of Academic Research in Nursing (JAREN). 2020;6(1):67-72.
• 19. Arslancan M, Çetin H, Müjgan T, Yıldızdal A, Can Ö, Şimşek EE. Bir aile sağlığı merkezine kayıtlı 15-49 yaş kadınların acil kontraseptif yöntemleri bilme, uygulama durumları ve ilişkili faktörler. JAREN. 2020;6(2):352-359.
• 20. Alharbi MS, Almujil AS, Alreshid FF, Kutbi EH. Knowledge and attitude about emergency contraception among Saudi women of childbearing age. Journal of Family Medicine and Primary Care. 2019;8(1):44-48.
• 21. Anjum F, Jabeen A, Sanjrani H. Awareness regarding emergency contraception. Annals of King Edward Medical University. 2016;22(3):237-239.
• 22. Guleria S, Juul KE, Munk C, et al. Contraceptive non‐use and emergency contraceptive use at first sexual intercourse among nearly 12 000 Scandinavian women. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavica. 2017;96(3):286-294.
• 23. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Key statistics from the national survey of family growth. https://www.cdc.gov/nchs/nsfg/key_statistics/i.htm. Erişim Tarihi: 01.10.2023.
• 24. Kaya H, Tatlı H, Açık Y, Deveci SE. Bingöl ili uydukent sağlık ocağı bölgesindeki 15–49 yaş kadınların aile planlaması yöntemi kullanım düzeyinin belirlenmesi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2008;22(4):185-191.
• 25. Tekgündüz SE, Gür EY, Apay SE. Evli kadınların aile planlaması tutum ve niyetleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Sakarya Tıp Dergisi. 2021;11(4):743-750.
• 26. Rabiu A. The role of traditional contraceptive methods in family planning among women attending primary health care centers in Kano. Annals of African medicine. 2018;17(4):189.