Samsun İlinde Sağlıklı Yaş Alma Merkezi’ne (YAŞAM) Kayıtlı Hasta Profilinin ve Sunulan Hizmetin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 2, 223 - 229, 28.05.2024

Erdinç Yavuz , Nur Şimşek Yurt , Kübra Kadıoğlu

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1409337

Öz

Amaç: Çalışmamızda, Sağlık Bakanlığı tarafından Sağlıklı Yaş Alma Merkezi (YAŞAM) yönetmeliğinin yayınlanmasından hemen sonra, bir eğitim araştırma hastanesinde açılan YAŞAM’da kayıtlı kişilerin hastalık profili, polifarmasi ve verilen hizmetler açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırmamız, 01.05.2023 ile 30.11.2023 tarihleri arasında YAŞAM birimine kaydedilen 80 yaş ve üzeri tüm hastaların dahil edildiği, kesitsel, tanımlayıcı bir çalışmadır. Merkeze kayıtlı tüm bireylerin yaş, cinsiyet, mevcut kronik hastalıkları, günlük düzenli ilaç kullanım durumları, beslenme destek ürün kullanımları ile YAŞAM’da gerçekleştirilen tüm tıbbi bakım hizmetleri değerlendirilerek çalışma formuna kaydedilmiştir. Veri analizi için SPSS 26.0 paket programı kullanılmış olup, p<0,05 anlamlı kabul edilmiştir.
Bulgular: YAŞAM birimine kaydedilen 355 hastanın tamamı çalışmaya dahil edildi. Hastaların %74,9’u (n=266) kadındı. Yaş ortalaması 86.53 ± 5.07’ydi. Bireylerin %81,1’inde (n=288) hipertansiyon, %60,6’sında (n=215) kardiyovasküler hastalık, %34,4’ünde (n=122) anksiyete-depresif bozukluklar, %29,6’sında (n=105) diyabet, %26,5’inde (n=94) demans tanısı mevcuttu. Bireylerin %13,0’ü (n=46) beslenme destek ürünü kullanıyordu. %51,0’inde (n=181) polifarmasi mevcuttu. Gerçekleştirilen toplam hasta ziyaret sayısı 663’tü. 545 muayene (%82,2) gerçekleştirildi. Evde gerçekleştiren tetkik sayısı 219’du (%33,0). İlaç ve malzeme raporları için hastanedeki YAŞAM polikliniğine yönlendirilen hasta sayısı 78’di (%21,9). 84 hasta (%23,6) ileri değerlendirme amacıyla, hastanede farklı tıbbi birimlere konsülte edildi.
Sonuç: YAŞAM’da, 80 yaş ve üzerindeki tüm bireylerin evinde veya yerinde tıbbi ihtiyaçları belirlenerek, sağlık hizmetlerine erişimleri kolaylaştırılmaktadır. Yaşlıların sağlık problemlerine zamanında, uygun ve etkili çözümler üretilmekte, periyodik değerlendirmeler ve uygun ölçeklerle uzun vadeli izlemleri gerçekleştirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

yaşlı, sağlık hizmetlerinin sunumu, sağlıklı merkezi

Evaluation of the Patient Profile and Service Provided Registered to the Healthy Aging Center in Samsun

Öz

Objective: In our study aimed to evaluate the people registered in Healthy Aging Center (YASAM), which was opened in a training and research hospital, in terms of disease profile, polypharmacy and services provided, after the YASAM regulation was published by the Ministry of Health.
Methods: Our research is a cross-sectional, descriptive study that includes all patients aged 80 and over registered in the YASAM unit between 01.05.2023 and 30.11.2023. Participants' age, gender, existing chronic diseases, regular daily medication use, nutritional supplement use, and all medical care services performed at YASAM were evaluated and recorded in the study form. SPSS 26.0 package program was used for data analysis, and p < 0.05 was considered significant.
Results: All 355 patients registered in the YASAM unit were included in the study. 74.9% (n=266) were women. The mean age was 86.53 ± 5.07. 81.1% (n=288) of individuals had hypertension, 60.6% (n=215) had cardiovascular disease, 34.4% (n=122) had anxiety-depressive disorders, 29.6% (n=105) were diagnosed with diabetes, and 26.5% (n=94) were diagnosed with dementia. 13.0% (n=46) of individuals were using nutritional support products. 51.0% (n=181) had polypharmacy. The total number of patient visits was 663. 545 examinations (82.2%) were performed. The number of examinations performed at home was 219 (33.0%). The number of patients referred to the YASAM outpatient clinic in the hospital for medication and supply reports was 78 (21.9%). 84 patients (23.6%) were consulted by different medical units in the hospital for further evaluation.
Conclusion: At YASAM, the medical needs of all individuals aged 80 and over are determined at home or on-site, facilitating their access to health services. Timely, appropriate, and effective solutions are produced for the health problems of the elderly, and long-term follow-ups are carried out with periodic evaluations and appropriate scales.

Anahtar Kelimeler

aged, delivery of health care, healthy center

Kaynakça

• 1. Celik Guzel E. Türkiye’de Evde Sağlık Hizmetleri. Klinik Tıp Aile Hekimliği. 2018;10(5):15-9
• 2. Xi JY, Lin X, Hao YT. Measurement and projection of the burden of disease attributable to population aging in 188 countries, 1990-2050: A population-based study. J Glob Health. 2022;12:04093.
• 3. Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Yaşlılar. 17.03.2023. Accessed 17.12.2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667
• 4. Huang FH. Explore home care needs and satisfaction for elderly people with chronic disease and their family members. Procedia manufacturing. 2015;3:173-9.
• 5. Artantaş AB, Köroğlu FT. Bir hastane bünyesindeki evde sağlık birimi tarafından verilen hizmetlerin değerlendirilmesi: 2018 yılı istatistikleri. Ankara Med J. 2019;19(1):170-7.
• 6. Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik. T.C.Resmi Gazete, Sayı 25751. 2005. Accessed 16.12.2023. https://khgmstokyonetimidb.saglik.gov.tr/TR,43734/evde-bakim-hizmetleri-sunumu-hakkinda-yonetmelik-10032005-tarihli-ve-25751-sayili-resmi-gazete.html
• 7. Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. 2010. Accessed 10.10.2023. https://khgmstokyonetimidb.saglik.gov.tr/TR,43828/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglik-hizmetlerinin-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge-01022010.html
• 8. Sağlıklı Yaş Alma Merkezlerinin Kurulmasına Dair Genelge 2023. Accessed 18.10.2023. https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR-96308/saglikli-yas-alma-merkezlerinin-kurulmasina-dair-genelge-yayimlandi.html
• 9. Hoel RW, Connolly RMG, Takahashi PY. Polypharmacy anagement in older patients. Elsevier; 2021:242-56.
• 10. Aslaner H, Gokcek MB, Çetin A, et al. Evde Sağlık Hizmetlerinin Değerlendiirilmesi: Kayseri Örneği. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;31(3):383-9.
• 11. Gruneir A, Forrester J, Camacho X, Gill SS, Bronskill SE. Gender differences in home care clients and admission to long-term care in Ontario, Canada: a population-based retrospective cohort study. BMC Geriatr. 2013;13:48.
• 12. Redondo-Sendino Á, Guallar-Castillón P, Banegas JR, Rodríguez-Artalejo F. Gender differences in the utilization of health-care services among the older adult population of Spain. BMC Public Health. 2006;6(1):1-9.
• 13. Zarulli V, Barthold Jones JA, Oksuzyan A, et al. Women live longer than men even during severe famines and epidemics. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2018;115(4):E832-E40.
• 14. Aydoğdu S, Güler K, Bayram F, et al. Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu 2019. Turk Kardiyol Dern Ars. 2019;47(6):535-46.
• 15. Çatak B, Kilinc A, Badıllıoğlu O, et al. Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri. Turk J Public Health. 2012;10(1):13-21.
• 16. Tasdemir RA, Oğuzöncül FA. Evde sağlık hizmeti verilen bireylerin hastalık durumlarının ve sosyodemografik özeliklerinin değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi. 2020;17(2):11-28.
• 17. Oğuz I, Kandemir A, Erişen MA, Fidan C. Evde sağlık hizmeti alan hastaların profili ve sunulan hizmetin değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2016;19(2)
• 18. Nobili A, Licata G, Salerno F, et al. Polypharmacy, length of hospital stay, and in-hospital mortality among elderly patients in internal medicine wards. The REPOSI study. Eur J Clin Pharmacol. 2011;67:507-19.
• 19. Dhalwani NN, Fahami R, Sathanapally H, et al. Association between polypharmacy and falls in older adults: a longitudinal study from England. BMJ Open. 2017;7(10):e016358.
• 20. Qato DM, Wilder J, Schumm LP, Gillet V, Alexander GC. Changes in prescription and over-the-counter medication and dietary supplement use among older adults in the United States, 2005 vs 2011. JAMA internal medicine. 2016;176(4):473-82.
• 21. Arslan M, Keskin Arslan E, Koç EM, Sözmen MK, Kaplan YC. Altmış beş yaş ve üzeri kişilerde kırılganlık ile ilaç kullanımı ve polifarmasi arasındaki ilişki. Med Bull Haseki. 2020;58(1):33-41.
• 22. Ozturk GZ, Ardic C, Toprak D. Frequency of Polypharmacy and Use of Potentıally Inapproprıate Medıcatıons in the Elderly Turk J Geriatr. 2017;20(4):296-305.
• 23. Maher RL, Hanlon J, Hajjar ER. Clinical consequences of polypharmacy in elderly. Expert opinion on drug safety. 2014;13(1):57-65.
• 24. Dişli E, Samancıoğlu S. Geriatrik hastalarda malnütrisyon ve düşme riski arasındaki ilişki. Karya J Health Sci. 2018;3(1):24-9.
• 25. Tüzün S, Hacıağaoğlu N, Dabak MR. Malnutrition in Home Care Patients. Turk J Fam Med Prim Care. 2019;13(2):159-66.
• 26. Şimşek Yurt N, Çubukçu M. Evaluation of Malnutrition in Geriatric Patients Receiving Home Care Services. Ankara Med J. 2023;23(2):176-86.
• 27. Akan H, Ayraler A, Hayran O. Nutritional status of elderlies admitted to home health care service. Turk J Fam Pract. 2013;17(3):106-12.
• 28. Sosyal Güvenlik Kurumu. Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü. Kronik Hastalığı Nedeniyle Sağlık Raporu Olan Hastaların İlaç Ve Tıbbi Malzeme Temini Hakkında Duyuru. 2023. Accessed 18.12.2023. https://www.sgk.gov.tr/Duyuru/Detay/Kronik-Hastaligi-Nedeniyle-Saglik-Raporu-Olan-Hastalarin-Ilac-Ve-Tibbi-Malzeme-Temini-Hakkinda-Duyuru-2023-06-23-09-55-16