Melezleme ve Mutasyonla Elde Edilen İki Sıralı Arpa Genotiplerinde Bazı Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi

Yıl 2022, , 67 - 75, 28.12.2022

Cemal Konur İlknur Akgün

https://doi.org/10.55979/tjse.1139901

Öz

Bu çalışmada, 20 adet ileri generasyon melez arpa genotipi, 5 çeşit (İnce-04, Burakbey, Ünver, Larende ve Tarm-92 ) ve 5 adet mutant genotip (Tarm-92 çeşidine Cobalt–60 Gamma radyasyonu uygulamasından seçilmiş) Isparta koşullarında bazı tarımsal özellikler ve kalite yönünden incelenmiştir. Araştırmada metrekareye 500 adet tohum atılmış ve ekimle birlikte 6 kg/da fosfor (P2O5) ve 5 kg/da azot (N) uygulanmış, azotun geri kalan kısmı (5 kg/da) kardeşlenme döneminde verilmiştir. Farklı genotiplerde bitki boyu, başak boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve incelenmiş, bu özellikler arasındaki ilişkiler korelasyon analizi ile belirlenmiştir.
Araştırma sonucunda, tane verimini ve kaliteyi doğrudan veya dolaylı etkileyebilen özelliklerde (başak uzunluğunda M-4; başakçık sayısında M-14; başakta tane sayısında M-14 ve M-15; bin tane ağırlığında M-20; hektolitre ağırlığında M-4, M-10, M-15 ve M-17; protein oranında G1, G2 ve M-5 genotipler) kontrol çeşitlerden daha üstün genotipler belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arpa (Hordeum vulgare L.), Başak özellikleri, Kalite, Melez, Mutasyon

Destekleyen Kurum

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi

Proje Numarası

2020-YL1-0052

Teşekkür

2020-YL1-0052 No`lu Proje ile tezimi maddi olarak destekleyen Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimine teşekkür ederim. Ayrıca materyal temininde destek sağlayan Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ve Dr. Soner YÜKSEL’e teşekkürlerimi sunarım.

Determination of Some Agricultural Characteristics in Two-Line Barley Genotypes Obtained by Hybridization and Mutation

Öz

In this study, 20 advanced generation hybrid barley genotypes, 5 cultivars (İnce-04, Burakbey, Ünver, Larende and Tarm-92) and 5 mutant genotypes (selected from Cobalt-60 Gamma radiation treatment to Tarm-92 cultivar) were investigated in terms of some agricultural characteristics and quality in Isparta conditions. The research was carried out in the Field Crops experimental areas of the Faculty of Agriculture between 2019-2020, according to the randomized blocks trial design, with 3 replications and 500 seeds were planted per square meter. With sowing, 6 kg of phosphorus (P2O5) and 5 kg of nitrogen (N) were applied per decare, and the rest of the nitrogen (5 kg/da) was given during tillering. Plant height, spike length, spike number per spike, grain number per spike, 1000 grain weight, hectoliter weight, husk rate and protein per grain were examined in different genotypes, and the relationships between these characteristics were determined by correlation analysis.
As a result of the research, the properties that can directly or indirectly affect the grain yield and quality (M-4 in spike length; M-14 in the number of spikelets; M-14 and M-15 in the number of grains per spike; M-20; M-4, M-10, M-15 and M-17 in hectoliter weight; G1, G2 and M-5 genotypes in protein ratio) were determined superior to control cultivars.

Anahtar Kelimeler

Barley (Hordeum vulgare L.), Spike Characteristics, Quality, Hybrid, Mutation

Proje Numarası

2020-YL1-0052

Kaynakça

• Ahmad, Z., Ajmal, S. U., Munir, M., Zubair, M., & Masood, M. S. (2008). Genetic diversity for morpho-genetic traits in barley germplasm. Pakistan Journal of Botany, 40(3), 1217-1224.
• Akgün, I., & Tosun, M. (2004). Agricultural and cytological characteristics of M1 perennial rye (Secale montanum Guss.) as effected by the application of different doses of gamma rays. Pakistan Journal of Biological Sciences, 7(5), 827-833. http://doi.org/ 10.3923/pjbs.2004.827.833
• Alkan, F. R., & Kandemir, N. (2015). Tokak yerel arpa çeşidi içinden seçilen saf hatların bazı gıda, yem ve tarımsal özellikler bakımından varyasyonları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 24(2), 124-139.
• Altındal, D. 2014. Göller Yöresinde Yetiştirilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin/Popülasyonlarının Genetik Uzaklıklarının Belirlenmesi. (Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Anonim (1983). TSE Arpa Standardı, TS 4078, Ankara.
• Anonim (1987). EBC Analysis by the European Brewery Convention Braureri-und Getranke-rundschau. CH-8047 Zurich Switzerland.
• Anonim (2017). World Barley Production, Area Harvested, Yield. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Son erişim tarihi: 22 Kasım 2019).
• Anonim (2020). Tarım Ürünleri Piyasaları. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler (Son erişim tarihi: 22 Haziran 2022)
• Anonim (2020). TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 (Son erişim tarihi: 19 Haziran 2022).
• Anonim (2021). Ürün Raporu. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler (Son erişim tarihi: 22 Haziran 2022).
• Atlı, A., Koçak, N., & Tuncer, T. (1989). Yemlik ve Maltlık Arpada Kalite Kriterleri ve Arpa Islahı Programlarında Kalite Değerlendirilmesi. Arpa-Malt Seminerleri. 30 Mayıs-1 Haziran, Konya, 69-83.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Akçacık, A. G., Demir, B., Hamzaoğlu, S., & Kara, İ. (2017). Arpa genotiplerinin farklı lokasyonlardaki kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 31(2), 8-13. https://doi.org/ 10.15316/SJAFS.2017.13
• Aydoğan, S., Şahin, M., Göçmen, Akçacık, A., & Ayrancı, R. (2011). Konya koşullarına uygun yüksek verimli ve kaliteli arpa genotiplerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25(1), 10-16.
• Baik, B. K., & Ulrich, S. E. (2008). Barley for food: characteristics, improvement, and renewed interest. Journal of Cereal Science, 48, 233-242. https://doi.org/10.1016/j.jcs.2008.02.002
• Bak, S., Taxa, F. E., Feldamannab, K. A., Galbaritha, D. W., & Feyereisene, R. (2001). CYP83B1 a cytochrome P450 at the metabolic branch point in auxin and indol glocosinolat biosynthesis in arabidopsis. The Plant Cell, 13(1), 101-111. https://doi.org/10.1105/tpc.13.1.101
• Bilgen, G. (1989). Yabani x Kültür Arpa Melezlerinde Genetik Analizi ve Bunlardan Islahta Yararlanma Olanakları. (Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Biruk, G., & Demelash, K. (2016). Effect of nitrogen fertilizer level on grain yield and quality of malt barley (Hordeum vulgare L.) varieties in malda woreda, South Ethiopia. Food Science and Quality Management, 52, 8-16.
• Bremner, J. M. (1965). Organic forms of nitrogen. In Methods of soil analysis: Part 2 chemical and microbiological properties. (pp.1238-1255)
• Çağırgan, M. İ., & Yıldırım, B. M. (1989). Selection of proanthocyanidin-free mutants in an irradiated" Kaya" barley population. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2), 51-60.
• Çelik, H. M. (2020). Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşitlerinde Verim, Verim Unsurlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Demirliçakmak, A. (1992). Türkiye’de Arpa Çeşitleri ve Gelişimi. 2. Arpa-Malt Semineri. Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araştırma Merkezi, Konya, 1(9).
• Dencic, S., Kastori, R., Kobiljski, B., & Petrovic, M. (1995). Influence of drought on morphologic and agronomic traits. Institut Za Ratastvo İ Povrtarstvo, 23, 203-211.
• Din, J., Khan S. U., Ali, I., & Gurmani, A. R. (2011). Physiolgical and agronomic response of canola varieties to drought stress. The Journal of Animal and Plant Science, 21(1), 339-345.
• Dönmez, E. (2002). Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinde Genotip x Çevre İnteraksiyonları ve Stabilite Analizleri Üzerine Bir Araştırma. (Basılmamış Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Eğilmez, S. (2021). Ürün Raporu Arpa. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü, Tepge Yayın No: 339, s. 17, ISBN: 978-605-7599-78-0
• Ergun, N., Aydogan S., & Sarı A. O. (2012). Cereal production and agronomic innovation in Turkey, Watch Letter, 23, 36-39.
• Ergün, N. (2021). Kavuzsuz Arpa Genotiplerine (Hordeum vulgare L. var. nudum Hook. f.) Farklı Dozlarda Uygulanan Gama Işınının M1 ve M2 Bitkilerinin Bazı Özelliklerine Etkisi. (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Ertuş, M. M. (2021). A research on the determination of grain yield of some barley (Hordeum vulgare L.) varieties in late autumn sowing in the high altitude agricultural area of Anatolia. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(1), 210-215. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol5iss1pp210-215
• Genç, İ. (1974). Yerli ve yabancı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde verim ve verime etkili başlıca karakterler üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Hurkman, Q. J., Vensel W. H., Tanaka C. K., Whitehand, L., & Altenbach, S. B. (2009). Effect of high temperature on albumin and globulin accumuliation in the endosperm protome of the developing wheat grain. Journal of Cereal Science, 49, 12-23. https://doi.org/ 10.1016/j.jcs.2008.06.014
• İlker, E. (2006). Arpa melezlerinde verim ve verim özellikleri arasındaki ilişkiler. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(3), 1-11.
• Kacar, B., & İnal, A. (2010). Bitki Analizleri. Nobel Yayınları, Ankara.
• Kaplan, Z. (2019). Tarm 92 Arpa Çeşiti ile Bundan Elde Edilen Yapay Mutant Genotiplerin Verim ve Bazı Verim Özellikleri Yönünden Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Karaduman, Y. (2006). Kavuzsuz arpa potansiyeli. Unlu Mamuller Teknolojisi, 74, 21-26.
• Karahan, T. (2020). İki ve altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) hat/çeşitlerinde genotip, çevre ve genotip x çevre interaksiyonunun kalite ile verim özellikleri üzerine etkisi. (Doktora Tezi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü)
• Karahan, T., & Akgün, İ. (2021). İki ve altı sıralı arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinde tane verimi ve stabilite analizi. Türk Bilim ve Mühendislik Dergisi, 3(2), 77-86. https://doi.org/10.55979/tjse.1134663
• Karakoca, A. T. (2020). Arpada Farklı Gama Radyasyon Dozu Uygulamalarının M2 Generasyonunda Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Mutagenik Etkilerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü)
• Karakoca, T. A., & Akgün, İ. (2020). Farklı gama radyasyon dozu uygulamalarının M2 generasyonunda bazı tarımsal özellikler üzerine mutagenik etkilerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(1), 96-104. https://doi.org/10.19113/sdufenbed.580095
• Kartal, G., Öztürk, A., & Çağlar, Ö. (2003). Erzurum koşullarında farklı azot dozlarının arpanın maltlık özelliklerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1), 9-16.
• Kaya, Y., & Akçura, M. (2022). İklim değişiminin farklı büyüme tabiatına sahip bazı arpa çeşitleri üzerine etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(1), 107-118. https://doi.org/10.30910/turkjans.1017266
• Kendal, E. (2012). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde İklim Değişiklinin Arpa Yetiştiriciliği Üzerine Etkisi. Uluslararası Gıda Tarım ve Gastronomi Kongresi, 15-19 Şubat, Antalya, 68-70.
• Kendal, E., & Doğan, Y. (2012). Bazı yazlık arpa genotiplerinin verim ve kalite yönünden değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 22(2), 77-84.
• Kendal, E., Kılıç, H., Tekdal, S., & Altıkat, A. (2010). Bazı arpa genotiplerinin Diyarbakır ve Adıyaman kuru koşullarında verim ve verim unsurlarının incelenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2), 49-58.
• Khaliq, I., Najma, P., & Chowdhry, M. A. (2004). Correlation and path coefficiant analyses in bread wheat. International Journal of Agriculture and Biology, 6(4), 633-635.
• Kızılgeçi, F., Yıldırım, M., Akıncı, C., & Albayrak, Ö. (2019). Arpada tane verimi ve kalite özellikleri üzerine genotip ve çevrenin etkileşimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım Ve Doğa Dergisi, 22(3), 346-353. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.499013
• Kızılgeçi, F., Yıldırım, Ö., Albayrak, M., & Akıncı, C. (2016). Bazı arpa genotiplerinin Diyarbakır ve Mardin koşullarında verim ve kalite parametrelerinin incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6, 161-169. https://doi.org/10.21597/jist.2016321851
• Kilercioğlu, B. (2020). Güney Marmara koşullarında farklı azot dozlarının kavuzsuz arpa çeşidinin (Hordeum vulgare L. var. nudum hook. f.) verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Kim, T. H., Taylor, F., & Hicks, K. B. (2008). Bioethanol production from barley hull using SAA (soaking in aqueous ammonia) pretreatment. Bioresource Technology, 99(13), 5694-5702. https://doi.org/10.1016/j.biortech.2007.10.055
• Koç, A., & Akgün, İ. (2018). Batı Akdeniz’de ICARDA-CIMMYT ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite yönünden karşılaştırılması. Ziraat Mühendisliği Dergisi, 365, 22-33.
• Korkut, K. Z., Sağlam, N., & Başer, İ. (1993). Ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verimi etkileyen bazı özellikler üzerine araştırmalar. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(2), 111-118.
• Köse, E. D. Ö., Mut, Z., & Kardeş, M. Y. (2021). Bilecik koşullarında kavuzsuz arpa genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(3), 608-615.
• Kün, E. (1996). Tahıllar 1 (Serin İklim Tahılları). 3. Baskı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara.
• McClung, A. M., Cantrell, R. G., Quick, J. S., & Gregory, R.S. (1986). Influence of the Rht1 semidwarf gene on yield, yield components, and grain protein in durum wheat. Crop Science, 26(6), 1095-1099. https://doi.org/10.2135/cropsci1986.0011183X002600060001x
• Muruza, H., & Çelik, C. (2020). Bazı arpa (Hordeum vulgare L.) çeşitlerinin in vitro gaz üretimi, organik madde sindirilebilirliği, besin maddeleri içerikleri ve enerji değerlerinin karşılaştırılması. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 35, 133-139. https://doi.org/10.7161/ omuanajas.673760
• Oral, E., Kendal, E., & Doğan, Y. (2017). Bazı yazlık arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinin verim ve kalite yönünden değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 31-38. https://doi.org/10.21597/jist.2017.82
• Öktem, A., & Çölkesen, M. (2000). Harran Ovasında yetiştirilen iki sıralı arpa (Hordeum vulgare conv. distichon) çeşitlerinde verim ve bazı agronomik karakterlerin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3-4), 53-64.
• Öngün, B. (2021). Van Ekolojik Koşullarında Bazı Arpa (Hordeum vulgare L.) Çeşit ve Hatlarının Verim Ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Peterson, C. J., Graybosch, R. A., Baenziger, P. S., & Grombacher, A. W. (1992). Genotype and environment effects on quality characteristics of hard red winter wheat. Crops Science, 32, 98-103. https://doi.org/10.2135/cropsci1992.0011183X003200010022x
• Quinde, Z., Ullrich, S. E., & Baik, B. K. (2004). Genotypic variation in color and discoloration potential of barley-based food products. Cereal Chemistry, 81(6), 752-758. https://doi.org/10.1094/CCHEM.2004.81.6.752
• Rachovska, G., & Dimova, D. (2000). Effect of sodium azide and gamma rays on M1 quantitative characteristics of the productivity and their connection with M2 mutation changes in winter common wheat. Rasteniev" dni Nauki, 37(7), 413-419.
• Rademacher, W. (2009). Control of Lodging in Intense European Cereal Production. In Proceedings of the 36th Annual Meeting of the Plant Growth Regulation Society of America. (pp. 61-69)
• Rode, L. M., & Beauchemin, K. A. (1995). Utilization of barley based diets for feedlot cattle. Proceedings, Western Section. American Society of Animal Science, 46, 606-607. https://doi.org/10.4141/A04-060
• Sade, B., Topal, A., & Soylu, S. (1999). Konya Sulu Koşullarında Yetiştirilebilecek Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu. 8-11 Haziran, Konya, 91-96.
• Sarker, A., & Sharma, B. (1989). Effect of mutagenesis on M1 parameters in lentil [Lens culinaris]. Lentil Experimental News Service.
• Sırat, A., & Sezer, İ. (2017). Bafra ovasında yetiştirilen bazı iki sıralı arpa (Hordeum vulgare conv. distichon) çeşitlerinin verim, verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(01), 77-87.
• Sırat, A., & Sezer, İ. (2016). Bazı iki sıralı arpa (Hordeum vulgare conv. distichon) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özellikleri üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(Özel Sayı-1), 151-157.
• Sönmez, A. C., & Yüksel, S. (2019). İleri kademe arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinin verim ve bazı fizyolojik özelliklerinin Eskişehir koşullarında belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22, 60-68. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.530281
• Sönmez, A., Olgun, M., Yüksel, S., Belen, S., Yıldırım, Y., Çakmak, M., & Önder, O. (2020). Arpa (Hordeum vulgare L.) Islah materyalı̇nı̇n bazı maltlık kalı̇te özellı̇klerı̇ ile bu özellı̇kler arası ı̇lı̇şkı̇lerı̇n belı̇rlenmesı̇. Black Sea Journal of Agriculture, 3(2), 155-161.
• Swanston, J. S., Thomas W. T. B, Keith, R. P., & Middlefell-Williams, J. E. (2017). Variation in grain size and shape in a population of hull-less barley and its influence on yield and qualit traits. Journal of Agricultural Science, 155, 117-128. https://doi.org/10.1017/S0021859615001240
• Şentürk, Ş., & Akgün, İ. (2014). Bazı tritikale genotiplerinin Batı Geçit Bölgesinde verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(1), 16-26.
• Taş, B., & Yürür, N. (2002). Bursa ekolojik koşullarında bazı yabancı iki sıralı arpa (Hordeum vulgare distichon) çeşitlerinin kimi verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1), 117-127.
• Whitman, C. E., Hatfield, J. L., & Reginato, R. J. (1985). Effect of slope position on the microclimate, growth, and yield of barley. Agronomy Journal, 77(5), 663-669.
• Yağdı, K., & Ekingen, H. R. (1995). Beş ekmeklik buğday çeşidinin diallel melez döllerinde bazı agronomik özelliklerinin kalıtımı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11, 81-93.
• Yılkan, Y., Öztürkci, Y. Ö., Arpalı, D., & Akkol, S. (2020). Van ekolojik koşullarında iki sıralı arpa çeşitlerinde fenolojik dönemler, tane verimi ve bazı verim bileşenleri arasındaki ilişkiler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 30(4), 751-760. https://doi.org/10.29133/yyutbd.746577
• Yüksel, S., İkincikarakaya, S. Ü., Akçura, M., Bolat, N., Çakmak, M., Belen, S., Karaduman, Y., & Şentürk, Ş. (2011). Bazı kavuzsuz arpa (Hordeum vulgare L. Var. nudum) hatlarının kuru şartlarda yazlık ve kışlık olarak adaptasyonlarının belirlenmesi. IX. Tarla Bitkileri Kongresi, Bursa, 50-56.
• Yüksel, S., İkincikarakaya, S. Ü., Cevat Sönmez, A., Belen, S., & Yıldırım, Y. (2017). Eskişehir ekolojik koşullarında bazı arpa hat ve çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 252-257. https://doi.org/10.18016/ksudobil.349240.