Isparta Koşullarında Bazı Mürdümük (Lathyrus sativus L) Genotiplerinin Tohum Verimi ve Bazı Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, , 88 - 93, 28.12.2022

Taşkın Ahmet Sönmez , Mevlüt Türk

https://doi.org/10.55979/tjse.1176343

Öz

Araştırma, bazı mürdümük genotiplerinin tohum verim ve bazı agronomik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla, 2020-2021 yıllarında Isparta ekolojik koşullarında yürütülmüştür. Araştırmada, 120 adet mürdümük genotipi ve 4 adet çeşit (Corea, İptaş, Gürbüz ve Karadağ) bitki materyali olarak kullanılmıştır. Deneme, agümented deneme desenine göre yürütülmüştür. Araştırmada bitki boyu, bitkide bakla sayısı, bakla boyu, bakla eni, baklada tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, biyolojik verim ve tohum verimi belirlenmiştir. Araştırmada incelenen tüm parametreler bakımından genotipler arasında istatistiki anlamda önemli farklılıklar belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; genotiplerin bitki boyu 14.48-76.80 cm, bitkide bakla sayısı 2.81-62.00 adet, bakla boyu 2.10-4.10 cm, bakla eni 0.71-1.40 cm, baklada tane sayısı 1.23-4.32 adet, 1000 tane ağırlığı 41.69-238.00 g, biyolojik verim 3.06-82.40 g/bitki, tohum verimi ise 0.34-33.00 g/bitki arasında değişmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Isparta ili iklim ve toprak koşullarında “GP40, GP18, GP161, GP145” nolu mürdümük genotiplerinin diğer genotiplere göre daha üstün olduğu tespit edilmiştir. Bu genotiplerin ıslah materyali olarak diğer çalışmalarda da kullanılmasının uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

biyolojik verim, genotip, Mürdümük, tohum verimi

Destekleyen Kurum

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi

Proje Numarası

Proje No: 2021-YL1-0122

Determination of Some Agronomic Characteristics and Seed Yield of Some Grasspea (Lathyrus sativus L.) Genotypes in Isparta Conditions

Öz

The research was carried out in Isparta ecological conditions in order to determine examine the seed yield and some agronomic characteristics of some grasspea genotypes in 2020-2021. In the research, 120 grasspea genotypes and 4 cultivars (Corea, Iptaş, Gürbüz and Karadağ) were used as plant material. The experiment was carried out according to the augmented trial design. In the study, plant height, number of pods per plant, pod length, pod width, number of seeds per pod, 1000 seed weight, biological yield and seed yield were determined. In terms of all parameters examined in the study, statistically significant differences were determined between genotypes. According to the research results; plant height of genotypes is 14.48-76.80 cm, number of pods per plant 2.81-62.00, pod length 2.10-4.10 cm, pod width 0.71-1.40 cm, number of seeds per pod 1.23-4.32, 1000 seed weight 41.69-238.00 g, biological yield 3.06- 82.40 g/plant, seed yield varied between 0.34-33.00 g/plant. According to the results of the research, it was determined that the genotypes “GP40, GP18, GP161, GP145” were superior to other genotypes in the climate and soil conditions of Isparta province. It was concluded that these genotypes are suitable for use in other studies as breeding material.

Anahtar Kelimeler

biological yield, genotypes, Grasspea, seed yield

Proje Numarası

Proje No: 2021-YL1-0122

Kaynakça

• Abd El-Moneim, A. M. (1992). Forage Legume Improvement. Legume Program, Annual Report, 193-249.
• Aksu, E. (2019). Düşük odap (β-N-oxalyl-L-a,β-diaminopropionic) İçeriğine Sahip Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının Antalya Sahil Koşullarında Tohum Verimi ve Bitkisel Özellikleri. (Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Allkin, R., Macfarlane, T. D., White, R. J., Bisby T. A., & Adey, M. E. (1983). Names and Synonyms of Species and Subspecies in The Vicieae Issue, Vicieae.Database Project 2(2).
• Başaran, U. (2010). Türkiye’nin Farklı Yörelerinde Yetiştirilen Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Popülasyonlarının Tarımsal Özellikleri, Protein İçerikleri ve Odap Düzeylerinin Belirlenmesi, (Doktora tezi,19 Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Basaran, U., Acar, Z., Karacan, M., & Onar, A. T. (2013). Variation and Correlation of Morphoagronomic Traits and Biochemical Contents (protein and β-Odap) in Turkish Grass Pea (Lathyrus sativus L.) Landraces. Turkish Journal of Field Crops, 18(2), 166-173.
• Başbağ, M., Saruhan, V., & Gül, İ. (2001). Diyarbakır Koşullarında Bazı Tel Yıllık Baklagil Yem Bitkilerinin Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. 17-21 Eylül, Tekirdağ, 169-173.
• Bayram, G., Türk, M., Budaklı, E., & Çelik, N. (2004). Bursa Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Yaygın Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının Verim ve Adaptasyonu Üzerinde Bir Araştırma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2), 73-84.
• Bucak, B. (2009). Harran ovasında kışlık olarak yetiştirilen mürdümük türlerine ait (Lathyrus sativus L. ve Lathryus ciceria L.) 10 hattın bazı morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesini üzerine bir araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(4), 57- 65.
• Campbell, C. G. (1997). Grass pea, Lathyrus sativus L. (vol. 18). Bioversity International.
• Campbell, C. G., Mehra, R. B., Agrawal, S. K., Chen, Y. Z., Abl El Moneim, A. M., Kawaja, H. I. T., Yadav, C. R., Tay, J. U., & Araya, W. A. (1994). Current Status and Future Strategy in Breeding Grasspea (Lathyrus sativus). Euphytica, 73, 167-175.
• Das, N. R. (2000). Lathyrus sativus in Rainfed Multiple Cropping Systems in West Bengal, Indiaa Review. Lathyrus Lathyrism Newsletter, 1, 25-27.
• Davis, P. H. (1970). Flora of Turkey and East Aegean Islands. Edinburgh, Scotland, Edinburgh University Press.
• Fırıncıoğlu, H. K., Uncuer, D., Ünal, S., & Aydın, F. (1996). Bazı Fiğ (Vicia sp.) ve Mürdümük (Lathyrus sp.) Türlerinin Tarımsal Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. 17-19 Haziran, Erzurum, 685-691.
• Grela, E. R., Rybinski, W., Klebaniuk, R., & Matras, J. (2010). Morphological characteristics of some accessions of grass pea (Lathyrus sativus L.) grown in Europe and nutritional traits of their seeds. Genetic Resource and Crop Evoluation, 57, 693-701.
• Gündüz, G. M. (2012). Köy Popülasyonu Yaygın Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Çeşitlerinin Tohum Verimi ve Bazı Bitkisel Özellikleri. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Karadağ, Y., İptaş, S., & Yavuz, M. (2004). Agronomic Potential of Grasspea (Lathyrus sativus L.) Under Rainfed Condition in Semi-Arid Regions of Turkey. Asian Journal of Plant Sciences, 3(2), 151-155.
• Karadağ, Y. (2012). Tokat-Kazova ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2), 11-13.
• Karadağ, Y., & Büyükburç, U. (2003). Tokat Ekolojik Koşullarında Bazı Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1), 135-141.
• Karadağ, Y., & İptaş, S. (2007). Tokat Ekolojik Koşullarında Bazı Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hat ve Varyetelerinin Agronomik Potansiyelleri Üzerine Bir Araştırma. Türkiye 7. Tarla Bitkileri Kongresi. 25-27 Haziran, Erzurum, 123-126.
• Kendir, H. (2000) Nohut mürdümüğü (Lathyrus cicera L.) hatlarının tohum verimi ve bazı bitkisel özellikler. Tarım Bilimleri Dergisi, 6(1), 25-31.
• Kosev V.I., & Vasileva, V.M. (2019). Morphological characterization of grass pea (Lathyrus sativus L.) varieties. The Journal of Agricultural Sciences- SriLanka, 14(2), 67-76.
• Kumar, S., & Dubey, A. K. (2003). Genetic diveristy among induced mutants of grasspea (Lathyrus sativus L.). Lathyrus Lathyrism Newsletter, 3, 15-17.
• Küçükkaya, U. (2022). Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Popülasyon ve Çeşitlerinin Yozgat Ekolojisinde Morfolojik ve Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü)
• Milczak, M., Pedzinski, M., Mnichowska, H., Szwed-Urbas, K., & Rybinski, W. (2001). Creative breeding of grasspea (Lathyrus sativus L.) in Poland. Lathyrus Lathyrism Newsletter, 2(2), 85-88.
• Noto, F., Poma, I., Gristina, L., Venezia, G., & Ferrotti, F. (2001). Bioagronomic and qualitative characteristics in Lathyrus sativus lines. Proceedings 4th European Conference on Grain Legumes, July 8-12, Cracow, Poland, 183.
• Öten, M., Kiremitçi, S., & Erdurmuş, C. (2017). Mürdümükte (Lathyrus sativus L.) tane ve kuru ot verimi ile ilişkili özelliklerin korelasyon ve path analizi ile saptanması. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 34(1), 72-78.
• Özdemir, S., Kökten, K. Kaplan M., & Uçar R. (2020). Elazığ koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin tohum verimi ve tohum verimini etkileyen bazı özelliklerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(2), 445-452.
• Özyazıcı, M. A., & Açıkbaş, S. (2019). Yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin yarı kurak iklim koşullarında bazı tarımsal özellikleri ile verim performanslarının belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 17, 1058-1068. https://doi.org/10.31590/ejosat.655662
• Polignano, G. B., Bisignano, V., Tomaselli, V., Uggenti, P., Alba, V., & Della Gatta, C. (2009). Genotype environment interaction in grass pea (Lathyrus sativus L.) lines. International Journal of Agronomy, 2009, 1-7. https://doi.org/10.1155/2009/898396
• Rybinski W., Szot B., & Rusinek R. (2008). Estimation of morphological traits and mechanical properties of grasspea seeds (Lathyrus sativus L.) originating from EU countries. International Agrophysics, 22, 261-275.
• Sayar M. S., & Han Y. (2015). Mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve GGE Biplot analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 21(1), 78-92.
• Talukdar, D. (2011). Morpho-Physiological responses of grass pea (Lathyrus sativus) genotypes to salt stres at germination and seedling stages. Legume Research, 34(4), 232-241.
• TÜİK (2021). Tarımsal Ürünler İstatistiği, İstatistiklerle Türkiye. Türkiye İstatistik Kurumu
• Türk, M., Albayrak, S., & Çelik, N. (2007). Estimates of broad-sense heritability for seed yield and yield components of grass pea (Lathyrus sativus L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 31, 155-158.
• Türkoğlu, M. İ. (2021). Orta Anadolu Şartlarında Kahramanmaraş Elbistan Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Popülasyonunda Morfolojik, Fenolojik ve Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü)
• Xu, Q., Liu, F., Jez, J. M., & Krishnan, H. B. (2017). -N-oxalyl-L-2,3-diaminopropionic Acid (-ODAP) Content in Lathyrus sativus, The integration of nitrogen and sulfur metabolism through -Cyanoalanine Synthase. International Journal of Molecular Sciences,18, 526.